78/571/EEG: Beschikking van de Commissie van 12 juni 1978 inzake de procedure op grond van artikel 85 van het EEG-Verdrag (IV/29.453 - SNPE-LEL) (Slechts de teksten in de Franse en de Engelse taal zijn authentiek)

++++

BESCHIKKING VAN DE COMMISSIE

van 12 juni 1978

inzake de procedure op grond van artikel 85 van het EEG-Verdrag ( IV/29.453 - SNPE-LEL )

( Slechts de teksten in de Franse en de Engelse taal zijn authentiek )

( 78/571/EEG )

DE COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN ,

Gelet op het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap , en met name op artikel 85 ,

Gelet op Verordening nr . 17 van de Raad van 6 februari 1962 ( 1 ) , en met name op de artikelen 1 , 4 en 15 , lid 6 ,

Gezien de op 31 mei 1977 door de " Société nationale des poudres et explosifs " te Parijs , Frankrijk , en door " Leafields Engineering Limited " te Leafield , Verenigd Koninkrijk , verrichte aanmelding betreffende de samenwerkingsovereenkomst welke op 23 februari 1977 tussen deze beide ondernemingen werd gesloten ,

Gehoord de betrokken ondernemingen , overeenkomstig artikel 19 , lid 1 , van Verordening nr . 17/62 en overeenkomstig Verordening nr . 99/63/EEG ( 2 ) ,

I . DE FEITEN

Overwegende dat de feiten als volgt kunnen worden samengevat :

A . De ondernemingen

1 . De " Société nationale des poudres et explosifs " hierna " SNPE " te noemen ) is een vennootschap naar Frans recht , waarin de Franse staat een deelneming van 99,82 % heeft . Haar activiteiten zijn verdeeld over de drie afdelingen A . Autopropulsion , B . Poudres et explosifs , C . Chimie .

Een vierde afdeling , " Ingénierie " , is op 1 januari 1976 omgezet in een dochteronderneming onder de naam " SNPE Chimie Expansion " .

In het boekjaar 1976 hadden SNPE en SNPE Chimie Expansion ongeveer 6 000 werknemers in dienst , terwijl hun omzetcijfer ongeveer 876 miljoen FF bedroeg .

SNPE heeft op 21 november 1977 een beheersende deelneming van 70 % verworven in de vennootschap " Pyroméca " te Toulon , gespecialiseerd in de ontwikkeling en fabricage van pyrotechnische apparatuur .

2 . " Leafields Engineering Limited " ( hierna " LEL " te noemen ) is een vennootschap naar Engels recht die kwaliteitsprodukten ontwikkelt en vervaardigt op het gebied van verfijnde precisieapparatuur voor de militaire sector en de off-shore prospectie van aardolie zoals b.v . componenten voor wapensystemen , oppompapparatuur , pyromechanische uitrusting , gasgeneratoren en hydraulische pompen .

Bij LEL waren in 1976 ongeveer 158 werknemers in dienst , terwijl zij een omzet van 1,2 miljoen pond sterling bereikte .

LEL had in 1974 met de vennootschap Pyroméca te Toulon ( en dezer dochteronderneming in het Verenigd Koninkrijk , Pyroméca ( UK ) Ltd te Windsor ) , een overeenkomst gesloten waarbij iedere partij o.a . het recht verkreeg op zijn grondgebied bepaalde produkten van de partner in de handel te brengen . LEL heeft een aandeel van 11 % in Pyroméca genomen bij de overneming van deze onderneming door SNPE .

3 . a ) SNPE en LEL nemen een gevestigde positie in op de markt van hun respectieve produkten en oefenen elk gespecialiseerde activiteiten uit , die elkaar ten dele aanvullen : SNPE op het gebied van de zelfvoortstuwing en van de chemie en LEL op elektronisch en fijnmechanisch gebied . Zij hebben gemeenschappelijke en concurrerende belangen op al deze terreinen en voor bepaalde produkten waarvoor zij hun respectieve gespecialiseerde kennis inbrengen .

b ) een aanzienlijk aantal van de door partijen gefabriceerde produkten die onder de aangemelde overeenkomst vallen is nog in het ontwikkelingsstadium ; deze produkten zullen waarschijnlijk een toenemend aandeel van het verkoopvolume van elke partij gaan vormen .

B . De overeenkomst

4 . Na bestudering van de voorwaarden waaronder de overeenkomst van 1974 tussen LEL en Pyroméca kon worden vervangen door een ruimere overeenkomst tussen SNPE en LEL , zijn deze beide ondernemingen op 23 februari 1977 overeengekomen samen te werken op het gebied van pyrotechnische apparatuur , spoorinrichtingen en onderwatertechnieken . Al naar produkt zou deze samenwerking de vorm kunnen aannemen van een handelsvertegenwoordiging door één der partijen ten behoeve van de andere , van onderaanneming tussen de partijen , van een wederzijdse verlening van licenties of reproductierechten , of van een gemeenschappelijke vervaardiging . Voor bepaalde gespecificeerde produkten zal elke partij in zijn land de alleenvertegenwoordiger van de andere kunnen zijn .

5 . In artikel 2.2 van de overeenkomst , die naar behoren op 31 mei 1977 bij de Commissie is aangemeld , wordt bepaald dat " de overeenkomst beperkt is tot Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk . Onder deze voorwaarden en behoudens andersluidende bepalingen in Titel VI , onthoudt SNPE onder voorbehoud van de procedures , bedoeld in de verschillende artikelen van hoofdstuk III en met uitzondering van de lopende zaken , zich ervan een fabricagelicentie of een reproductierecht in het Verenigd Koninkrijk te verlenen , of de in bijlage 1 van dit protocol genoemde produkten daar te produceren of rechtstreeks te verkopen ; zo onthoudt ook LEL zich onder dezelfde voorwaarden van optreden in Frankrijk " .

Titel VI van de overeenkomst voorziet in eventuele uitzonderingen op de in de aangemelde overeenkomst opgenomen verplichtingen wanneer die strijdig zouden zijn met de bepalingen van de overeenkomsten , die door één der partijen met het Ministerie van Defensie van zijn land zijn gesloten .

6 . Hoofdstuk III van de overeenkomst betreffende de tussen partijen overeengekomen samenwerkingsvorm voor de in bijlage 1 van de overeenkomst bedoelde produkten voorziet o.a . in :

a ) prioriteit voor de andere partner bij het sluiten van onderaannemingscontracten in zijn land ( artikel 3.2 ) ;

b ) prioriteit voor de andere partner bij de verlening van licenties of reproduktierechten in zijn land ( artikel 3.3 ) ;

c ) gemeenschappelijke fabricage van bepaalde produkten of componenten van produkten , waarbij de taken naar verhouding van de financiële bijdrage van elke partij tot de uitwerking van dit produkt worden verdeeld ( artikel 3.4 ) ;

d ) gemeenschappelijke ontwikkeling en verkoopbevordering van de produkten ( artikel 3.5 ) .

7 . Krachtens de bepalingen van titel IV van de overeenkomst verbinden de partijzen zich o.a . :

a ) elkaar wederzijds op de hoogte te stellen van de lopende onderhandelingen en commerciële overeenkomsten die zij voornemens zouden zijn te sluiten met derden voor de onder de overeenkomst vallende produkten ( artikel 4.1 ) ;

b ) alle van de andere partij ontvangen inlichtingen met betrekking tot de contractsprodukten en hun vervaardigingsprocédés en wijzen van gebruik vertrouwelijk te behandelen , niet te verspreiden en niet zonder diens schriftelijke toestemming te gebruiken ( artikel 4.2 ) ;

c ) geen onderhandelingen aan te gaan over de vervaardiging of wijziging door een derde partij van de in de overeenkomst bedoelde en door de andere partij bestudeerde , ontwikkelde of vervaardigde produkten zonder diens toestemming ( artikel 4.4 ) .

8 . Krachtens de bepalingen van artikel V van de overeenkomst verbindt LEL zich

a ) af te zien van haar voorkeursrecht op de aandelen van Pyroméca en de overeenkomst van 1974 die haar aan deze vennootschap bindt op te zeggen ;

b ) een andere samenwerkingsovereenkomst , die in 1972 was gesloten met de Société d'études , de réalisations et d'applications techniques ( SERAT ) te Parijs , op het gebied van bewapening en uitrusting voor de landsverdediging op te zeggen .

9 . Artikel IX van de overeenkomst bepaalt dat in geval de aanmelding bij de Commissie van de Europese Gemeenschappen tot het uitbrengen van een ongunstig advies zou leiden , partijen onderling overleg zullen plegen over de maatregelen om dit te ondervangen .

10 . a ) De contractsprodukten zijn in twee bijlagen bij de overeenkomst opgesomd :

i ) Bijlage 1 betreft de produkten waarvoor een specifieke samenwerkingsovereenkomst zal worden opgesteld : spoorinrichtingen , springladingen , pyromechanische uitrusting , gasgeneratoren voor opblaasbare uitrusting en het lichten van objecten onder water , slagkoord en ladingen , patronen en produkten van licht materiaal voor gebruik onder water . Betreffende deze laatstgenoemde produkten voor gebruik onder water wordt gepreciseerd dat de SNPE in afwachting van de door LEL verstrekte marktstudie " volledige handelsvrijheid behoudt om rechtstreeks in het Verenigd Koninkrijk op te treden " .

ii ) Bijlage 2 betreft verschillende andere produkten die in eerste instantie alleen het onderwerp zullen vormen van onderlinge informatie volgens de bepalingen van de artikelen 4.1 en 4.2 ( zie sub 7 ) .

b ) Om verschillende redenen is het niet mogelijk , zoals ook uit de door partijen verstrekte inlichtingen blijkt , een raming te geven van de marktaandelen van partijen en van andere concurrenten voor de betrokken produkten . Ten eerste ligt de situatie bij elk van de verschillende contractsprodukten anders ; ten tweede bevinden de produkten zich in uiteenlopende ontwikkelingsfases , en ten derde moeten bepaalde produkten worden gefabriceerd aan de hand van een opdracht met het oog op het onderscheiden , specifieke gebruik waarvoor verschillende individuele afnemers deze willen aanwenden . De partijen hebben echter verklaard dat zij voor de produkten over het algemeen binnen de Gemeenschap geen enkele substantiële concurrentie van andere fabrikanten ondervinden .

11 . Naar aanleiding van een mededeling van punten van bezwaar na een voorlopig onderzoek van de aangemelde overeenkomst met betrekking tot de marktverdeling die uit artikel 2.2 ( zie sub 5 ) blijkt , hebben de betrokken ondernemingen in brieven van 20 december 1977 deze bezwaren betwist en aan de Commissie verzocht haar standpunt te willen herzien . Zij hebben eveneens verklaard dat zij de toepassing van de overeenkomst in de tussentijd zouden opschorten , in afwachting van de verlening van een ontheffing .

II . VOORLOPIGE BEOORDELING IN HET LICHT VAN ARTIKEL 85 , LID 1 , VAN HET EEG-VERDRAG

Overwegende dat volgens artikel 85 , lid 1 , van het EEG-Verdrag onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt en verboden zijn alle overeenkomsten tussen ondernemingen , welke de handel tussen Lid-Staten ongunstig kunnen beïnvloeden en ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging binnen de gemeenschappelijke markt wordt verhinderd , beperkt of vervalst ; dat dit met name geldt voor overeenkomsten betreffende het verdelen van de markten of van de voorzieningsbronnen ;

Overwegende dat de Commissie gezien de thans beschikbare gegevens nog geen definitieve beoordeling van de aangemelde overeenkomst geeft , doch na een voorlopig onderzoek tot de volgende conclusies is gekomen :

12 . De Société nationale des poudres et explosifs ( SNPE ) en Leafields Engineering Limited ( LEL ) zijn beide ondernemingen en de overeenkomst die door hen op 23 februari 1977 werd gesloten is een overeenkomst tussen ondernemingen in de zin van artikel 85 , lid 1 .

13 . Het betrokken verbod strekt ertoe en heeft ten gevolge dat de mededinging binnen de gemeenschappelijke markt wordt beperkt :

a ) De betrokken ondernemingen zijn daadwerkelijk concurrenten , met name op het gebied van pyrotechnische uitrusting , en althans potentiële concurrenten op andere gebieden . Elke partij neemt in zijn eigen land een belangrijke positie in zowel bij gebruik in de burgerlijke als in de militaire sector van hun produkten .

b ) Voor de produkten van bijlage 1 ( zie sub 10 ) verbiedt artikel 2.2 van de betrokken overeenkomst elke produktie - of handelsactiviteit van SNPE in het Verenigd Koninkrijk en van LEL in Frankrijk ( zie sub 5 ) . Deze bepaling stelt gebiedsbeperkingen aan de werkzaamheid van partijen en komt overeen met een marktverdeling voor hun produkten .

c ) Nu vormt de compartimentering van nationale markten een bijzonder ernstige beperking omdat zij ingaat tegen de fundamentele doelstelling van het Verdrag , n.l . de tot standbrenging van één enkele markt die vergelijkbaar is met een interne markt . Mededingingsbeperkingen van deze aard zijn strijdig met de in het Verdrag neergelegde beginselen van het vrije verkeer van goederen en diensten .

Het verdelen van de markten wordt uitdrukkelijk als specifiek voorbeeld van een mededingingsbeperkende gedraging genoemd en verboden in artikel 85 , lid 1 , sub c ) , van het Verdrag en is in verschillende beschikkingen van de Commissie , die door het Hof van Justitie zijn bekrachtigd ( 3 ) , veroordeeld .

d ) Andere bepalingen van de aangemelde overeenkomst , en met name de sub 6 , 7 en 8 hierboven genoemde , zullen afzonderlijk door de Commissie worden bestudeerd . Bepaalde daarvan lijken de partijen te verplichten samen te werken op een zodanige wijze dat zij op belangrijke terreinen geen onafhankelijke besluiten meer zullen nemen bij hun toekomstige commerciële activiteiten . Deze bepalingen lijken de partijen o.a . eveneens te beletten naar eigen goeddunken onderaannemings - of licentie-overeenkomsten te sluiten met derde ondernemingen in het land van de andere partij .

e ) Hoewel de in artikel 1 van de overeenkomst bedoelde produkten naar het zeggen van partijen slechts een minimaal of beperkt aandeel van hun omzet uitmaken ( minder dan 2 % voor SNPE , ongeveer 10 % voor LEL ) zijn de sub 13 b ) genoemde mededingingsbeperkingen merkbaar omdat het hier om , gezien hun specifieke toepassingsmogelijkheden , zeer gespecialiseerde produkten gaat , die op de Europese markt behalve door SNPE , LEL en Pyroméca slechts door een zeer beperkt aantal fabrikanten worden aangeboden , en de partijen binnen de Gemeenschap geen substantiële concurrentie van andere fabrikanten ondervinden .

14 . Om deze redenen , en eveneens omdat zij een gebiedsverdeling van de produktie - en afzetactivieiten van partijen tot stand brengt kan de betrokken overeenkomst het handelsverkeer tussen Lid-Staten merkbaar ongunstig beïnvloeden .

15 . Ter zake van artikel 2.2 van de hierboven bedoelde overeenkomst - sub 13 , b ) en c ) - heeft SNPE met name betoogd dat dit " niet gericht was op een van een absolute gebiedsbescherming vergezelde marktverdeling . Bij de opneming van dit artikel had met name het idee vooropgestaan , dat de technische geavanceerdheid van de produkten en de uitwisseling van de desbetreffende informatie de partijen wel moest verplichten deze vertrouwelijk te behandelen teneinde met het scheppen van de voorwaarden voor een gemeenschappelijke exploitatie een goede technische samenwerking tot stand te brengen waardoor de mededeling van know-how tussen de betrokken partijen zou worden bevorderd . De beide partijen , die elk hun eigen complementaire technologie inbrengen voor de realisatie van een volledig produkt achten het gerechtvaardigd dat zij elk in het land van de ander hetzelfde produkt niet aan derde gebruikers kunnen aanbieden " ( een brief van SNPE van 20 december 1977 ) .

16 . Zo heeft LEL in dezelfde zin geargumenteerd dat met artikel 2.2 wordt beoogd " te waarborgen dat een uitwisseling van technische gegevens plaatsvindt , waardoor een natuurlijke en positieve ontwikkeling van de uit onze verenigde technologische inbreng resulterende produkten kan worden gewaarborgd . De overeenkomst beperkt niet de mogelijkheden voor de gebruikers de contractsprodukten bij andere bronnen in de EEG te kopen . Integendeel , de overeenkomst stelt iedere partij in staat aan de gebruikers een soort assortiment produkten van beide ondernemingen aan te beiden die anders niet in de EEG beschikbaar zouden zijn " ( brief van LEL van 20 december 1977 ) .

17 . Deze argumentatie betreft in hoofdzaak de algemene doelstelling van de overeenkomst betreffende de uitwisseling van technische informatie tussen partijen en doet niets af aan de conclusie dat artikel 85 , lid 1 , van toepassing is . Zowel afzonderlijk als in het algemene kader van de overeenkomst beschouwd , strekt artikel 2.2 ertoe en heeft het ten gevolge dat een gebiedsverdeling van de respectieve activiteiten van SNPE en LEL voor de contractsprodukten wordt opgezet .

18 . Na een voorlopig onderzoek is er derhalve aanleiding te concluderen dat de betrokken overeenkomst in deze inbreuk maakt op de bepalingen van artikel 85 , lid 1 , van het EEG-Verdrag .

III . VOORLOPIGE BEOORDELING IN HET LICHT VAN ARTIKEL 85 , LID 3 , VAN HET EEG-VERDRAG

Overwegende dat conform artikel 85 , lid 3 , het bepaalde in artikel 85 , lid 1 , buiten toepassing kan worden verklaard voor overeenkomsten en besluiten welke bijdragen tot verbetering van de produktie of van de verdeling der produkten of tot bevordering van de technische of economische vooruitgang , mits een billijk aandeel in de daaruit voortvloeiende voordelen de gebruikers ten goede komt , en zonder nochtans aan de betrokken ondernemingen beperkingen op te leggen welke voor het bereiken van deze doelstellingen niet onmisbaar zijn , of deze ondernemingen de mogelijkheid te geven voor een wezenlijk deel van de betrokken produkten de mededinging uit te schakelen .

19 . Overwegende dat bij de huidige stand van de procedure de vraag , of de sub 13 d ) beschreven mededingingsbeperkingen al dan niet aan de voor een ontheffing gestelde voorwaarden voldoen , buiten beschouwing kan worden gelaten ; dat in ieder geval artikel 2.2 van de aangemelde overeenkomst ( sub 5 en 13 b ) en c ) ) niet aan de ontheffingsvoorwaarden voldoet om de volgende redenen :

a ) Zelfs indien wordt aangenomen dat de specialisatie van de produktie alsmede het gemeenschappelijk onderzoek en de gemeenschappelijke ontwikkeling van nieuwe produkten in beginsel kunnen bijdragen tot de verbetering van de produktie , zouden de aan elke partij opgelegde verplichtingen om geen licenties te verlenen of rechtstreeks te produceren of te verkopen in het land van de andere partij niet kunnen bijdragen tot een dergelijke verbetering . De vraag , of de bepaling van artikel 2.2 onmisbaar zijn om deze doelstellingen te bereiken , is derhalve niet aan de orde .

b ) Hoe dan ook zou de gebiedsverdeling van de produktie - en afzetactiviteiten van partijen , die in feite de enige begunstigden zijn van de overeengekomen marktcompartimentering , niet op enigerlei wijze aan de gebruikers ten goede kunne komen .

c ) Gezien het beperkte aantal andere fabrikanten van de betrokken produkten stelt het feit , dat het SNPE en LEL zich hun respectieve nationale markten voorbehouden , hun in staat de mededinging voor een wezenlijk deel van de betrokken produkten uit te schakelen .

20 . Overwegende dat de in de punten 15 en 16 weergegeven argumenten van partijen geen wijziging brengen in de conclusie dat de verplichtingen van partijen , zoals zij uit artikel 2.2 van de betrokken overeenkomst blijken , niet in aanmerking kunnen komen voor toepassing van de ontheffingsbepalingen van artikel 85 , lid 3 ;

21 . Overwegende dat , na voorlopig onerzoek van de aangemelde overeenkomst , de bepalingen van artikel 2.2 van deze overeenkomst niet de in artikel 85 , lid 3 , van het EEG-Verdrag opgenoemde ontheffingsvoorwaarden blijken te vervullen ;

IV . TOEPASSING VAN ARTIKEL 15 , LID 6 , VAN VERORDENING Nr . 17/62 VAN DE RAAD

22 . Overwegende dat de inbreuk op artikel 85 is aangevangen bij het sluiten van de overeenkomst op 23 februari 1977 tussen SNPE en LEL ; dat het verdelen van de markten uit het oogpunt van de fundamentele doelstellingen van het EEG-Verdrag een bijzonder ernstige beperking vormt ;

23 . Overwegende dat krachtens artikel 15 , lid 6 , van Verordening nr . 17/62 deze beschikking dientengevolge ten aanzien van de uit artikel 2.2 van de betrokken overeenkomst voortvloeiende verplichtingen van partijen alsmede ten aanzien van verplichtingen van gelijke strekking , de vrijwaring van de oplegging van geldboeten , die gewoonlijk uit de aanmelding van een overeenkomst voortvloeit , schorst .

HEEFT DE VOLGENDE BESCHIKKING GEGEVEN :

Artikel 1

De Commissie is , na een voorlopig onderzoek conform artikel 15 , lid 6 , van Verordening nr . 17/62 van oordeel dat artikel 85 , lid 1 , van het EEG-Verdrag van toepassing is op verplichtingen als bedoeld in artikel 2.2 van de overeenkomst van 23 februari 1977 tussen de Société nationale des poudres et explosifs en Leafields Engineering Limited , voor zover iedere partij zich onthoudt van het verlenen van een licentie voor bepaalde produkten of van de rechtstreekse produktie of verkoop daarvan in het land van de partner , en dat toepassing van artikel 85 , lid 3 , niet gerechtvaardigd is .

Artikel 2

Deze beschikking is gericht tot de volgende ondernemingen :

1 . Société nationale des poudres et explosifs ,

12 , quai Henri IV ,

F - 75 181 Paris Cedex 04 ( France ) ;

2 . Leafields Engineering Limited ,

Leafield ,

Corsham ,

GB - Wiltshire SN1 39SS ( England ) .

Gedaan te Brussel , 12 juni 1978 .

Voor de Commissie

Raymond VOUEL

Lid van de Commissie

( 1 ) PB nr . 13 van 21 . 2 . 1962 , blz . 204/62 .

( 2 ) PB nr . 127 van 20 . 8 . 1963 , blz . 2268/63 .

( 3 ) Arresten " Grundig-Consten " van 13 juli 1966 , Jur . 1966-4 , blz . 449 ; " Kinine " van 15 juli 1970 , Jur . 1970-6 , blz . 661 , 733 , 769 ; " Suiker " van 16 december 1975 , Jur . 1975-10 , blz . 1663 ; " FRUBO " van 15 mei 1975 , Jur . 1975-4 , blz . 563 .