Voorstel voor een Besluit van de Raad betreffende de sluiting, namens de Europese Gemeenschap, van het Protocol ter voorkoming, bestrijding en bestraffing van mensenhandel, inzonderheid handel in vrouwen en kinderen, gehecht aan het Verdrag van de Verenigde Naties tegen de grensoverschrijdende georganiseerde criminaliteit

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de sluiting, namens de Europese Gemeenschap, van het Protocol ter voorkoming, bestrijding en bestraffing van mensenhandel, inzonderheid handel in vrouwen en kinderen, gehecht aan het Verdrag van de Verenigde Naties tegen de grensoverschrijdende georganiseerde criminaliteit

(door de Commissie ingediend)

TOELICHTING

1. Achtergrond

In haar Resolutie 53/111 van 9 december 1998 heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties besloten een open intergouvernementeel ad-hoc comité op te richten, dat ermee werd belast een Verdrag tegen de grensoverschrijdende georganiseerde criminaliteit (UNTOC - UN Convention against transnational organised crime) op te stellen, aangevuld met drie protocollen:

- ter voorkoming, bestrijding en bestraffing van mensenhandel, inzonderheid handel in vrouwen en kinderen (protocol inzake mensenhandel);

- tegen de smokkel van migranten over land, over zee en door de lucht (protocol inzake mensensmokkel); en

- tegen de illegale vervaardiging van en handel in vuurwapens, onderdelen ervan en munitie (protocol inzake vuurwapens).

De eerste formele zitting van het ad-hoc comité vond plaats in januari 1999 in Wenen.

In juli 1999 heeft de Commissie aan de Raad een aanbeveling gedaan voor een besluit van de Raad tot machtiging van de Commissie om ten aanzien van alle aspecten die onder communautaire bevoegdheid vallen onderhandelingen te voeren betreffende het UNTOC en het protocol inzake mensenhandel.

Naar aanleiding van deze aanbevelingen heeft de Raad de Commissie gemachtigd onderhandelingen te voeren over het ontwerp-UNTOC [1] en het ontwerp-protocol inzake mensenhandel [2].

[1] Besluit van 2 mei 2000.

[2] Besluit van 14 februari 2000.

De Commissie heeft actief deelgenomen aan de VN-onderhandelingen in Wenen, in nauwe samenwerking met de EU-lidstaten en de niet-EU-landen van de G8. De onderhandelingen over het UNTOC werden afgerond in juli 2000; de werkzaamheden met betrekking tot het protocol inzake mensenhandel liepen door tot oktober 2000. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft deze instrumenten goedgekeurd in haar 55e zitting op 15 november 2000 [3] en ze voor ondertekening opengesteld.

[3] Resolutie A/RES/55/25 van de AV van de VN.

De Italiaanse regering fungeerde van 12 tot 15 december 2000 als gastheer voor een politieke conferentie op hoog niveau in Palermo met het oog op de ondertekening van het UNTOC en het protocol inzake mensenhandel. Aangezien de Commissie, overeenkomstig haar onderhandelingsrichtsnoeren, in de onderhandelingen had bereikt dat deze instrumenten niet alleen zouden openstaan voor ondertekening door staten, maar ook door regionale organisaties voor economische integratie zoals de EG, machtigde de Raad haar om, namens de Europese Gemeenschap, het UNTOC en het protocol inzake mensenhandel tijdens deze conferentie te ondertekenen [4]. Op 12 december 2000 in Palermo heeft de Europese Gemeenschap formeel deze instrumenten ondertekend, samen met alle EU-lidstaten.

[4] Besluit 2001/87/EG van de Raad, PB L 30 van 1.2.2001, blz. 44.

Het UNTOC [treedt in werking] [is in werking getreden] op 29 september 2003. Het protocol inzake mensenhandel is nog niet in werking getreden; daartoe is de bekrachtiging ervan door minstens veertig staten vereist. Volgens zijn slotbepalingen kan het protocol niet eerder in werking treden dan het Verdrag en moet een staat of een regionale organisatie voor economische integratie, om partij te worden bij het protocol, tevens partij worden bij het Verdrag. Daarom wordt gelijktijdig met dit document een ontwerpbesluit van de Raad ingediend met het oog op de sluiting, namens de Europese Gemeenschap, van het UNTOC.

Een regionale organisatie voor economische integratie kan het protocol inzake mensenhandel niet bekrachtigen voordat minstens één van haar lidstaten dit heeft gedaan.Van de vijftien EU-lidstaten hebben Spanje (op 1 maart 2002) en Frankrijk (op 29 oktober 2002) bij het secretariaat-generaal van de VN reeds een akte van bekrachtiging neergelegd voor het UNTOC en voor de protocollen inzake mensensmokkel en mensenhandel; de overige lidstaten zijn nog bezig met de bekrachtigingsprocedure.

2. Resultaten van de onderhandelingen over het protocol inzake mensenhandel

De Commissie is van oordeel dat de door de Raad in de onderhandelingsrichtsnoeren gestelde doelen goed zijn bereikt.

Het protocol inzake mensenhandel bevat verscheidene bepalingen die onder de bevoegdheid van de Gemeenschap vallen (Titel IV van het EG-Verdrag). Deze bepalingen zijn in grote lijnen in overeenstemming met het communautaire acquis op het gebied van asiel, immigratie en buitengrenzen, en in het bijzonder met het "Schengen"-acquis, zoals omschreven bij Besluit 1999/435/EG van de Raad van 20 mei 1999 [5]; een aantal ervan zijn zelfs identiek verwoord.

[5] PB L 176 van 10.7.1999, blz. 1.

De bepaling van het protocol betreffende maatregelen aan de grenzen voorziet in de mogelijkheid van een nauwere samenwerking tussen de met de grenscontrole belaste instanties en in de strafbaarstelling van vervoerders. Zoals verlangd in de onderhandelingsrichtsnoeren zijn deze maatregelen in verband met de grenzen van een niveau dat strookt met het acquis communautaire, inzonderheid met artikel 26 en artikel 27, lid 1, van de Overeenkomst ter uitvoering van het Akkoord van Schengen van 14 juni 1985 [6] en de aanvullende secundaire regelgeving [7]. Zoals verlangd in de onderhandelingsrichtsnoeren bevat het protocol ook bepalingen die de verdragsluitende partijen de verplichting opleggen de veiligheid en de kwaliteit van hun reis- en identiteitsdocumenten, inclusief visa, te bewaken en de wettigheid en geldigheid van die documenten te verifiëren wanneer er een vermoeden bestaat dat zij worden gebruikt voor mensenhandel of migrantensmokkel. Deze verplichting is in overeenstemming met het acquis communautaire, met name Verordening (EG) nr. 1683/95 van de Raad [8], gewijzigd bij Verordening (EG) nr. 334/2002 [9], betreffende een uniform visummodel. Het protocol behelst tevens een vrijwaringsclausule, waarin wordt gepreciseerd dat de bepalingen van het protocol de verplichtingen van de staten uit hoofde van het internationale recht, inzonderheid het Verdrag van Genève van 1951 en het Protocol van 1967 betreffende de status van vluchtelingen en het daarin vervatte beginsel van niet-terugwijzing ("non-refoulement"), onverlet laten. Ofschoon de EG geen partij is bij dat Verdrag, is zij gebonden door de inhoud ervan, met name krachtens artikel 63, punt 1, van het EG-Verdrag.

[6] PB L 239 van 22.9.2000, blz. 19.

[7] Richtlijn 2001/51/EG van de Raad van 28 juni 2001, PB L 187 van 10.7.2001, blz. 45.

[8] PB L 164 van 14.7.1995, blz. 1.

[9] PB L 53 van 23.2.2002, blz. 7.

Tenslotte zijn de verplichtingen die het Verdrag de staten oplegt met betrekking tot het vergemakkelijken en aanvaarden van de terugkeer en repatriëring van personen die eigen onderdanen zijn of een permanent verblijfsrecht genieten voor hun grondgebied, verenigbaar met de onderhandelingen die de Gemeenschap momenteel voert met het oog op de sluiting van overeenkomsten met derde landen over de overname van personen die illegaal op het grondgebied van lidstaten binnenkomen of verblijven.

3. Bijzondere positie van het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Denemarken

De bepalingen van het protocol inzake mensenhandel die onder de bevoegdheid van de Gemeenschap vallen, ressorteren onder Deel III, Titel IV van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap.

Overeenkomstig artikel 1 van het Protocol betreffende de positie van het Verenigd Koninkrijk en Ierland, gehecht aan het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, zijn het Verenigd Koninkrijk en Ierland niet gebonden door deze bepalingen als onderdeel van de Gemeenschap, tenzij zij gebruik maken van de in het protocol geboden "opt-in"-mogelijkheid.

Overeenkomstig de artikelen 1 en 2 van het Protocol betreffende de positie van Denemarken, gehecht aan het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, is Denemarken niet gebonden door deze bepalingen als onderdeel van de Gemeenschap.

4. Conclusies

Het protocol inzake mensenhandel is het eerste mondiale instrument in de strijd tegen de transnationale georganiseerde criminaliteit en de mensenhandel. Het brengt een zeer nuttig multilateraal kader tot stand en voorziet in tal van belangrijke minimumnormen voor alle deelnemende staten. De Europese Gemeenschap heeft er dan ook alle belang bij dat het protocol zo spoedig mogelijk in werking treedt. De voltooiing van het bekrachtigingsproces door de Europese Gemeenschap vormt een krachtig signaal dat de Gemeenschap de doelstellingen van dit instrument ter harte neemt.

Het bijgaande voorstel voor een besluit van de Raad vormt het juridische instrument voor het sluiten van het protocol inzake mensenhandel door de Europese Gemeenschap, waarvoor de rechtsgrond te vinden is in de artikelen 62 en 63 juncto artikel 300 EG-Verdrag. Het voorstel behelst een eerste artikel waarbij het protocol inzake mensenhandel namens de Europese Gemeenschap wordt goedgekeurd. Het tweede artikel machtigt de Voorzitter van de Raad om de persoon aan te wijzen die gemachtigd is om namens de Europese Gemeenschap de akte van goedkeuring neer te leggen. De tekst van het protocol inzake mensenhandel is opgenomen in bijlage I. Bijlage II bevat de verklaring betreffende de draagwijdte van de bevoegdheid van de Europese Gemeenschap ten aanzien van de bij het protocol geregelde aangelegenheden, welke tezamen met de akte van goedkeuring dient te worden neergelegd (artikel 16, lid 3, van het protocol inzake mensenhandel).

De Raad neemt zijn besluit met eenparigheid van stemmen na raadpleging van het Europees Parlement (artikel 300, lid 2, eerste alinea, juncto artikel 67 van het EG-Verdrag en artikel 300, lid 3, eerste alinea, EG-Verdrag).

De Commissie stelt derhalve voor dat de Raad het bijgaande besluit vaststelt.

2003/0197 (CNS)

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de sluiting, namens de Europese Gemeenschap, van het Protocol ter voorkoming, bestrijding en bestraffing van mensenhandel, inzonderheid handel in vrouwen en kinderen, gehecht aan het Verdrag van de Verenigde Naties tegen de grensoverschrijdende georganiseerde criminaliteit

DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,

Gelet op het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, en met name op artikel 62, punt 2, artikel 63, punt 3, juncto artikel 300, lid 2, eerste alinea, en artikel 300, lid 3, eerste alinea,

Gezien het voorstel van de Commissie [10],

[10] PB , blz.

Gezien het advies van het Europees Parlement [11],

[11] PB , blz.

Overwegende hetgeen volgt:

(1) Over de elementen van bovengenoemd protocol die onder communautaire bevoegdheid vallen, heeft de Commissie namens de Gemeenschap onderhandeld, na daartoe door de Raad te zijn gemachtigd.

(2) De Raad heeft de Commissie er eveneens mee belast onderhandelingen te voeren betreffende de toetreding van de Gemeenschap tot deze internationale overeenkomst.

(3) Deze onderhandelingen zijn goed verlopen, en het daaruit resulterende instrument is door de Gemeenschap op 12 december 2000 ondertekend, overeenkomstig Besluit 2001/87/EG van de Raad van 8 december 2000 [12].

[12] PB L 30 van 1.2.2001, blz. 44.

(4) Sommige lidstaten zijn partij bij het protocol en in andere lidstaten loopt de bekrachtigingsprocedure.

(5) De bepalingen van het protocol die onder de bevoegdheid van de Gemeenschap vallen, ressorteren onder Deel III, Titel IV, van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap.

(6) Overeenkomstig artikel 1 [artikel 3] van het Protocol betreffende de positie van het Verenigd Koninkrijk en Ierland, gehecht aan het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, zijn het Verenigd Koninkrijk en Ierland [niet] gebonden door de bepalingen van het protocol die onder de bevoegdheid van de Gemeenschap vallen, als onderdeel van de Gemeenschap.

(7) Overeenkomstig de artikelen 1 en 2 van het Protocol betreffende de positie van Denemarken, gehecht aan het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, is Denemarken niet gebonden door de bepalingen van het protocol die onder de bevoegdheid van de Gemeenschap vallen, als onderdeel van de Gemeenschap.

(8) De sluiting van het Verdrag werd namens de Europese Gemeenschap goedgekeurd bij Besluit .../.../EG van de Raad van ... [13], hetgeen overeenkomstig artikel 37, lid 2, van het Verdrag voor de Europese Gemeenschap een voorwaarde is om partij te kunnen worden bij het protocol.

[13] PB , blz.

(9) Aan de andere voorwaarden voor de neerlegging door de Gemeenschap van de in artikel 36, lid 3, van het Verdrag en artikel 16, lid 3, van het protocol bedoelde akte van goedkeuring is voldaan.

(10) Het protocol dient te worden goedgekeurd, wil de Gemeenschap binnen de perken van haar bevoegdheid partij kunnen worden bij datzelfde protocol.

(11) De Gemeenschap moet overeenkomstig artikel 16, lid 3, van het protocol inzake mensenhandel bij de neerlegging van de akte van goedkeuring tevens een verklaring neerleggen betreffende de draagwijdte van de bevoegdheid van de Europese Gemeenschap ten aanzien van de bij het protocol geregelde aangelegenheden,

BESLUIT:

Artikel 1

Het Protocol ter voorkoming, bestrijding en bestraffing van mensenhandel, inzonderheid handel in vrouwen en kinderen, gehecht aan het Verdrag van de Verenigde Naties tegen de grensoverschrijdende georganiseerde criminaliteit en opgenomen in bijlage I, wordt namens de Europese Gemeenschap goedgekeurd.

De formele akte van bekrachtiging van de Gemeenschap behelst tevens een bevoegdheidsverklaring in de zin van artikel 16, lid 3, van het protocol, die is opgenomen in bijlage II.

Artikel 2

De Voorzitter van de Raad wordt gemachtigd om de persoon aan te wijzen die gemachtigd is om de formele akte van bekrachtiging neer te leggen die de Gemeenschap bindt.

Dit besluit wordt bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie.

Gedaan te Brussel,

Voor de Raad,

De Voorzitter

BIJLAGEN

BIJLAGE I behelst de tekst van het Protocol inzake mensenhandel.

BIJLAGE II

VERKLARING BETREFFENDE DE BEVOEGDHEID VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAP TEN AANZIEN VAN AANGELEGENHEDEN DIE ZIJN GEREGELD BIJ HET PROTOCOL TER VOORKOMING, BESTRIJDING EN BESTRAFFING VAN MENSENHANDEL, INZONDERHEID HANDEL IN VROUWEN EN KINDEREN, GEHECHT AAN HET VERDRAG VAN DE VERENIGDE NATIES TEGEN DE GRENSOVERSCHRIJDENDE GEORGANISEERDE CRIMINALITEIT

Artikel 16, lid 3, van het protocol ter voorkoming, bestrijding en bestraffing van mensenhandel, inzonderheid handel in vrouwen en kinderen, bepaalt dat in de akte van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring van een regionale organisatie voor economische integratie een verklaring moet worden opgenomen waarin de bij het protocol geregelde aangelegenheden worden opgesomd ten aanzien waarvan de bevoegdheid aan de organisatie is overgedragen door haar lidstaten die partij zijn bij het Verdrag.

Het Protocol ter voorkoming, bestrijding en bestraffing van mensenhandel, inzonderheid handel in vrouwen en kinderen, is, voor wat betreft de aan de Europese Gemeenschap overgedragen bevoegdheden, van toepassing op de grondgebieden waarop het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap van toepassing is, onder de in dat Verdrag, met name artikel 299 en de eraan gehechte protocollen, beschreven voorwaarden.

Overeenkomstig artikel 1 [artikel 3] van het Protocol betreffende de positie van het Verenigd Koninkrijk en Ierland, gehecht aan het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, zijn het Verenigd Koninkrijk en Ierland [niet] gebonden door de bepalingen van het protocol die onder de bevoegdheid van de Gemeenschap vallen, als onderdeel van de Gemeenschap. Bijgevolg is deze verklaring [niet] van toepassing op de grondgebieden van het Verenigd Koninkrijk en Ierland.

Overeenkomstig de artikelen 1 en 2 van het Protocol betreffende de positie van Denemarken, gehecht aan het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, is Denemarken niet gebonden door de bepalingen van het protocol die onder de bevoegdheid van de Gemeenschap vallen, als onderdeel van de Gemeenschap.

Deze verklaring is niet van toepassing op de grondgebieden van de lidstaten waarop het EG-Verdrag overeenkomstig artikel 299 niet van toepassing is, en laat de besluiten of standpunten onverlet die mogelijk door de betrokken lidstaten in het kader van het protocol zijn vastgesteld namens of in het belang van de betrokken grondgebieden. In overeenstemming met de bovengenoemde bepaling geeft deze verklaring aan welke bevoegdheid de lidstaten krachtens de EU-Verdragen hebben overgedragen aan de Gemeenschap in aangelegenheden die worden geregeld bij het protocol. De omvang en de uitoefening van de desbetreffende communautaire bevoegdheid zijn uiteraard voortdurend in ontwikkeling, en de Gemeenschap zal deze verklaring zonodig dan ook aanvullen of wijzigen overeenkomstig artikel 16, lid 3, van het protocol.

De Gemeenschap wijst erop dat zij bevoegd is met betrekking tot de overschrijding van de buitengrenzen van de lidstaten, de vaststelling van normen en procedures voor het uitvoeren van personencontroles aan die grenzen, alsmede voorschriften inzake visa voor voorgenomen verblijven van ten hoogste drie maanden. De Gemeenschap is tevens bevoegd voor het nemen van maatregelen inzake immigratiebeleid met betrekking tot de voorwaarden voor toegang en verblijf alsmede maatregelen ter bestrijding van illegale immigratie en illegaal verblijf, met inbegrip van de repatriëring van illegaal verblijvende personen. De relevante communautaire wetgeving is vervat in het Schengen-acquis op het gebied van buitengrenzen en reis- en identiteitsdocumenten, zoals dit is opgenomen in het kader van de Europese Unie, en de verdere ontwikkeling daarvan. Op deze gebieden staat het dan ook aan de Gemeenschap de passende voorschriften en verordeningen vast te stellen en, binnen haar bevoegdheidsgrenzen, externe verbintenissen aan te gaan met derde landen of bevoegde internationale organisaties.

Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons, Especially Women and Children, supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime

Preamble

The States Parties to this Protocol,

Declaring that effective action to prevent and combat trafficking in persons, especially women and children, requires a comprehensive international approach in the countries of origin, transit and destination that includes measures to prevent such trafficking, to punish the traffickers and to protect the victims of such trafficking, including by protecting their internationally recognized human rights,

Taking into account the fact that, despite the existence of a variety of international instruments containing rules and practical measures to combat the exploitation of persons, especially women and children, there is no universal instrument that addresses all aspects of trafficking in persons,

Concerned that, in the absence of such an instrument, persons who are vulnerable to trafficking will not be sufficiently protected,

Recalling General Assembly resolution 53/111 of 9 December 1998, in which the Assembly decided to establish an open-ended intergovernmental ad hoc committee for the purpose of elaborating a comprehensive international convention against transnational organized crime and of discussing the elaboration of, inter alia, an international instrument addressing trafficking in women and children,

Convinced that supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime with an international instrument for the prevention, suppression and punishment of trafficking in persons, especially women and children, will be useful in preventing and combating that crime,

Have agreed as follows:

I. General provisions

Article 1 Relation with the United Nations Convention against Transnational Organized Crime

1. This Protocol supplements the United Nations Convention against Transnational Organized Crime. It shall be interpreted together with the Convention.

2. The provisions of the Convention shall apply, mutatis mutandis, to this Protocol unless otherwise provided herein.

3. The offences established in accordance with article 5 of this Protocol shall be regarded as offences established in accordance with the Convention.

Article 2 Statement of purpose

The purposes of this Protocol are:

(a) To prevent and combat trafficking in persons, paying particular attention to women and children;

(b) To protect and assist the victims of such trafficking, with full respect for their human rights; and

(c) To promote cooperation among States Parties in order to meet those objectives.

Article 3 Use of terms

For the purposes of this Protocol:

(a) "Trafficking in persons" shall mean the recruitment, transportation, transfer, harbouring or receipt of persons, by means of the threat or use of force or other forms of coercion, of abduction, of fraud, of deception, of the abuse of power or of a position of vulnerability or of the giving or receiving of payments or benefits to achieve the consent of a person having control over another person, for the purpose of exploitation. Exploitation shall include, at a minimum, the exploitation of the prostitution of others or other forms of sexual exploitation, forced labour or services, slavery or practices similar to slavery, servitude or the removal of organs;

(b) The consent of a victim of trafficking in persons to the intended exploitation set forth in subparagraph (a) of this article shall be irrelevant where any of the means set forth in subparagraph (a) have been used;

(c) The recruitment, transportation, transfer, harbouring or receipt of a child for the purpose of exploitation shall be considered "trafficking in persons" even if this does not involve any of the means set forth in subparagraph (a) of this article;

(d) "Child" shall mean any person under eighteen years of age.

Article 4 Scope of application

This Protocol shall apply, except as otherwise stated herein, to the prevention, investigation and prosecution of the offences established in accordance with article 5 of this Protocol, where those offences are transnational in nature and involve an organized criminal group, as well as to the protection of victims of such offences.

Article 5 Criminalization

1. Each State Party shall adopt such legislative and other measures as may be necessary to establish as criminal offences the conduct set forth in article 3 of this Protocol, when committed intentionally.

2. Each State Party shall also adopt such legislative and other measures as may be necessary to establish as criminal offences:

(a) Subject to the basic concepts of its legal system, attempting to commit an offence established in accordance with paragraph 1 of this article;

(b) Participating as an accomplice in an offence established in accordance with paragraph 1 of this article; and

(c) Organizing or directing other persons to commit an offence established in accordance with paragraph 1 of this article.

II. Protection of victims of trafficking in persons

Article 6 Assistance to and protection of victims of trafficking in persons

1. In appropriate cases and to the extent possible under its domestic law, each State Party shall protect the privacy and identity of victims of trafficking in persons, including, inter alia, by making legal proceedings relating to such trafficking confidential.

2. Each State Party shall ensure that its domestic legal or administrative system contains measures that provide to victims of trafficking in persons, in appropriate cases:

(a) Information on relevant court and administrative proceedings;

(b) Assistance to enable their views and concerns to be presented and considered at appropriate stages of criminal proceedings against offenders, in a manner not prejudicial to the rights of the defence.

3. Each State Party shall consider implementing measures to provide for the physical, psychological and social recovery of victims of trafficking in persons, including, in appropriate cases, in cooperation with non-governmental organizations, other relevant organizations and other elements of civil society, and, in particular, the provision of:

(a) Appropriate housing;

(b) Counselling and information, in particular as regards their legal rights, in a language that the victims of trafficking in persons can understand;

(c) Medical, psychological and material assistance; and

(d) Employment, educational and training opportunities.

4. Each State Party shall take into account, in applying the provisions of this article, the age, gender and special needs of victims of trafficking in persons, in particular the special needs of children, including appropriate housing, education and care.

5. Each State Party shall endeavour to provide for the physical safety of victims of trafficking in persons while they are within its territory.

6. Each State Party shall ensure that its domestic legal system contains measures that offer victims of trafficking in persons the possibility of obtaining compensation for damage suffered.

Article 7 Status of victims of trafficking in persons in receiving States

1. In addition to taking measures pursuant to article 6 of this Protocol, each State Party shall consider adopting legislative or other appropriate measures that permit victims of trafficking in persons to remain in its territory, temporarily or permanently, in appropriate cases.

2. In implementing the provision contained in paragraph 1 of this article, each State Party shall give appropriate consideration to humanitarian and compassionate factors.

Article 8 Repatriation of victims of trafficking in persons

1. The State Party of which a victim of trafficking in persons is a national or in which the person had the right of permanent residence at the time of entry into the territory of the receiving State Party shall facilitate and accept, with due regard for the safety of that person, the return of that person without undue or unreasonable delay.

2. When a State Party returns a victim of trafficking in persons to a State Party of which that person is a national or in which he or she had, at the time of entry into the territory of the receiving State Party, the right of permanent residence, such return shall be with due regard for the safety of that person and for the status of any legal proceedings related to the fact that the person is a victim of trafficking and shall preferably be voluntary.

3. At the request of a receiving State Party, a requested State Party shall, without undue or unreasonable delay, verify whether a person who is a victim of trafficking in persons is its national or had the right of permanent residence in its territory at the time of entry into the territory of the receiving State Party.

4. In order to facilitate the return of a victim of trafficking in persons who is without proper documentation, the State Party of which that person is a national or in which he or she had the right of permanent residence at the time of entry into the territory of the receiving State Party shall agree to issue, at the request of the receiving State Party, such travel documents or other authorization as may be necessary to enable the person to travel to and re-enter its territory.

5. This article shall be without prejudice to any right afforded to victims of trafficking in persons by any domestic law of the receiving State Party.

6. This article shall be without prejudice to any applicable bilateral or multilateral agreement or arrangement that governs, in whole or in part, the return of victims of trafficking in persons.

III. Prevention, cooperation and other measures

Article 9 Prevention of trafficking in persons

1. States Parties shall establish comprehensive policies, programmes and other measures:

(a) To prevent and combat trafficking in persons; and

(b) To protect victims of trafficking in persons, especially women and children, from revictimization.

2. States Parties shall endeavour to undertake measures such as research, information and mass media campaigns and social and economic initiatives to prevent and combat trafficking in persons.

3. Policies, programmes and other measures established in accordance with this article shall, as appropriate, include cooperation with non-governmental organizations, other relevant organizations and other elements of civil society.

4. States Parties shall take or strengthen measures, including through bilateral or multilateral cooperation, to alleviate the factors that make persons, especially women and children, vulnerable to trafficking, such as poverty, underdevelopment and lack of equal opportunity.

5. States Parties shall adopt or strengthen legislative or other measures, such as educational, social or cultural measures, including through bilateral and multilateral cooperation, to discourage the demand that fosters all forms of exploitation of persons, especially women and children, that leads to trafficking.

Article 10 Information exchange and training

1. Law enforcement, immigration or other relevant authorities of States Parties shall, as appropriate, cooperate with one another by exchanging information, in accordance with their domestic law, to enable them to determine:

(a) Whether individuals crossing or attempting to cross an international border with travel documents belonging to other persons or without travel documents are perpetrators or victims of trafficking in persons;

(b) The types of travel document that individuals have used or attempted to use to cross an international border for the purpose of trafficking in persons; and

(c) The means and methods used by organized criminal groups for the purpose of trafficking in persons, including the recruitment and transportation of victims, routes and links between and among individuals and groups engaged in such trafficking, and possible measures for detecting them.

2. States Parties shall provide or strengthen training for law enforcement, immigration and other relevant officials in the prevention of trafficking in persons. The training should focus on methods used in preventing such trafficking, prosecuting the traffickers and protecting the rights of the victims, including protecting the victims from the traffickers. The training should also take into account the need to consider human rights and child- and gender-sensitive issues and it should encourage cooperation with non-governmental organizations, other relevant organizations and other elements of civil society.

3. A State Party that receives information shall comply with any request by the State Party that transmitted the information that places restrictions on its use.

Article 11 Border measures

1. Without prejudice to international commitments in relation to the free movement of people, States Parties shall strengthen, to the extent possible, such border controls as may be necessary to prevent and detect trafficking in persons.

2. Each State Party shall adopt legislative or other appropriate measures to prevent, to the extent possible, means of transport operated by commercial carriers from being used in the commission of offences established in accordance with article 5 of this Protocol.

3. Where appropriate, and without prejudice to applicable international conventions, such measures shall include establishing the obligation of commercial carriers, including any transportation company or the owner or operator of any means of transport, to ascertain that all passengers are in possession of the travel documents required for entry into the receiving State.

4. Each State Party shall take the necessary measures, in accordance with its domestic law, to provide for sanctions in cases of violation of the obligation set forth in paragraph 3 of this article.

5. Each State Party shall consider taking measures that permit, in accordance with its domestic law, the denial of entry or revocation of visas of persons implicated in the commission of offences established in accordance with this Protocol.

6. Without prejudice to article 27 of the Convention, States Parties shall consider strengthening cooperation among border control agencies by, inter alia, establishing and maintaining direct channels of communication.

Article 12 Security and control of documents

Each State Party shall take such measures as may be necessary, within available means:

(a) To ensure that travel or identity documents issued by it are of such quality that they cannot easily be misused and cannot readily be falsified or unlawfully altered, replicated or issued; and

(b) To ensure the integrity and security of travel or identity documents issued by or on behalf of the State Party and to prevent their unlawful creation, issuance and use.

Article 13 Legitimacy and validity of documents

At the request of another State Party, a State Party shall, in accordance with its domestic law, verify within a reasonable time the legitimacy and validity of travel or identity documents issued or purported to have been issued in its name and suspected of being used for trafficking in persons.

IV. Final provisions

Article 14 Saving clause

1. Nothing in this Protocol shall affect the rights, obligations and responsibilities of States and individuals under international law, including international humanitarian law and international human rights law and, in particular, where applicable, the 1951 Convention [14] and the 1967 Protocol [15] relating to the Status of Refugees and the principle of non-refoulement as contained therein.

[14] United Nations, Treaty Series, vol. 189, No. 2545

[15] Ibid., vol. 606, No. 8791.

2. The measures set forth in this Protocol shall be interpreted and applied in a way that is not discriminatory to persons on the ground that they are victims of trafficking in persons. The interpretation and application of those measures shall be consistent with internationally recognized principles of non-discrimination.

Article 15 Settlement of disputes

l. States Parties shall endeavour to settle disputes concerning the interpretation or application of this Protocol through negotiation.

2. Any dispute between two or more States Parties concerning the interpretation or application of this Protocol that cannot be settled through negotiation within a reasonable time shall, at the request of one of those States Parties, be submitted to arbitration. If, six months after the date of the request for arbitration, those States Parties are unable to agree on the organization of the arbitration, any one of those States Parties may refer the dispute to the International Court of Justice by request in accordance with the Statute of the Court.

3. Each State Party may, at the time of signature, ratification, acceptance or approval of or accession to this Protocol, declare that it does not consider itself bound by paragraph 2 of this article. The other States Parties shall not be bound by paragraph 2 of this article with respect to any State Party that has made such a reservation.

4. Any State Party that has made a reservation in accordance with paragraph 3 of this article may at any time withdraw that reservation by notification to the Secretary-General of the United Nations.

Article 16 Signature, ratification, acceptance, approval and accession

1. This Protocol shall be open to all States for signature from 12 to 15 December 2000 in Palermo, Italy, and thereafter at United Nations Headquarters in New York until 12 December 2002.

2. This Protocol shall also be open for signature by regional economic integration organizations provided that at least one member State of such organization has signed this Protocol in accordance with paragraph 1 of this article.

3. This Protocol is subject to ratification, acceptance or approval. Instruments of ratification, acceptance or approval shall be deposited with the Secretary-General of the United Nations. A regional economic integration organization may deposit its instrument of ratification, acceptance or approval if at least one of its member States has done likewise. In that instrument of ratification, acceptance or approval, such organization shall declare the extent of its competence with respect to the matters governed by this Protocol. Such organization shall also inform the depositary of any relevant modification in the extent of its competence.

4. This Protocol is open for accession by any State or any regional economic integration organization of which at least one member State is a Party to this Protocol. Instruments of accession shall be deposited with the Secretary-General of the United Nations. At the time of its accession, a regional economic integration organization shall declare the extent of its competence with respect to matters governed by this Protocol. Such organization shall also inform the depositary of any relevant modification in the extent of its competence.

Article 17 Entry into force

1. This Protocol shall enter into force on the ninetieth day after the date of deposit of the fortieth instrument of ratification, acceptance, approval or accession, except that it shall not enter into force before the entry into force of the Convention. For the purpose of this paragraph, any instrument deposited by a regional economic integration organization shall not be counted as additional to those deposited by member States of such organization.

2. For each State or regional economic integration organization ratifying, accepting, approving or acceding to this Protocol after the deposit of the fortieth instrument of such action, this Protocol shall enter into force on the thirtieth day after the date of deposit by such State or organization of the relevant instrument or on the date this Protocol enters into force pursuant to paragraph 1 of this article, whichever is the later.

Article 18 Amendment

1. After the expiry of five years from the entry into force of this Protocol, a State Party to the Protocol may propose an amendment and file it with the Secretary-General of the United Nations, who shall thereupon communicate the proposed amendment to the States Parties and to the Conference of the Parties to the Convention for the purpose of considering and deciding on the proposal. The States Parties to this Protocol meeting at the Conference of the Parties shall make every effort to achieve consensus on each amendment. If all efforts at consensus have been exhausted and no agreement has been reached, the amendment shall, as a last resort, require for its adoption a two-thirds majority vote of the States Parties to this Protocol present and voting at the meeting of the Conference of the Parties.

2. Regional economic integration organizations, in matters within their competence, shall exercise their right to vote under this article with a number of votes equal to the number of their member States that are Parties to this Protocol. Such organizations shall not exercise their right to vote if their member States exercise theirs and vice versa.

3. An amendment adopted in accordance with paragraph 1 of this article is subject to ratification, acceptance or approval by States Parties.

4. An amendment adopted in accordance with paragraph 1 of this article shall enter into force in respect of a State Party ninety days after the date of the deposit with the Secretary-General of the United Nations of an instrument of ratification, acceptance or approval of such amendment.

5. When an amendment enters into force, it shall be binding on those States Parties which have expressed their consent to be bound by it. Other States Parties shall still be bound by the provisions of this Protocol and any earlier amendments that they have ratified, accepted or approved.

Article 19 Denunciation

1. A State Party may denounce this Protocol by written notification to the Secretary-General of the United Nations. Such denunciation shall become effective one year after the date of receipt of the notification by the Secretary-General.

2. A regional economic integration organization shall cease to be a Party to this Protocol when all of its member States have denounced it.

Article 20 Depositary and languages

1. The Secretary-General of the United Nations is designated depositary of this Protocol.

2. The original of this Protocol, of which the Arabic, Chinese, English, French, Russian and Spanish texts are equally authentic, shall be deposited with the Secretary-General of the United Nations.

IN WITNESS WHEREOF, the undersigned plenipotentiaries, being duly authorized thereto by their respective Governments, have signed this Protocol.