MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT - Een internemarktstrategie voor de dienstensector
MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT - Een internemarktstrategie voor de dienstensector
MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT Een internemarktstrategie voor de dienstensector
1. Samenvatting
De Europese Raad van Lissabon heeft de Commissie verzocht om een alomvattende internemarktstrategie op te zetten om een eind te maken aan belemmeringen in het dienstenverkeer. Deze mededeling moet de aanzet geven tot een aanpassing van de interne markt aan de fundamentele veranderingen in de wijze waarop diensten worden aangeboden en afgenomen.
De informatiemaatschappij heeft een nieuwe impuls gegeven aan de dienstensector door de kosten voor het verstrekken en verkrijgen van informatie te verlagen en de verspreiding van innovatie over nationale grenzen heen te versnellen. De mogelijkheid van grensoverschrijdende vraag naar en levering van diensten in de interne markt is dan ook sterk toegenomen. Door de voorwaarden voor het vrije verkeer van diensten te verbeteren zal er een nieuwe dynamiek van de interne markt uitgaan en zullen het concurrentievermogen, de groei en het werkgelegenheidsscheppend vermogen van onze economie verbeteren.
Teneinde het grensoverschrijdende verkeer van goederen even gemakkelijk te laten verlopen als het verkeer binnen een lidstaat, wordt in deze mededeling een tweefasenaanpak voorgesteld. Tijdens de komende 12 maanden zal de Commissie een aantal initiatieven op specifieke probleemgebieden versnellen en tegelijk de voortdurende belemmeringen van het grensoverschrijdende verkeer van goederen grondig analyseren. De Commissie dringt er bij de Raad en het Parlement op aan om begin 2001 een overeenkomst te bereiken over de reeds geplande initiatieven.
In de tweede fase, in 2002, zal de Commissie een pakket aanvullende initiatieven voorstellen en precies bepalen volgens welk tijdschema de lidstaten de in de analyses van de vorige twaalf maanden vastgestelde specifieke belemmeringen moeten opheffen. Dit pakket zal naast aanvullende wetgevende maatregelen ook niet-wetgevende steunmaatregelen bevatten en specifieke of horizontale harmoniseringsinstrumenten om resterende belemmeringen uit de weg te ruimen en het ontstaan van nieuwe obstakels te voorkomen en zal er tegelijk voor zorgen dat de doelstellingen van algemeen belang verder afdoend worden beschermd.
De Commissie verzoekt het Parlement en de Raad om deze tweefasenstrategie goed te keuren. De Commissie staat ook open voor opmerkingen van alle belanghebbende partijen.
2. De behoefte aan een nieuwe internemarktstrategie voor de dienstensector
De Europese Raad van Lissabon heeft een ambitieus doel voor Europa gesteld: de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie van de wereld worden, die in staat is tot duurzame economische groei met meer en betere banen en een hechtere sociale samenhang. Om dit doel te verwezenlijken moet de Unie de kwaliteit en het concurrentievermogen van haar dienstensector verbeteren, aangezien deze bepalend zullen zijn voor het verdere succes van de Europese economie. De technologische verandering maakt het noodzakelijk om alle ongerechtvaardigde belemmeringen voor het vrij verrichten van diensten uit de weg te ruimen.
De beleidsinstrumenten hiertoe zijn reeds beschikbaar dankzij de concrete successen van het internemarktbeleid in recente jaren - met name dankzij de uitvoering van het actieprogramma voor de interne markt van 1997 en de strategie voor de Europese interne markt [1]. Deze mededeling past in het kader van de vier doelstellingen van bovengenoemde strategie: verbeteren van de levenskwaliteit van de burgers, verbeteren van de efficiëntie van de communautaire producten- en kapitaalmarkten, verbeteren van het ondernemingsklimaat en gebruik maken van de verworvenheden van de interne markt in een veranderende wereld. De ervaring die werd opgedaan met de ontwikkeling van de interne markt heeft bovendien duidelijk gemaakt dat een evenwicht moet worden gevonden tussen wetgevende en niet-wetgevende maatregelen en tussen harmonisatie en wederzijdse erkenning. Deze mededeling moet de aanzet geven tot een aanpassing van de interne markt aan de fundamentele veranderingen in de wijze waarop diensten worden aangeboden en afgeleverd. De Commissie verzoekt het Europees Parlement en de Raad om deze dienstenstrategie goed te keuren en staat open voor opmerkingen van alle belanghebbende partijen.
[1] COM(1999) 624 def. van 24.11.1999, zie ook de mededeling aan de Europese Raad "Werk maken van diensten", CSE(96) 6 def. van 27 november 1996.
De dienstensector is de motor van de nieuwe economie
Dat de dienstensector zeer belangrijk is, hoeft nauwelijks te worden herhaald. Het concurrentievermogen van ondernemingen hangt steeds meer af van het geslaagde ontwerp en beheer van diensten en van de goede integratie ervan in de bedrijfsvoering en verkoopactiviteiten. Vele productiebedrijven bieden nu naast goederen ook diensten aan om toegevoegde waarde te scheppen en zich van hun concurrenten te onderscheiden. Efficiënte dienstverlening is dus een belangrijke motor van de concurrentie geworden. Gezien het aandeel van diensten in het gezinsbudget zijn doeltreffende diensten van hoge kwaliteit duidelijk van invloed op de levenskwaliteit van de Europese burger. Niet te rechtvaardigen en vermijdbare belemmeringen die ertoe leiden dat diensten niet grensoverschrijdend kunnen worden gekocht of verkocht, zijn dus reden tot bezorgdheid.
Als de interne markt voor diensten mislukt, zal dat ook voor andere sectoren grote gevolgen hebben. Ieder bedrijf heeft als input voor zijn eigen activiteiten behoefte aan de diensten van andere ondernemingen: bijvoorbeeld accounting, financiële diensten, juridisch advies, bedrijfsadvies. Indien deze niet op doeltreffende wijze worden geleverd of als het gebruik ervan wordt belemmerd, zal iedere onderneming en uiteindelijk ook iedere particulier daarvan de nadelen ondervinden [2]. Door betere voorwaarden te scheppen waarin ondernemingen hun diensten grensoverschrijdend kunnen aanbieden en klanten gebruik kunnen maken van deze diensten, zal de dynamiek die van een interne markt uitgaat zich doorheen de economie van de hele EU verspreiden.
[2] Het belang van deze afhankelijkheid is geanalyseerd in de mededeling van de Commissie van 1998 over "De bijdrage van zakelijke-dienstverleningsbedrijven tot het prestatievermogen van het bedrijfsleven", COM(1998) 534 def. van 21.9.1998.
De informatiemaatschappij heeft een nieuwe impuls gegeven aan de dienstensector...
De technologische revolutie: de informatiemaatschappij heeft geleid tot een verlaging van de kosten voor het verstrekken en verkrijgen van informatie, tot een snellere verspreiding van innovatie, tot een situatie waarin geografische nabijheid niet meer noodzakelijk is en tot een wijziging van de kosten-batenstructuur voor vele diensten en heeft daardoor mogelijkheden geschapen voor meer groei en nieuwe werkgelegenheid in de gehele Europese economie. Veel consumenten en kleinere ondernemingen kunnen nu voor het eerst rechtstreeks aan de interne markt deelnemen. De ontwikkelingen zijn niet beperkt tot de on-linesector. Er zijn vele nieuwe kansen voor innovatie op het gebied van diensten, ongeacht of on-line- of off-linebedrijfsmodellen of een combinatie van beide wordt gebruikt. In de dynamische context van de nieuwe economie zullen de meeste bedrijven in feite voor beide kiezen en zowel "bricks" als "clicks" gebruiken. Een bedrijf kan bijvoorbeeld zijn contracten on line sluiten, maar zijn goederen en/of diensten fysiek afleveren. Een klein of middelgroot bedrijf kan eerst in fysieke productie- en verkoopmiddelen investeren, maar dan overgaan op een on-linebedrijfsvoering om kosten te sparen.
Effect op innovatie: het is een misvatting om te denken dat diensten worden gekenmerkt door lage productiviteit en een geringe mate aan innovatie. De overgang naar een diensteneconomie in Europa is gepaard gegaan met krachtige groei en een hoog niveau van technologische vooruitgang, wat erop wijst dat ons traditionele beeld van de dienstensector moet worden bijgesteld. Innovatie is van cruciaal belang voor het concurrentievermogen van bedrijven in de dienstensector. Met name kennisintensieve diensten (zoals softwareontwikkeling, beroepsopleiding en consultancy) zijn een dynamische bron van innovatie voor andere sectoren. In haar mededeling over het innovatiebeleid heeft de Commissie onlangs onderstreept dat innovatie in de dienstensector niet voldoende aandacht krijgt [3]. Innovatie heeft een nieuwe dimensie gekregen die tot nieuwe uitdagingen leidt: door de snellere verspreiding van informatie moeten bedrijven snel innoveren, hun kosten terugdringen en hun reactiesnelheid verbeteren. Om te slagen hebben bedrijven snellere toegang tot grotere geografische markten nodig om hun innovatie sneller te laten renderen, omdat zij minder tijd hebben om winst te maken. Als de ondernemingen in de EU geen toegang hebben tot grotere markten, met name de interne markt, zullen zij zich minder gestimuleerd voelen om te investeren en te concurreren.
[3] COM (2000) 567 def. van 20.9.2000 - "Innovatie in een kenniseconomie".
Effect op de marktwerking: innovatie leidt tot een betere dienstenkwaliteit en tot meer klantspecifieke diensten, doordat bij het verrichten en afnemen van diensten steeds meer gebruik wordt gemaakt van de informatietechnologie. Internet maakt het voor de consument bijvoorbeeld veel gemakkelijker om op een grotere geografische markt de beste koopjes te vinden - zowel on line als off line. Zelfs diensten die alleen plaatselijk en off line kunnen worden geleverd, zullen worden beïnvloed door de technologische verandering, gewoon omdat informatie over prijzen, kwaliteit en beschikbaarheid sneller en over een groter gebied zal worden verspreid dan in het verleden. Dit zal tot fellere concurrentie leiden, waardoor bedrijven een betere kwaliteit diensten en/of meer op de klant gerichte diensten zullen gaan aanbieden. Er zullen nieuwe diensten ontstaan, waaronder diensten die op een beperkte lokale markt of zelfs ook op de nationale markt niet rendabel zouden zijn. Als ondernemingen evenwel op basis van de grotere vraag op grotere geografische markten niet innoveren - omdat ze dat niet willen of omdat ze dat niet kunnen - dan zal deze wisselwerking tussen concurrentie en kwaliteit op niets uitlopen. Onze burgers zullen dan niet de kwaliteit van diensten krijgen die zij verdienen. Als de klanten geconfronteerd worden met belemmeringen als zij gebruik willen maken van diensten of wantrouwig staan tegenover grensoverschrijdende handel, kunnen de potentiële voordelen van een interne dienstenmarkt niet worden verwezenlijkt.
Effect op de globale concurrentiedruk: de snelle ontwikkeling van de informatiemaatschappij, met name in de Verenigde Staten, heeft gezorgd voor nieuwe concurrenten voor de Europese ondernemingen. De toegangsdrempels tot de Europese binnenlandse markten worden voor deze concurrenten steeds lager. Volgens de berichten is een kwart van de inkomsten van de grote Amerikaanse websites afkomstig van de verkoop aan klanten in andere (veelal Europese) landen. Europese ondernemingen, die efficiënt op de Europese interne markt kunnen opereren, moeten dan ook vermijden dat zij blijvend in het nadeel zijn ten opzichte van deze nieuwe concurrentie.
... en daardoor mogelijkheden geschapen om de levenskwaliteit voor de Europese burger te verbeteren.
Het is niet alleen economische noodzaak voor de Unie dat het grensoverschrijdende dienstenverkeer wordt bevorderd. Door de groei van het grensoverschrijdende dienstenverkeer zullen burgers en bedrijven meer keus, een betere prijs en een hogere kwaliteit krijgen. Door belemmeringen weg te nemen, dienstverrichters met een goede concurrentiepositie te stimuleren en het wantrouwen bij de consumenten te bestrijden, kunnen wij de kwaliteit van diensten verbeteren. Dit zou tot een permanente verbetering van het concurrentieklimaat moeten leiden door de voortdurende impuls tot meer innovatie en efficiëntie. Een dienstenstrategie is dan ook een hoofdbestanddeel van het economisch succes van de Unie in de toekomst. De verbetering van de interne dienstenmarkt is van belang voor de verwijdering van de belemmeringen die de Europese volkeren van elkaar scheiden. Hierdoor zullen al onze burgers kunnen profiteren van het beste dat de Unie te bieden heeft.
Maar voor deze nieuwe impuls is een doeltreffende interne dienstenmarkt noodzakelijk
Europese ondernemingen en consumenten kijken gewoonlijk eerst naar de mogelijkheden in eigen land en richten hun blik dan pas op de aangeboden goederen en diensten of afzetmogelijkheden over de grens. Hoewel dit ten dele kan worden verklaard door de culturele en taalkundige verschillen in Europa, spelen ook verschillen in regelgeving en administratieve praktijk een rol.
Het Europese beleid heeft zich van oudsher gericht op een aantal strategische sleutelsectoren, die dikwijls worden gekenmerkt door een groot aantal regels en voorschriften om bepaalde doelstellingen van openbaar beleid te verwezenlijken (bijvoorbeeld de telecommunicatiesector en de financiële diensten). Dergelijk beleid heeft al tot aanzienlijke voordelen geleid in de vorm van een betere keuze voor de consument, een grotere kostenefficiëntie en een nieuwe dynamiek in deze sectoren, ook wat diensten van algemeen belang betreft, waarover de Commissie recentelijk een mededeling heeft opgesteld [4].
[4] "Diensten van algemeen belang in Europa", COM(2000) 580 def. van 20 september 2000.
Bedrijfsmodellen worden zelden geëxporteerd: ondernemingen die met succes een bedrijfsconcept toepassen dat de klant tevreden stelt en een hoog productiviteitsniveau bereikt, zouden de vrijheid moeten hebben om hun aanpak (of bedrijfsmodel) overal in de Europese Unie toe te passen. Dit gebeurt momenteel slechts zeer zelden. En het is ook al duidelijk waarom dat zo is. In tabel 1 zijn de zes fasen van het bedrijfsproces weergegeven en de belemmeringen die in elke fase kunnen voorkomen.
Zodra een bedrijf zich in een lidstaat heeft gevestigd, moet het, om daar te concurreren en zijn eigen diensten zo doeltreffend mogelijk aan te bieden, gebruik kunnen maken van input in de vorm van arbeid, financiële diensten, zakelijke diensten enz. en moet het in staat zijn voor zijn product reclame te maken, de distributie ervan te regelen, de prijs ervan vast te stellen en het te verkopen - en dat alles zo efficiënt mogelijk. Het bedrijf moet ook klantenservice kunnen bieden om klanten aan zich te binden en meer over zijn markt te leren teneinde zijn diensten beter op de vraag af te stemmen.
Tabel 1: Belemmeringen waarmee een dienstverrichter te maken kan krijgen.
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
Deze zes fasen van het bedrijfsproces gelden voor alle dienstverrichters in alle economische sectoren. In elke fase kunnen verschillende belemmeringen bestaan. Voorschriften in de Unie lopen sterk uiteen, waardoor de interne markt voor diensten zeer versnipperd is. Dienstverrichters kunnen op de markt van andere lidstaten daardoor minder doeltreffend concurreren dan op hun thuismarkt. Zij kunnen niet een en hetzelfde bedrijfsmodel op grotere schaal in de Unie toepassen en daardoor kostenvoordelen aan hun klanten doorberekenen, maar moeten (twee of meer) systemen hanteren. De hogere kosten hiervan worden door de consument gedragen. In plaats van te kunnen profiteren van een meer gerichte dienst die precies op hem is toegesneden, krijgt de consument een dienst van mindere kwaliteit.
Voorbeeld: Beperkingen inzake bepaalde speciale aanbiedingen, zoals last-minuteaanbiedingen of speciale arrangementen voor zakenreizigers, die slechts in een paar lidstaten bestaan, kunnen een reisbureau ervan weerhouden om zijn bedrijfsmodel naar andere landen te exporteren.
Door de toenemende onderlinge verwevenheid van de diensteneconomie is de schade nog vele keren groter: om een dienst te kunnen verrichten, zal waarschijnlijk het gebruik van een andere dienst als input noodzakelijk zijn. Een belemmering in één sector van de diensteneconomie kan tot gevolg hebben dat het gehele bedrijfsmodel van een dienstverrichter op de nationale markt gericht moet blijven. Dergelijke belemmeringen planten zich van de ene naar de andere sector voort. Niet alleen de rechtstreekse gebruikers van de dienst worden door de belemmering getroffen, maar ook gebruikers van alle andere diensten die via dit "netwerk" hiermee verbonden zijn.
Het belang van de internationale handel in diensten voor de Gemeenschap
De Europese dienstensector is volledig in de wereldhandel geïntegreerd en is hiervan afhankelijk. De Gemeenschap is de grootste exporteur van diensten ter wereld en de belangrijkste investeerder in diensten. Zij is goed voor 26% van de wereldexport van diensten (exclusief intracommunautaire export) in vergelijking met 24% voor de Verenigde Staten en 6% voor Japan. Door een betere integratie van de interne markt voor diensten zal het internationale concurrentievermogen van het Europese bedrijfsleven worden verbeterd en zal haar vooraanstaande positie in de internationale handel worden versterkt. De Gemeenschap is ook de grootste importeur van diensten ter wereld en biedt belangrijke marktkansen voor concurrenten uit andere landen die diensten aanbieden.
3. Een strategie om de belemmeringen aan te pakken
De kansen die de nieuwe diensteneconomie biedt, moeten volledig worden benut. De interne markt moet naar voren worden geschoven als de natuurlijke thuismarkt voor alle dienstverrichters, vooral die in het MKB, en voor hun klanten. De tendens om eerst op nationaal niveau te denken en te handelen en dan pas de blik te richten op de grotere markt van de Unie, moet worden omgedraaid. Deze dienstenstrategie is gebaseerd op vijf basisbeginselen:
1) Zij moet alomvattend zijn: de nieuwe strategie moet alle sectoren van de diensteneconomie en alle verbindingen tussen deze sectoren omvatten. Wij moeten er zorg voor dragen dat de al gestarte sectorspecifieke initiatieven (bijvoorbeeld op het gebied van de telecommunicatie, financiële diensten) zo spoedig mogelijk worden voltooid en goed aansluiten op elkaar en op de algemene dienstenstrategie. De strategie mag zich niet beperken tot de aanpak van specifieke problemen in specifieke sectoren met betrekking tot afzonderlijke fasen van het bedrijfsproces: losstaande maatregelen zullen niet tot de dynamische economie leiden die wij nodig hebben.
2) Zij moet grensoverschrijdende transacties even gemakkelijk maken als transacties binnen een lidstaat: een ware interne markt die is gebaseerd op de efficiënte tenuitvoerlegging van de in het Verdrag verankerde fundamentele vrijheden en op de toepassing van wederzijdse erkenning en van het evenredigheidscriterium, leidt tot de geleidelijke afschaffing van onnodige en vaak onderling strijdige regels, die het grensoverschrijdend verkeer belemmeren en de innovatie in de kiem smoren. Diensten moeten overal in de Unie ongeacht grenzen beschikbaar zijn. Het zou niet nodig moeten zijn om de dienst aan te passen aan verschillende wettelijke en bestuursrechtelijke eisen die niet gerechtvaardigd zijn. Het zou even eenvoudig moeten zijn om vanuit Amsterdam een dienst naar Athene als een dienst naar Rotterdam te leveren.
3) Zij moet garanderen dat ondernemingen en consumenten profijt kunnen trekken van de nieuwe kansen die hen worden geboden: een interne dienstenmarkt moet niet alleen op papier bestaan maar de consumenten moeten er ook gebruik van maken. Om de interne dienstenmarkt werkelijk tot leven te brengen, moeten de klanten bewust zijn van de nieuwe kansen en vertrouwen hebben in grensoverschrijdende dienstverlening. Hiervoor is een hoog niveau van gezondheids- en consumentenbescherming in de hele interne markt vereist en moeten doeltreffende systemen voor behandeling van grensoverschrijdende klachten, oplossing van geschillen, schadeloosstelling en afdwingbaarheid bestaan.
4) Zij moet gelijke tred houden met de verandering: de diensteneconomie verandert voortdurend en reageert doorlopend op nieuwe impulsen. Nationale wettelijke en bestuursrechtelijke eisen worden voortdurend bijgesteld. Natuurlijk moeten regeringen hun wetten en regels aan nieuwe ontwikkelingen aanpassen, maar dat mag niet tot nieuwe belemmeringen op de interne markt leiden. De dynamiek van de nieuwe diensteneconomie maakt een statische aanpak onmogelijk.
5) Zij moet in overeenstemming zijn met ander beleid: de beleidsmaatregelen van de Gemeenschap moeten elkaar wederzijds versterken. De dienstenstrategie moet met name gepaard gaan met een krachtdadige toepassing van het communautaire mededingingsbeleid. Bovendien heeft de Commissie zich reeds verbonden tot een algemene en grondige herziening van de belastingregels van alle diensten [5]. Andere EU-maatregelen (bijvoorbeeld de herstructurering, modernisering en harmonisatie van douaneprocedures en de voorstellen voor een nieuwe regelgeving voor elektronische communicatienetwerken en -diensten) maken duidelijk dat de EU voor een alomvattende aanpak heeft gekozen om een diensteneconomie van wereldklasse tot stand te brengen. Er bestaat een duidelijke synergie tussen het communautaire beleid betreffende de interne markt voor diensten en dat betreffende de buitenlandse handel. De Gemeenschap blijft globaal streven naar de start van een uitgebreide handelsronde waarbij liberalisatie van de handel, vaststelling van nieuwe regels, ontwikkelingsvraagstukken en kwesties die voor het bredere publiek van belang zijn, aan bod komen. Tijdens de verwachte GATS 2000-onderhandelingsronde zouden vele vraagstukken aan bod moeten komen. Deze ronde zou tot een verdergaand en breder pakket van verbeterde toezeggingen van alle WTO-leden moeten leiden om hun markten toegankelijk te maken en producten uit het buitenland op gelijke wijze te behandelen als nationale producten. Wij moeten ook trachten de GATS-disciplines te versterken teneinde een transparant en voorspelbaar regelgevingsklimaat te scheppen.
[5] "Strategie ter verbetering van de werking van het BTW-stelsel in het kader van de interne markt", COM(2000) 348 def. van 7.6.2000.
4. Uitvoering van de strategie
Deze mededeling bevat een tweefasenstrategie.
Fase 1: acties voor 2001
In de komende 12 maanden zal de Commissie van start gaan met een eerste golf van zowel wetgevende als niet-wetgevende initiatieven die op specifieke knelpunten zijn gericht. Dit omvat initiatieven op het gebied van commerciële communicatie (met name verkoopbevordering), gereglementeerde beroepen, financiële diensten en elektronische handel.
In de tweede plaats zal de Commissie de bestaande richtlijnen betreffende het vrije verkeer van diensten herzien.
Ten derde zal zij een aantal niet-wetgevende flankerende maatregelen treffen die gericht zijn op het verbeteren van de statistische informatie over diensten, het verbeteren van de ICT-vaardigheden in de dienstensectoren en het versterken van de innovatiecapaciteit in bedrijven die diensten aan andere bedrijven verstrekken.
Ten vierde zal zij de Raad en het Parlement verzoeken om akkoord te gaan met een aantal belangrijke initiatieven op het gebied van de interne markt die een invloed hebben op diensten, zoals de richtlijn over de verkoop op afstand van financiële diensten, het telecommunicatiepakket [6], de twee richtlijnen betreffende overheidsopdrachten, de richtlijn betreffende postdiensten, de richtlijn betreffende het auteursrecht in de informatiemaatschappij, de verdere wetgevende maatregelen m.b.t. de strategie van de EU inzake de financiële verslaglegging, de richtlijn betreffende het overnamebod en een richtlijn over BTW op on-linediensten.
[6] Dit pakket bestaat uit voorstellen voor richtlijnen over: "een gemeenschappelijk regelgevingskader voor elektronische communicatienetwerken en -diensten", COM(2000) 393; "de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronische communicatienetwerken en -diensten", COM(2000) 392; "toegang tot en interconnectie van elektronische communicatienetwerken en bijbehorende faciliteiten", COM(2000) 384; "de verwerking van persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de sector elektronische communicatie", COM(2000) 385; "de machtiging voor elektronische communicatienetwerken en -diensten", COM(2000) 386; en een voorstel voor een beschikking inzake een regelgevingskader voor het radiospectrumbeleid in de Europese Gemeenschap, COM(2000) 407.
Gezien het ingewikkelde netwerk van verbindingen tussen de verschillende sectoren van de economie zullen deze vier gerichte acties echter niet volstaan om een echte interne dienstenmarkt tot stand te brengen. De Commissie moet de weg vrijmaken voor een horizontale benadering van het vrije verkeer van diensten, die in 2002 moet worden toegepast. De Commissie zal, voor het eerst sinds 1962 [7], een allesomvattende en systematische analyse van de aanhoudende belemmeringen van het vrije verkeer van diensten en hun zijdelingse effecten voor andere economische sectoren opstellen.
[7] Algemeen Programma voor de opheffing van de beperkingen van het vrij verrichten van diensten, PB 2 van 15 januari 1962.
Hiertoe zal een uitgebreide analyse van de regels en praktijken die een rol spelen in elk van de zes fasen van het bedrijfsproces worden opgesteld. In deze analyse zal eveneens worden nagegaan hoe verschillen in regelgeving en administratieve praktijk belemmeringen voor de grensoverschrijdende dienstverlening tot gevolg hebben en de uitvoer van succesvolle bedrijfsmodellen in de Unie verhinderen. Deze analyse zal worden gebaseerd op het eerder genoemde, uit 6 fasen bestaande bedrijfsproces (zie ook tabel 2). De resultaten van deze allesomvattende enquête (die op haar beurt zal worden aangevuld met extra studies) zullen begin 2002 in een verslag aan het Parlement en de Raad worden voorgesteld. Op basis hiervan zal de Commissie kunnen bepalen op welke belangrijke gebieden inbreukprocedures moeten worden ingeleid of bestaande mechanismen die bedrijven en particulieren helpen om profijt te trekken van de interne markt (zoals het internetinitiatief "Dialoog met burgers en bedrijfsleven" [8]) moeten worden verbeterd.
[8] De dialoog met het bedrijfsleven is een internetinitiatief dat door de Commissie wordt beheerd en dat bedrijven die over de grens actief willen zijn informatie verschaft over diverse aspecten van de interne markt (overheidsopdrachten, het vinden van een zakenpartner, de inschrijving op overheidsopdrachten enz.) en feedback geeft over de aard van de door hen ondervonden problemen.
Tabel 2: analyse per fase
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
Fase 2: acties voor 2002
2001 is een jaar van actie en analyse. Het volgende jaar zullen aanvullende initiatieven worden ondernomen op basis van deze analyse. Deze initiatieven kunnen drie vormen aannemen: de aanpak van belemmeringen die kunnen worden opgeheven door rechtstreekse toepassing van de Verdragsbeginselen, niet-wetgevende acties en ten slotte gerichte harmonisatie om belemmeringen uit de weg te ruimen.
(i) Belemmeringen die kunnen worden opgeheven door rechtstreekse toepassing van de Verdragsbeginselen - Waar mogelijk moeten het beginsel van vrijheid van vestiging en het beginsel van het vrij verrichten van diensten rechtstreeks worden toegepast om belemmeringen uit de weg te ruimen. De Commissie zal de doelstellingen van algemeen belang die met nationale maatregelen worden nagestreefd zorgvuldig beoordelen en het evenredigheidscriterium strikt toepassen, op basis van de jurisprudentie van het Hof van Justitie. Deze belemmeringen omvatten elke maatregel die rechtens of feitelijk discriminerend is, die niet gerechtvaardigd is door doelstellingen van algemeen belang of die niet in verhouding staat tot het ermee nagestreefde doel. Als er nog geen inbreukprocedure is ingeleid, zullen de lidstaten worden verzocht om deze belemmeringen overeenkomstig een strikt tijdschema op te heffen.
Voorbeelden van mogelijke belemmeringen: de eis dat een dienstverlener die in een lidstaat is gevestigd zich in een andere lidstaat moet vestigen om daar zijn diensten te kunnen aanbieden; de verplichting dat dienstverleners die diensten grensoverschrijdend aanbieden vereisten moeten naleven waaraan zij reeds in hun lidstaat van vestiging hebben voldaan; regels die een bedrijf verbieden om met al zijn personeelsleden grenzen te overschrijden om diensten aan te bieden; een minder gunstige belastingregeling voor de ontvangers van diensten die worden geleverd door een dienstverlener die in een andere lidstaat is gevestigd.
(ii) Mechanismen om niet-regelgevende belemmeringen uit de weg te ruimen - Sommige niet-regelgevende belemmeringen vormen in de praktijk belangrijke obstakels voor de werking van de interne markt. Zij moeten, voor zover mogelijk, door niet-wetgevende mechanismen uit de weg worden geruimd. Indien nodig kan de Commissie een aantal niet-wetgevende maatregelen voorstellen. De Commissie kan ook de belanghebbende partijen uitnodigen om deze mechanismen verder te ontwikkelen.
Voorbeelden: de kansen op de interne dienstenmarkt zijn onvoldoende gekend; de consumenten hebben onvoldoende vertrouwen in grensoverschrijdende diensten of de structuren voor het verkrijgen van herstel, met name de buitengerechtelijke beslechting van geschillen, zijn ontoereikend; of er kan onvoldoende informatie over de vraag naar grensoverschrijdende diensten zijn.
(iii) Gerichte harmonisatie voor de opheffing van de resterende belemmeringen - Harmonisatie is nodig om de resterende belemmeringen uit de weg te ruimen. Dit moet coherent zijn met de andere communautaire beleidsdomeinen en een afdoende bescherming van de desbetreffende doelstellingen van algemeen belang bieden. Als de belemmeringen horizontaal van aard zijn (dat wil zeggen dat zij voor verschillende sectoren gelden of gevolgen hebben voor het verlenen van andere diensten), zijn een horizontaal rechtsinstrument en specifieke harmonisatiemaatregelen vereist.
Conclusie
De voorgestelde tweefasenstrategie wordt gedetailleerd beschreven in bijlage 1.De Commissie verzoekt het Parlement en de Raad om deze tweefasenstrategie goed te keuren. De Commissie staat ook open voor opmerkingen van alle belanghebbende partijen, die uiterlijk op 1 juni 2001 moeten worden verstuurd naar:
DG Interne markt
Europese Commissie
Wetstraat 200
1049 Brussel
of per e-mail worden verstuurd naar: markt-services@cec.eu.int
Bijlage: de tweefasenstrategie
2001
De Commissie dringt er bij de Raad en het Parlement op aan om in 2001 snel een overeenkomst te bereiken over de belangrijkste wetgevingsvoorstellen die een invloed hebben op de dienstenactiviteiten in de interne markt:
- voorstel voor een richtlijn betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor leveringen, diensten en werken (COM(2000) 275 def.);
- voorstel voor een richtlijn betreffende de verkoop op afstand van financiële diensten aan consumenten en tot wijziging van de richtlijnen 97/7/EG en 98/27/EG (COM(1999) 385 def.);
- alle voorstellen naar aanleiding van de in 1999 door de Commissie opgestelde herziening van het regelgevend kader inzake telecommunicatie, met het oog op de verwezenlijking van volledig geïntegreerde en geliberaliseerde telecommunicatiemarkten tegen eind 2001;
- voorstel voor een richtlijn met betrekking tot de verdere openstelling van de postmarkt in de Gemeenschap voor mededinging (COM(2000) 319 def.);
- voorstel voor een richtlijn betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij (SEC(2000) 1734 def.)
Strategie van de EU inzake de financiële verslaglegging: verdere wetgevende maatregelen (COM(2000) 359 def.);
- voorstel voor een richtlijn inzake het vennootschapsrecht betreffende het overnamebod (COM(1997) 565 def.);
- Voorstel voor een richtlijn tot wijziging van Richtlijn 77/388/EEG met betrekking tot de regeling inzake de belasting over de toegevoegde waarde die van toepassing is op bepaalde diensten die met elektronische middelen worden verricht.
De Commissie zal ook de volgende acties ondernemen:
Actie 1 Het opstarten van nieuwe initiatieven om belemmeringen van de interne markt op te heffen en het concurrentievermogen van de EU-dienstenmarkt te vergroten, met name inzake:
- commerciële communicatie (verkoopbevordering);
- gereglementeerde beroepen (erkenning van kwalificaties);
- financiële diensten en elektronische handel;
- namaak en piraterij.
Actie 2 Het presenteren van een verslag over de herziening van afzonderlijke richtlijnen zodat ze beter kunnen bijdragen tot de werking van de interne dienstenmarkt, met name:
Richtlijn 98/48/EG betreffende een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften
Richtlijn 98/84/EG betreffende de rechtsbescherming van diensten gebaseerd op of bestaande uit voorwaardelijke toegang;
- Richtlijn 93/83/EEG betreffende het auteursrecht en naburige rechten op het gebied van de satellietomroep en de doorgifte via de kabel
- Richtlijn 96/9/EG betreffende de rechtsbescherming van databanken.
Actie 3 Het treffen van flankerende maatregelen om het concurrentievermogen van de EU-dienstensector te ondersteunen:
- de statistische gegevens van de Gemeenschap over de dienstensector verbeteren door een snellere uitvoering van bestaande wetgeving op het gebied van de statistiek en, zo nodig, door aanvullende enquêtes;
- een benchmarkingproject opstarten voor de ontwikkeling van een betrouwbare methodiek voor het verkrijgen van indicatoren betreffende de immateriële activa van ondernemingen in de dienstensector en de verslaglegging hierover;
- nagaan hoe de ICT-opleiding kan worden afgestemd op de specifieke behoeften van ondernemingen in de dienstensector;
- op gerichte wijze het innovatieproces in het kader van het zesde O&O-kaderprogramma verbeteren.
Actie 4 Een systematisch onderzoek naar belemmeringen voor diensten in de interne markt verrichten, teneinde te bepalen waar zich specifieke problemen voordoen. De resultaten van deze enquête zullen:
- worden geanalyseerd om te bepalen op welke belangrijke gebieden sneller inbreukprocedures moeten worden ingeleid;
- worden gebruikt om het internetinitiatief van de Commissie "Dialoog met burgers en bedrijfsleven" verder te verbeteren;
- worden gepresenteerd aan een forum van nationale deskundigen op hoog niveau en belanghebbende partijen teneinde, voor zover mogelijk, vastgestelde problemen te bespreken en op te lossen;
- worden gebundeld in een verslag aan het Europees Parlement en de Raad betreffende de werking van de interne dienstenmarkt, dat dienst zal doen als uitgangspunt voor de acties in 2002.
2002
Op basis van de in 2001 verrichte analyses, die geleid hebben tot de vaststelling van belemmeringen voor het vrije verkeer van diensten, zullen de volgende acties worden ondernomen:
Actie 1 - Het opstellen van een lijst van belemmeringen die door de Verdragsbeginselen uit de weg kunnen worden geruimd. De Commissie zal een systematische en allesomvattende lijst opstellen van alle belemmeringen die door directe toepassing van het Verdrag uit de weg kunnen worden geruimd, maar waartegen nog geen inbreukprocedure werd ingeleid. Deze lijst zal aan de lidstaten worden overgemaakt, met het verzoek al deze belemmeringen volgens een strikt tijdschema op te heffen. Indien in 2001 of daarvoor reeds inbreukprocedures werden ingeleid, zullen deze worden verdergezet.
Actie 2 - Het uitvoeren van een pakket niet-wetgevende maatregelen. De Commissie zal specifieke instrumenten voorstellen voor niet-wetgevende belemmeringen die via alternatieve niet-wetgevende instrumenten uit de weg kunnen worden geruimd, zoals gedragscodes, alternatieve mechanismen voor geschillenbeslechting en bewustmakingsacties die gericht zijn op het verbeteren van de informatiestroom.
Actie 3 - Harmonisatiemaatregelen voorstellen. Voor belemmeringen die horizontaal van aard zijn, zal een instrument worden voorgesteld dat de volgende elementen bevat:
- gerichte harmonisatie van vereisten die een invloed hebben op verscheidene sectoren of die zich van de ene naar de andere sector voortplanten, op basis van een hoog bescherming van doelstellingen van algemeen belang;
- een mechanisme om te waarborgen dat de interne markt door alle Europese dienstverrichters als thuismarkt kan worden beschouwd, met name door een efficiënte toepassing van het beginsel van wederzijdse erkenning;
- procedures om gelijke tred te houden met nieuwe marktontwikkelingen en de ontwikkeling van het recht, teneinde te voorkomen dat de interne markt weer uiteenvalt en om in een vroeg stadium vast te stellen dat behoefte bestaat aan nieuwe communautaire wetgeving.
Als het onmogelijk is om regelgevende obstakels door middel van dergelijke horizontale instrumenten op te heffen, zullen ze via aanvullende harmonisatiemaatregelen worden aangepakt. Uit ervaring is gebleken dat deze aanvullende harmonisatiemaatregelen waarschijnlijk nodig zullen zijn op gebieden waar de bescherming van de gezondheid en de consument een belangrijke rol speelt.
FINANCIEEL MEMORANDUM
1. Titel van de maatregel
Mededeling van de Europese Commissie aan het Europees Parlement en de Raad - een internemarktstrategie voor de dienstensector.
2. Begrotingsonderdeel
B5-3001 - Toepassing en ontwikkeling van de interne markt
B5-3002B - Werking en ontwikkeling van de interne markt
3. Rechtsgrond
Mededeling van de Europese Commissie aan het Europees Parlement en de Raad - een internemarktstrategie voor de dienstensector (artikelen 47, 49, 55, 95 en 157 van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap)
4. Omschrijving van de maatregel
4.1 Algemeen doel
Diensten zijn steeds meer de motor van de Europese economie. De Europese Raad van Lissabon heeft de Commissie dan ook verzocht een nieuwe internemarktstrategie voor de opheffing van belemmeringen in het dienstenverkeer voor te stellen als hoofdbestanddeel van haar beleid om Europa om te vormen tot "de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie van de wereld (...) die in staat is tot duurzame economische groei met meer en betere banen en een hechtere sociale samenhang".
Door de technologische verandering is het absolute noodzaak dat alle ongerechtvaardigde belemmeringen voor het vrij verrichten van diensten uit de weg worden geruimd. Het concurrentievermogen van ondernemingen hangt steeds meer af van het geslaagde ontwerp en beheer van diensten en van de goede integratie ervan in de bedrijfsvoering en verkoopactiviteiten. Vele productiebedrijven bieden nu naast goederen ook diensten aan om toegevoegde waarde te scheppen en zich van hun concurrenten te onderscheiden. Efficiënte diensten zijn dus een belangrijke motor van de concurrentie geworden. De toegang tot doeltreffende diensten van hoge kwaliteit is duidelijk van invloed op de levenskwaliteit van de Europese burger. Niet te rechtvaardigen en vermijdbare belemmeringen die er toe leiden dat diensten op nationaal en niet op internemarktniveau worden verricht, zijn dus een zaak die ons allen aangaat.
Met deze mededeling komt de Commissie tegemoet aan het verzoek van de Europese Raad van Lissabon, die de Commissie en de lidstaten heeft opgeroepen een alomvattende internemarktstrategie op te zetten om een eind te maken aan belemmeringen in het dienstenverkeer. De mededeling moet de aanzet geven tot een aanpassing van de interne markt aan de fundamentele verandering die zich heeft voorgedaan in de wijze waarop diensten worden aangeboden en afgeleverd.
Bij het beleid tot opheffing van belemmeringen voor diensten zal worden voortgebouwd op de concrete successen van het internemarktbeleid in recente jaren, waarbij gebruik wordt gemaakt van technieken die door de uitvoering van het actieprogramma voor de interne markt van 1997 en de strategie voor de Europese interne markt verder zijn verbeterd. Deze ervaringen hebben duidelijk gemaakt dat een evenwicht moet worden gevonden tussen wetgevende en niet-wetgevende maatregelen en tussen harmonisatie en wederzijdse erkenning en dat alle belanghebbenden in een vroeg stadium bij dit proces moeten worden betrokken.
De Commissie zal onderzoeken of de regelgeving voor diensten door technologische en marktontwikkelingen verouderd is geraakt en of er andere belemmeringen zijn die ondernemingen en particulieren ervan weerhouden van grensoverschrijdende diensten gebruik te maken. Voor dit onderzoek zal gebruik worden gemaakt van extern verzamelde gegevens (een enquête en een vervolgstudie), zal een deskundigengroep bestaande uit vertegenwoordigers van de lidstaten worden geraadpleegd en zal een in-houseanalyse worden uitgevoerd.
De zes hoofdpunten die door de Commissie zullen worden bestudeerd zijn:
1. Belemmeringen die zich voordoen in verband met de oprichting van ondernemingen;
2. Belemmeringen bij het gebruik van diensten door ondernemingen en particuliere consumenten;
3. Belemmeringen bij de verkoopbevordering door ondernemingen;
4. Belemmeringen die ondernemingen bij de distributie ondervinden (inclusief detailhandel);
5. Belemmeringen bij de verkoop of het sluiten van contracten met betrekking tot een handelstransactie;
6. Belemmeringen die voortvloeien uit tekortkomingen in de kadervoorwaarden voor een efficiënte klantenservice.
De Commissie zal op basis van een grondige evaluatie van deze belemmeringen een aantal wetgevende en niet-wetgevende maatregelen voorstellen.
4.2 Looptijd, wijze van vernieuwing of verlenging
2001 - 2002
5. Indeling van uitgaven en ontvangsten
6. Aard van uitgaven en ontvangsten
De maatregel zal vooral personeel vergen. Ook zal behoefte bestaan aan kwantitatieve en kwalitatieve gegevens om de precieze aard van belemmeringen voor dienstverrichters en gebruikers alsmede de daaruit voortvloeiende gevolgen in andere sectoren van de economie vast te stellen. Naar schatting zal voor de operationele studies en enquêtes ± 0,85 miljoen euro benodigd zijn.
7. Financiële gevolgen
DG MARKT
(in 1000 EUR)
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
DG ENTR
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
Algemeen totaal
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
8. Maatregelen ter bestrijding van fraude
Bij de verificatie van de uitgaven wordt vóór betaling onder andere gecontroleerd of de taken naar behoren zijn uitgevoerd, rekening houdend met de contractuele verplichtingen en de beginselen van zuinigheid en degelijk financieel beheer. Fraudebestrijdingsmaatregelen (controle, verslagen enz.) maken deel uit van alle overeenkomsten die tussen de Commissie en de begunstigden worden gesloten.
9. Elementen voor kosten-batenanalyse
Aangezien diensten het leeuwendeel van de EU-economie vertegenwoordigen, zal elk horizontaal initiatief van de Commissie dat gericht is op het opheffen van belemmeringen een aanzienlijk effect op de personele middelen hebben. Gezien de grootschalige en originele aard van het werk waarin de mededeling voorziet en het strikte tijdschema voor de uitvoering ervan, kan het succes van dit werk op de meest doeltreffende wijze worden gegarandeerd door een aantal ervaren personeelsleden intensief te gebruiken (zie punt 10) gedurende een relatief korte periode (2 jaar).
De personele middelen moeten als volgt worden verdeeld:
4 personeelsleden - regelgevende beoordeling van belemmeringen,
2 posten - economische analyse van het effect van belemmeringen en hun gevolgen voor de volledige economie van de EU
4 posten - voorbereiding van de harmonisatie en andere voorstellen om belemmeringen op te heffen
Ondersteuning: 2 C-posten
Coördinatie: 0,5 A-posten
Gezien de delicate aard van zowel de beoordeling van de belemmeringen als de voorstellen om ze op te heffen en gezien de behoefte aan nauwe samenwerking met andere diensten van de Commissie, met andere Europese instellingen en met de lidstaten, is het doeltreffend om alleen de in punt 7 vermelde studies uit te besteden.
9.1 Specifieke en kwantificeerbare doelstellingen, doelgroep
Door aanpassing van de regelgeving aan de marktontwikkeling, met name aan die welke voortvloeit uit de technologische verandering, op basis van het in de mededeling voorgestelde beleid zullen gebruikers en verrichters van diensten doeltreffender op de interne markt kunnen opereren. De kwantitatieve meting wordt uitgevoerd door middel van de standaardinstrumenten voor het beoordelen van het internemarktbeleid: het halfjaarlijkse scorebord van de interne markt, de jaarlijkse bedrijvenenquête in de interne markt, het jaarlijkse verslag van de Commissie betreffende het concurrentievermogen en het jaarlijkse verslag van de Commissie over de werking van de producten- en kapitaalmarkten (ook wel het "Cardiff-verslag" genoemd).
9.2 Motivering van de maatregel
Met de mededeling wordt ingegaan op een verzoek van de Europese Raad van Lissabon om een allesomvattende marktstrategie voor de opheffing van belemmeringen in het dienstenverkeer voor te stellen. In de mededeling wordt er rekening mee gehouden dat de informatiemaatschappij zeer grote invloed zal hebben op de wijze waarop diensten worden aangeboden, niet alleen on line maar ook off line. Een snellere verspreiding van innovatie zal een weerslag hebben op alle aspecten van de dienstverlening, omdat de concurrentie hierdoor zal toenemen en er minder tijd beschikbaar zal zijn om investeringen te laten renderen. Er bestaat nu meer dan ooit behoefte aan grotere geografische markten om hiervoor te compenseren.
9.3 Follow-up en evaluatie van de maatregel
De Commissie is voornemens om het Europees Parlement en de Raad eind 2001 haar voorlopige conclusies over de noodzakelijke maatregelen en eind 2002 eventueel (een) wetgevingsvoorstel(len) en een definitieve evaluatie voor te leggen.
10. Huishoudelijke uitgaven (Afdeling III, Deel A van de algemene begroting)
De vereisten inzake personele en administratieve middelen moeten worden gedekt door de allocatie die aan het desbetreffende DG is toegekend.
10.1 Gevolgen voor de personeelssterkte
Algemene gevolgen
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
Het grootste gedeelte van het personeel is nodig tegen midden 2001.
10.2 Financiële gevolgen van het extra personeel
(in EUR)
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
10.3 Stijging van andere huishoudelijke uitgaven als gevolg van de maatregel
(in 1 000 EUR)
>RUIMTE VOOR DE TABEL>
De kredieten zullen uit de reeds aan DG MARKT toegekende middelen worden geput.