Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad - Actualisering van de tussentijdse evaluatie van Verordening (EG) nr. 1655/2000 - LIFE

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad - Actualisering van de tussentijdse evaluatie van Verordening (EG) nr. 1655/2000 - LIFE /* COM/2005/0394 def. */

Brussel, 30.8.2005COM(2005) 394 definitief

VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

Actualisering van de tussentijdse evaluatie van Verordening (EG) nr. 1655/2000 LIFE

VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

Actualisering van de tussentijdse evaluatie van Verordening (EG) nr. 1655/2000 LIFE

SAMENVATTING

Het Financieel Instrument voor het Milieu (LIFE III) is krachtens artikel 1, punt 5, sub a), van Verordening (EG) nr. 1682/2004 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1655/2000 gedurende twee jaar verlengd tot 31 december 2006. Het doel van deze verlenging was te voorkomen dat er een leemte zou ontstaan tussen de afsluiting van LIFE III op het einde van 2004 en de nieuwe financiële vooruitzichten voor de Gemeenschap vanaf 2007.

Krachtens artikel 12, lid 1, sub a), van Verordening (EG) nr. 1655/2000, als gewijzigd, moet de Commissie een geactualiseerd verslag van de in november 2003 voorgelegde tussentijdse evaluatie indienen, waarin de uitvoering van deze verordening, de bijdrage ervan aan de ontwikkeling van het communautaire milieubeleid en de benutting van de kredieten worden geëvalueerd.

Deze actualisering heeft betrekking op de periode van midden 2003, toen de tussentijdse evaluatie werd opgesteld, wat resulteerde in het verslag van 5 november 2003 (COM(2003) 668 def.), tot de lente van 2005.

Tussen 1992 en 2004 heeft het LIFE-programma bijna 2500 projecten gesubsidieerd in 40 landen en gebieden en zijn er EG-vastleggingen gebeurd voor een totaal van 1,3 miljard euro, met een totale geraamde kostprijs van de projecten van 3,6 miljard €.

Het programma heeft allerlei soorten projecten ondersteund, waarbij problemen werden aangepakt en oplossingen ontwikkeld voor talrijke sectoren, en is actief geweest op het gebied van de meeste in het EG-beleid vastgelegde milieuprioriteiten.

BESCHRIJVING VAN HET LIFE-PROGRAMMA

Het algemene doel van LIFE is bij te dragen tot de uitvoering, ontwikkeling en versterking van het beleid en de wetgeving van de Gemeenschap op milieugebied. LIFE moet ook de integratie bevorderen van het milieubeleid in de andere beleidsterreinen van de EU en moest resulteren in nieuwe oplossngen voor bepaalde actuele milieuprobelemen binnen de EU.

LIFE heeft milieuprojecten gesubsidieerd in de lidstaten, toetredende landen, kandidaat-lidstaten en bepaalde landen die vallen onder het stabilisatie- en associatieproces, alsook in derde landen.

LIFE bestaat uit drie thematische onderdelen: "LIFE-Natuur", "LIFE-Milieu" en "LIFE-Derde landen".

Met LIFE-Natuur wordt specifiek de ondersteuning beoogd van de tenuitvoerlegging van gemeenschapswetgeving op het gebied van de natuurbescherming. Met name wordt de totstandkoming van het "Natura 2000"-netwerk ondersteund.

Het doel van LIFE-Milieu is het ondersteunen van de ontwikkeling van innovatieve en geïntegreerde technieken en van de verdere ontwikkeling van het milieubeleid van de Gemeenschap. 'LIFE-Milieu demonstratieprojecten' zijn toegespitst op de bevordering van innovatie, terwijl 'LIFE-Milieu voorbereidingsprojecten' meer zijn gericht op de aanpassing van het bestaande beleid of de ontwikkeling van nieuw beleid.

Zowel via LIFE-Natuur als LIFE-Milieu zijn projecten gesubsidieerd binnen de lidstaten en de toetredende landen, wanneer zij tenminste hebben ingestemd met deelname aan LIFE.

LIFE-Derde landen heeft gefunctioneerd in het kader van de associatieovereenkomsten tussen de Europese Unie en de derde landen aan de Middellandse en de Oostzee, bepaalde kandidaat-lidstaten en bepaalde landen die vallen onder het stabilisatie- en associatieproces. Dit onderdeel draagt bij tot de opbouw van de in de milieusector vereiste capaciteit en administratieve structuren en tot de ontwikkeling van milieubeleid en actieprogramma's.

TENUITVOERLEGGING VAN HET LIFE-III-PROGRAMMA

In dit deel worden uitsluitend algemene resultaten gegeven; nadere gegevens zijn opgenomen in twee publicaties op de LIFE web sitehttp://europa.eu.int/comm/environment/life/home.htm, namelijk:'LIFE for Natura 2000' voor het onderdeel LIFE-Natuur en 'Life Environment 1992-2004: demonstrating excellence in environmental innovation'.

LIFE-Natuur

Er is uitsluitend financiering beschikbaar voor projecten die stroken met de doelstellingen van de EG-natuurbeschermingswetgeving, meer bepaald de 'Vogel'- en de 'Habitat'-richtlijn. Practisch gesproken moeten de projecten bijdragen tot de uitbouw van het Natura 2000-netwerk van beschermde gebieden en moeten zij de instandhouding of, waar nodig, het herstel in een gunstige staat van instandhouding waarborgen van natuurlijke habitats en populaties van de diverse soorten.

Door LIFE III-gefinancierde activiteiten

De totale begroting voor LIFE III-Natuur-projecten voor de periode 2000-2004 bedroeg ongeveer 1,75 miljoen € en het gemiddelde EG-medefinancieringspercentage was 53,4%. Dit houdt een stijging in ten opzichte van de voorafgaande LIFE II-periode 1996-1999, toen de totale begroting 1,3 miljoen € beliep.

2000 - 2001 | 310 | 94 | 79 483 006 | 845 564 |

2002 | 188 | 70 | 71 718 204 | 1 024 546 |

2003 | 182 | 77 | 70 944 574 | 921 358 |

2004 | 250 | 77 | 75 934 754 | 986 166 |

Totaal | 930 | 318 | 298 080 538 | 937 360 |

Type projecten en geografische dekking

Projecten in het kader van LIFE-Natuur zijn hoofdzakelijk gericht op vogels in Natura 2000-gebieden (speciale beschermingszones), soorten/habitats binnen Natura 2000-gebieden (voorgestelde gebieden van communautair belang/speciale beschermingszones) en, in goed gerechtvaardigde gevallen, soorten buiten Natura 2000-gebieden .

De voornaamste begunstigden van de EG-steun zijn nationale en regionale autoriteiten (73%). Niet-gouvernementele organisaties (NGO's) zijn goed voor nog eens 25% van de steun en zijn vaak, samen met wetenschappelijke instellingen, partners in de projecten.

Projecten in het kader van LIFE III-Natuur omvatten doorgaans de meeste of alle van onderstaande maatregelen:

- voorbereiding of uitvoering van gebiedsbeheersplannen of actieplannen voor soorten;

- bevordering van de betrokkenheid van de verschillende partijen die te maken hebben met de natuurgebieden of soorten;

- herstel van aangetaste natuurgebieden en in uitzonderlijke gevallen realisatie van natuurgebieden;

- behoud van bestaande en herstelde natuurgebieden (waaronder aankoop en langlopende pacht);

- voorlichting van overheden, deskundigen en het grote publiek;

- wetenschappelijke monitoring van habitats en soorten.

De projecten in de noordelijke lidstaten zijn doorgaans groter dan die in de zuidelijke lidstaten, maar in die laatste is het aantal projecten groter. Afgezien van Litouwen en Malta namen alle 25 EU-lidstaten einde 2004 deel aan het LIFE-Natuur-programma.

Informatiebladen met gedetailleerde gegevens over LIFE-Natuur zullen per 30 september 2005 beschikbaar zijn op de LIFE-website.

Natura 2000-gebieden

Tot dusverre is in ten minste 10% van de 22 600 voorgestelde Natura 2000-gebieden een LIFE-Natuur-project opgestart. In slechts 2,5% van de natuurgebieden werd meer dan één project uitgevoerd. Dit is in overeenstemming met de "geldinjectie"-functie van LIFE. Bij de selectie van ingediende projecten wordt voor zover mogelijk getracht nieuwe Natura 2000-gebieden te bestrijken; voortzetting van bestaande projecten krijgt een lagere prioriteit.

Habitats en soorten

Uit een nauwkeurige analyse van projecten die in een periode van vier jaar werden uitgevoerd, blijkt dat LIFE-Natuur zich richtte op ten minste 87% van de habitattypes die voor de Gemeenschap als belangrijk worden beschouwd.

De meeste projecten waren, ten minste gedeeltelijk, gericht op wetlands. Zo draagt LIFE ook bij aan de doelstellingen van de 'Overeenkomst inzake watergebieden van internationale betekenis' (de Ramsar-overeenkomst) uit 1971 en de mededeling van de Commissie uit 1995 over wetlands.

Bijna 28% van de soorten in de "Habitat"- en de "Vogel"-richtlijn waren het directe voorwerp van een of meer projecten in het kader van LIFE-Natuur.

Verscheidene LIFE-Natuur-projecten waren eigenlijk noodmaatregelen die betrekking hadden op een hele wereldpopulatie van soorten die op het punt stonden uit te sterven.

De geografische dekking door LIFE-projecten was relatief groot en is voldoende significant om een bijdrage te leveren aan het afremmen van de achteruitgang van de biodiversiteit in de hele Europese Unie.

LIFE-Milieu

Het belangrijkste kenmerk van projecten van LIFE-Milieu is het potentieel ervan om vernieuwende methoden, technieken en regelingen te demonstreren, die het pad effenen voor de uitvoering van bestaand EU-beleid op diverse milieugebieden of voor de toekomstige ontwikkeling van dergelijk beleid.

Door LIFE III-gefinancierde activiteiten

Acties in het kader van LIFE III-Milieu zijn demonstratieprojecten met betrekking tot de in de verordening genoemde topics.

Hoewel het aantal per jaar binnengekomen voorstellen varieert, is het gemiddelde financieringspercentage per project jaarlijks geleidelijk gestegen.

2000 - 2001 | 898 | 103 | 63 411 036 | 615 641 |

2002 | 479 | 114 | 71 766 257 | 629 529 |

2003 | 532 | 104 | 69 470 808 | 667 989 |

2004 | 679 | 109 | 76 670 530 | 703 399 |

Totaal | 2 588 | 430 | 281 318 631 | 654 229 |

Type projecten en geografische dekking

Projecten in de noordelijke lidstaten zijn doorgaans wat groter dan die in zuidelijke lidstaten. Italië en Spanje zijn nog steeds de landen met het grootste aantal gesubsidieerde projecten. Italië blijft de voornaamste begunstigde, zowel wat het aantal projecten als wat de EG-bijdrage betreft.

Een uitsplitsing naar onderwerp van de projecten die in het kader van LIFE-Milieu tussen 2000 en 2004 werden gefinancierd, laat zien dat er sprake is van een tamelijk uniforme toekenning van middelen aan brede projectonderwerpen als "planologie", "water", "schone technologie", "afval" en "producten". De twee onderwerpen waaraan de meeste middelen werden toegekend, waren "afval" en "producten" (goed voor respectievelijk 23 en 22% van de uitgaven). Het aandeel van schone technologieën, afval en producten is in de betrokken periode toegenomen, terwijl dat van planologie, zowel qua aantal projecten als qua financiering, is afgenomen.

[pic]

LIFE-Derde landen

LIFE-Derde Landen (LIFE-DL) heeft als specifiek doel bij te dragen tot de totstandbrenging van de noodzakelijke capaciteiten en administratieve structuren op milieugebied en tot de ontwikkeling van het beleid en van actieprogramma's in buurlanden van de Europese Unie en bepaalde landen rond de Middellandse Zee en de Oostzee. Sedert zij in 2004 lid zijn geworden van de EU komen Cyprus en Malta niet langer in aanmerking voor nieuwe projecten in het kader van LIFE-DL.

Door LIFE III-gefinancierde activiteiten

2000 - 2001 | 92 | 28 | 9 013 840 | 321 923 |

2002 | 74 | 16 | 6 522 300 | 407 644 |

2003 | 70 | 17 | 6 567 232 | 386 307 |

2004 | 70 | 20 | 7 828 320 | 391 416 |

Totaal | 306 | 81 | 29 931 692 | 369 527 |

Type projecten en geografische dekking

Er zijn momenteel 14 LIFE-DL-landen/gebieden, waarvan er 8 rond de Oostzee liggen (Russische regio's van St. Petersburg en Kaliningrad) en zes rond de Middellandse Zee (van Kroatië tot Marokko). Binnen het brede kader van de "capaciteitsopbouw" bestaan de meeste LIFE-DL-projecten uit een reeks verschillende maatregelen die zijn afgestemd op de lokale of nationale behoeften. Alle projecten van LIFE III-DL behelzen een of meer van de volgende soorten maatregelen:

- ontwikkeling of aanpassing van wetgeving ;

- opleiding van medewerkers;

- totstandkoming of versterking van beheersstructuren op milieugebied;

- totstandkoming of versterking van structuren voor het verzamelen , inventariseren, opslaan, bewaken of verspreiden van informatie ;

- omschrijving van planningsprocessen , waaronder beleid, strategieën of actieplannen;

- opstellen van normen of regelgeving;

- bewustmaking;

- ontwikkeling van technische instrumenten , waaronder technische richtsnoeren, kennisoverdracht en het opsporen van goede praktijkvoorbeelden.

BEOORDELING EN SELECTIE VAN LIFE-PROJECTEN

Er wordt een jaarlijkse uitnodiging tot het indienen van voorstellen gepubliceerd en de voorstellen worden geëvalueerd in een proces in 3 fasen (geschiktheid, selectie, gunning). Dit proces verloopt nu on-line waarbij gebruik wordt gemaakt van het Evaluation Selection Award Programme (ESAP). Er zijn grote inspanningen gedaan om te waarborgen dat het hele proces zowel billijk als transparant verloopt. De evaluatie van de diverse technische criteria gebeurt door zowel externe beoordelaars als ambtenaren van de Commissie. Op gezamenlijke vergaderingen waarop alle beoordelaars aanwezig zijn, wordt dan een gemeenschappelijke samenvattende evaluatie gemaakt.

De thematische eenheden van het Directoraat-generaal, alsook andere Directoraten-generaal, staan de LIFE-eenheid bij bij de evaluatie van de ingediende voorstellen. Als resultaat van dit proces wordt een shortlist opgesteld waarin de projecten op basis van hun verdiensten staan gerangschikt. Die wordt in afwachting van het besluit van de Commissie bij het LIFE-comité ingediend. De evaluatieresultaten worden aan alle kandidaten voor financiering medegedeeld.

Het aantal projecten dat in een bepaald jaar kan worden gefinancierd op elk van de drie thematische gebieden hangt af van de beschikbare begroting en het cumulatieve totaal van de gevraagde EG-bijdrage in de gerangschikte shortlist van afzonderlijke voorstellen met de hoogste scores. Het jaarlijkse percentage geselecteerde voorstellen, ingediend na een uitnodiging tot het indienen van voorstellen voor elk van de drie LIFE-onderdelen, varieert dan ook naar gelang van het aantal in dat jaar ontvangen voorstellen, de kwaliteiten ervan en de beschikbare middelen.

BEHEER VAN LIFE-PROJECTEN DOOR DE COMMISSIE

Technisch beheer

Vereenvoudiging van het beheer.

De harmonisatie van het beheer en de procedures voor de drie onderdelen van LIFE is met succes afgerond en geharmoniseerde instrumenten en normen zijn nu volop beschikbaar.

Vanaf 2005 hebben standaard-subsidieovereenkomsten de afzonderlijke financieringsbesluiten vervangen; deze procedure is bedoeld om de financieringsprocedure te vereenvoudigen en versnellen.

Doeltreffendheid en doorzichtigheid van de procedures

De selectiecriteria en -voorschriften worden voorafgaand aan de selectieprocedure medegedeeld en zijn beschikbaar op het internet. In de meeste lidstaten zijn presentaties van het programma georganiseerd.

Nieuwe gestandaardiseerde administratieve bepalingen

De gestandaardiseerde administratieve bepalingen zijn aangepast in overeenstemming met de eisen van de Rekenkamer, meer bepaald om: het risico van dubbele financiering uit andere Europese programma's te verminderen, landaankoop beter te omschrijven, het risico van medefinanciering van ambtenaren die al betaald worden uit de nationale belastingen te beperken en nieuwe boekhoudnormen op te leggen aan de begunstigden.

Toezicht op en evaluatie van de acties

De centrale database voor het beheer van projecten is verbeterd doordat er nieuwe tools aan zijn toegevoegd die een betere follow-up van de projecten mogelijk maken. De exacte toestand van elk project kan permanent worden gevolgd en er kunnen statistische gegevens over de projecten worden opgevraagd met het oog op analyses van de impact ervan per sector.

Sinds 2003 wordt het standaardformaat voor de presentatie van boekhoudkundige gegevens in bredere kring gebruikt. Dit computerprogramma maakt het voor projectbeheerders mogelijk hun uitgavenstaten op een gestandaardiseerde wijze toe te zenden.

Financieel beheer

Het LIFE-programma wordt beheerd met gebruikmaking van een volledig gedecentraliseerde financiële structuur waarbij eenheid D1 belast is met alle verrichtingen die verband houden met de uitvoering van de LIFE-begroting.

Betalingsverplichtingen

Sinds de start van LIFE III is het percentage van de opgenomen vastleggingskredieten permanent gestegen: 83,18% in 2000, 99,73% in 2002, 99,95% in 2003 en 99% in 2004.

Betalingen

De uitvoering van de betalingsverplichtingen is sinds 2002 stabiel gebleven tussen 80% en 95%.

Bestrijding van betalingsachterstand

De betalingsachterstanden zijn sinds 2000 systematisch gedaald en in 2004 werd 90% van de betalingen binnen 90 dagen verricht (64% in 2000 en 82% in 2002).

Uitstaande verplichtingen bij afgeronde projecten/eindafrekening

In maart 2001 waren er nog 187 uitstaande verplichtingen. Dit aantal is gestaag gedaald en momenteel zijn er geen dergelijke nog te betalen verplichtingen.

LIFE III-COMMUNICATIE EN VERSPREIDING VAN RESULTATEN

In de LIFE III-verordening wordt sterk de nadruk gelegd op het belang van voorlichting en communicatie als middel voor de verspreiding van de resultaten van LIFE-projecten naar vergelijkbare projectprogramma's of andere wetgeving van de Gemeenschap op milieugebied. In de jaren 2003 en 2004 werd de LIFE-communicatiestrategie, waarmee in maart 2002 is gestart, uitgevoerd via een groot aantal zeer diverse informatie-acties.

De LIFE-website is in juni 2002 volledig vernieuwd en is sindsdien permanent geactualiseerd en verbeterd. De website blijft de populairste site van het directoraat-generaal Milieu en trok begin 2005 gemiddeld 120 000 bezoekers per maand, tegen 65 000 bezoekers per maand in 2002. De database voor het beheer van projecten is vervolledigd en er is een geavanceerde zoekfunctie aan toegevoegd die een gemakkelijke toegang tot de resultaten van de projecten per thematisch gebied mogelijk maakt.

Er zijn acht thematische brochures gepubliceerd met nadere gegevens over de LIFE-projecten en de bijdragen daarvan aan specifieke thema's en die zijn allemaal ook beschikbaar op het web. Daarnaast zijn er ook overzichten van in 2004 geselecteerde LIFE-Natuur- en LIFE-Milieu-projecten, met de relevante persdossiers, gepubliceerd.

De elektronische maandelijkse nieuwsbrief wordt nu naar bijna 9000 abonnees verstuurd en heeft op indirecte wijze 45 000 potentiële lezers. Er is bovendien een mediabibliotheek met video's, cd's en foto's van LIFE-projecten opgezet.

Er zijn verscheidene nieuwe verspredingsinitiatieven ontwikkeld en het is de bedoeling de communicatiestrategie in 2006 te evalueren.

CONCLUSIE

LIFE is een doeltreffend instrument gebleken voor de uitvoering, ontwikkeling en versterking van het milieubeleid van de Gemeenschap. Om die reden heeft de Commissie voorgesteld een programma LIFE + te lanceren voor de periode 2007-2013 om daarmee de relevante uit LIFE III gehaalde ervaring te integreren in de bredere context van het zesde milieuactieprogramma.

5 000 000

10 000 000

15 000 000

20 000 000

25 000 000

2000

2002

2003

2004

PLANOLOGIE

WATER

SCHONE TECH.

AFVAL

PRODUCTEN