Verordening (EU, Euratom) 2022/2434 van het Europees Parlement en de Raad van 6 december 2022 tot wijziging van Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 met betrekking tot de vaststelling van een gediversifieerde financieringsstrategie als algemene leenmethode

HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,

Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name artikel 322, lid 1,

Gezien het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, en met name artikel 106 bis,

Gezien het voorstel van de Europese Commissie,

Na toezending van het ontwerp van wetgevingshandeling aan de nationale parlementen,

Gezien het advies van de Rekenkamer⁽¹⁾,

Handelend volgens de gewone wetgevingsprocedure⁽²⁾,

Overwegende hetgeen volgt:

1. In artikel 220 van Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 van het Europees Parlement en de Raad⁽³⁾ (het “Financieel Reglement”) is bepaald dat de Commissie in het betrokken basisbesluit wordt gemachtigd namens de Unie of Euratom leningen op te nemen om de overeenkomstige bedragen aan begunstigde lidstaten of derde landen door te lenen onder de voorwaarden die op de opgenomen leningen van toepassing zijn. In dat verband worden de kasstromen tussen de opgenomen en verstrekte leningen op elkaar afgestemd. Dat betekent dat de Unie markttransacties moet uitvoeren op basis van de uitbetalingsbehoeften voor elke specifieke lening, wat de mogelijkheid beperkt om uiteenlopende leentransacties met het oog op de laagste kosten coherent te plannen met de beste marktkansen en looptijdstructuur.

2. De financiering van afzonderlijke programma’s voor financiële bijstand door middel van afzonderlijke financieringsmethoden leidt tot kosten en complexiteit, omdat verschillende programma’s voor financiële bijstand concurreren om een beperkt aantal financieringsmogelijkheden. Hierdoor wordt het aanbod van schuldbewijzen van de Unie versnipperd en vermindert de liquiditeit en de belangstelling van beleggers in de afzonderlijke programma’s, ook al hebben alle schuldbewijzen van de Unie dezelfde hoge kredietkwaliteit. Financiële bijstand moet derhalve worden georganiseerd volgens één enkele financieringsmethode die de liquiditeit van Unieobligaties en de aantrekkingskracht en kosteneffectiviteit van de uitgifte van de Unie vergroot.

3. De noodzaak van één enkele financieringsmethode wordt met name benadrukt in de context van financiële steun aan Oekraïne, gezien de dringende financieringsbehoeften van het land. Recente ervaringen met de financieringsbehoeften van Oekraïne hebben de nadelen van een versnipperde aanpak bij de organisatie van de schuld van de Unie aan het licht gebracht. Om de positie van de Unie als uitgever van in euro luidende schuld te versterken, is het van het grootste belang om alle nieuwe uitgiften via één enkele financieringsmethode te organiseren.

4. Het model voor een enkele financieringsmethode en de meeste elementen van de infrastructuur die nodig zijn voor de uitvoering ervan, zijn reeds vastgesteld in de vorm van een gediversifieerde financieringsstrategie krachtens Besluit (EU, Euratom) 2020/2053 van de Raad⁽⁴⁾. Die strategie heeft het mogelijk gemaakt met succes middelen aan te trekken voor subsidies en leningen in het kader van Verordening (EU) 2021/241 van het Europees Parlement en de Raad⁽⁵⁾ en voor een reeks andere programma’s van de Unie als bedoeld Verordening (EU) 2020/2094 van de Raad⁽⁶⁾. Gezien de verwachte complexiteit van de verrichtingen die nodig zijn om in de dringende financieringsbehoeften van Oekraïne te voorzien en om op mogelijke toekomstige opgenomen en verstrekte leningen te anticiperen, is het passend een gediversifieerde financieringsstrategie vast te stellen als de enige financieringsmethode voor de uitvoering van leentransacties.

5. Het gebruik van een gediversifieerde financieringsstrategie moet de flexibele uitvoering van het financieringsprogramma mogelijk maken, met volledige inachtneming van de beginselen van begrotingsneutraliteit en begrotingsevenwicht als bedoeld in artikel 310, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). De kosten van het financieringsprogramma moeten volledig worden gedragen door de begunstigden op basis van één enkele kostentoewijzingsmethode die de transparante en evenredige toewijzing van de kosten waarborgt. Terugbetalingsverplichtingen moeten bij de begunstigden van de financiële bijstand blijven berusten, overeenkomstig artikel 220, lid 5, punt e), van het Financieel Reglement.

6. Voor de uitvoering van een gediversifieerde financieringsstrategie zou één enkele reeks regels moeten worden gevolgd voor alle daarvan afhankelijke leen- en uitleenprogramma’s. Die regels moeten daarom worden toegevoegd aan de in het Financieel Reglement neergelegde horizontale financiële regels, die op grond van artikel 322 VWEU door het Europees Parlement en de Raad zijn vastgesteld.

7. Een gediversifieerde financieringsstrategie moet de Commissie meer flexibiliteit bieden met betrekking tot het tijdstip en de looptijd van enkelvoudige financieringstransacties en regelmatige en vaste uitbetalingen aan verschillende begunstigde landen mogelijk maken. Een dergelijke strategie moet op de bundeling van financieringsinstrumenten gebaseerd zijn. Dit zou de Commissie de flexibiliteit bieden om de betalingen aan de begunstigden onafhankelijk van de marktomstandigheden op het moment van uitbetaling te organiseren en zou tegelijkertijd het risico beperken dat de Commissie vaste bedragen onder volatiele of ongunstige omstandigheden zou moeten ophalen.

8. Om de Commissie die flexibiliteit te geven zou een gemeenschappelijke liquiditeitspool moeten worden opgericht. Een dergelijke gecentraliseerde liquiditeitsfunctie zou de financieringscapaciteit van de Unie veerkrachtiger maken en zou tegen tijdelijke mismatches tussen alle in- en uitstromen bestand zijn, op basis van een robuuste liquiditeitsprognosecapaciteit.

9. De Commissie moet alle nodige transacties uitvoeren om regelmatig op de kapitaalmarkt aanwezig te zijn en om de gunstigste financieringskosten te realiseren en transacties in schuldbewijzen van de Unie en Euratom te vergemakkelijken.

10. Bij de uitbreiding van de gediversifieerde financieringsstrategie tot een breder scala van programma’s is het daarom passend dat de Commissie de nodige regelingen voor de uitvoering ervan vaststelt. Die regelingen moeten een governancekader, risicobeheerprocedures en een kostentoewijzingsmethode omvatten, met inachtneming van artikel 220, lid 5, punt e), van het Financieel Reglement. Met het oog op transparantie moet de Commissie het Europees Parlement en de Raad regelmatig en uitgebreid informeren over alle aspecten van haar strategie voor het lenen en beheren van schulden.

11. Het Financieel Reglement moet derhalve worden gewijzigd.

12. In het belang van de rechtszekerheid en duidelijkheid met betrekking tot reeds toegekende financiële bijstand en met inachtneming van de financiële bijstand krachtens Verordening (EU) …/… van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van een instrument voor steunverlening aan Oekraïne voor 2023 (macrofinanciële bijstand+)⁽⁷⁾, mag deze verordening alleen gelden voor programma’s van financiële bijstand waarvan de basishandelingen op of na 9 november 2022 in werking treden.

13. Gezien de urgentie die voortvloeit uit de uitzonderlijke omstandigheden ten gevolge van de niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne, wordt het passend geacht gebruik te maken van de uitzondering op de periode van acht weken waarin is voorzien door artikel 4 van Protocol nr. 1 betreffende de rol van de nationale parlementen in de Europese Unie, gehecht aan het Verdrag betreffende de Europese Unie, aan het VWEU en aan het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie.

14. In het licht van de situatie in Oekraïne moet deze verordening met spoed in werking treden op de dag na die van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie,

HEBBEN DE VOLGENDE VERORDENING VASTGESTELD: