Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over het Voorstel voor een Verordening (EG) nr. …./…. van de Raad tot wijziging van Verordening (EG) nr. 219/2007 van de Raad betreffende de oprichting van een gemeenschappelijke onderneming voor de realisering van het Europese nieuwe generatie luchtverkeersbeveiligingssysteem (SESAR)

Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over het „Voorstel voor een Verordening (EG) nr. …./…. van de Raad tot wijziging van Verordening (EG) nr. 219/2007 van de Raad betreffende de oprichting van een gemeenschappelijke onderneming voor de realisering van het Europese nieuwe generatie luchtverkeersbeveiligingssysteem (SESAR)”

COM(2008) 483 final — 2008/0159 (CNS)

(2009/C 175/18)

Op 4 september 2008 heeft de Raad besloten het Europees Economisch en Sociaal Comité overeenkomstig de artikelen 171 en 172 van het EG-Verdrag te raadplegen over het

„Voorstel voor een Verordening (EG) nr. …./…. van de Raad tot wijziging van Verordening (EG) nr. 219/2007 van de Raad betreffende de oprichting van een gemeenschappelijke onderneming voor de realisering van het Europese nieuwe generatie luchtverkeersbeveiligingssysteem (SESAR)”

COM(2008) 483 final –2008/0159 (CNS).

Op 16 september 2008 heeft het bureau van het Europees Economisch en Sociaal Comité besloten de gespecialiseerde afdeling Vervoer, energie, infrastructuur, informatiemaatschappij met de voorbereiding van de desbetreffende werkzaamheden te belasten.

Gezien de urgentie van de werkzaamheden heeft het Europees Economisch en Sociaal Comité tijdens zijn op 3 en 4 december 2008 gehouden 449^e zitting (vergadering van 3 december) mevrouw NOUAIL MARLIERE als rapporteur aangewezen en daarna het volgende advies met 99 stemmen vóór en 16 stemmen tegen, bij 10 onthoudingen, goedgekeurd.

1. Conclusies en aanbevelingen

1.1 Het Comité steunt het voorstel om de verordening en de statuten van de gemeenschappelijke onderneming SESAR te harmoniseren.

1.2 Het Comité adviseert de Commissie een beter voorbeeld te geven van de gelijke behandeling van SESAR-personeel dat gedetacheerd is en SESAR-personeel dat is aangeworven, wat betreft contractduur en inschaling na voltooiing van het programma voor de realisering van het Europese nieuwe generatie luchtverkeersbeveiligingssysteem.

2. Commissievoorstel

2.1 Het Comité is verzocht advies uit te brengen over het voorstel om de verordening en de statuten van de gemeenschappelijke onderneming SESAR⁽¹⁾ af te stemmen op de nieuwe aanpak van de EU voor de oprichting van andere gemeenschappelijke ondernemingen die uit hoofde van het 7^e kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling (KP7) zijn opgericht: CLEAN SKY⁽²⁾, ENIAC⁽³⁾, IMI⁽⁴⁾, ARTEMIS⁽⁵⁾ et FCH⁽⁶⁾. Het Comité heeft over al deze voorstellen, op één na, advies uitgebracht.

Status van de gemeenschappelijke onderneming SESAR

2.2.1 De gemeenschappelijke onderneming SESAR bestaat juridisch gezien sinds 3 maart 2007 en is gevestigd in Brussel. Er zijn twee stichtende leden: de Gemeenschap, vertegenwoordigd door de Europese Commissie, en Eurocontrol, vertegenwoordigd door haar agentschap.

2.2.2 Onmiddellijk na de inwerkingtreding van Verordening (EG) nr. 219/2007 werd begonnen met de oprichting van de gemeenschappelijke onderneming SESAR. In 2007 werden het bestuur (bestaande uit de raad van bestuur en de uitvoerend directeur) en een aanvankelijke administratieve structuur opgezet.

2.2.3 In juni 2007 publiceerde de gemeenschappelijke onderneming SESAR een oproep tot het indienen van blijken van belangstelling voor het kandidaatlidmaatschap. Dit leidde tot een voorselectie van 15 kandidaten, die een sterke eerste kerngroep moesten vormen om de ontwikkeling van SESAR in gang te zetten. De 15 kandidaatleden vertegenwoordigen de grote belanghebbende partijen op het gebied van de luchtverkeersleiding (bedrijfsleven): luchtnavigatiedienstverleners, luchthavens en toeleveranciers. De eerste bijdragen die de gemeenschappelijke onderneming SESAR werden aangeboden, liepen op tot meer dan 1,4 miljard euro.

2.2.4 Het bedrijfsleven heeft zijn inzet voor het programma al in de definitiefase getoond en nu bevestigd. Het heeft met de gemeenschappelijke onderneming samengewerkt om het eens te worden over de manier waarop binnen SESAR in partnerschapsverband gewerkt kan worden. Er is enorm veel bereikt: de O&O-activiteiten op het gebied van luchtverkeersbeveiliging zijn afgestemd op SESAR en de nodige middelen zijn beschikbaar gesteld. Eind 2008 zal het lidmaatschapsproces worden afgerond, zodat de ontwikkelingsactiviteiten begin 2009 in gang gezet kunnen worden.

2.2.5 In artikel 2, lid 2, van Verordening (EG) nr. 219/2007 staat het volgende: „De lidstaten nemen alle mogelijke maatregelen om de gemeenschappelijke onderneming de ruimst mogelijke belastingvrijstelling te verlenen, met name van BTW en andere belastingen en accijnzen”. De verordening voorziet echter niet in een rechtsgrondslag waarbij de gemeenschappelijke onderneming is vrijgesteld van belastingen en accijnzen of andere voordelen die voortvloeien uit het Protocol betreffende de voorrechten en immuniteiten die worden verleend aan EU-instellingen of organen. Evenmin wordt bepaald dat de arbeidsvoorwaarden van het statuut van de ambtenaren van de Europese Gemeenschappen of van de regeling voor andere personeelsleden van de Europese Gemeenschappen van toepassing zijn op het personeel van SESAR. Dit betekent dat de gemeenschappelijke onderneming SESAR en haar personeelsleden onder de Belgische belasting- en arbeidswetgeving vallen.

2.2.6 De administratieve uitgaven die de specifieke status van SESAR met zich meebrengt worden geraamd op 300 miljoen euro (over de gehele looptijd genomen). Daarvan gaat 290 miljoen euro op aan BTW en andere belastingen die de gemeenschappelijke onderneming SESAR moet betalen. De resterende 10 miljoen euro houdt verband met personeelskosten.

2.2.7 Dit bedrag zal worden betaald uit de bijdragen van de leden aan de gemeenschappelijke onderneming SESAR en met name uit de O&O-middelen; het gaat dus ten laste van de financiering van ontwikkelingsactiviteiten.

Voorgestelde wijziging

2.3.1 Bij de onderhavige aanpassing van Verordening 219/2007 wordt rekening gehouden met het feit dat de gemeenschappelijke onderneming SESAR een andere juridische status had toen haar activiteiten in gang werden gezet. Samengevat wordt nu het volgende voorgesteld:

3. Algemene opmerkingen

3.1 Het Comité stemt in met de algemene doelstelling van de Commissie om lering te trekken uit de ervaringen die met het beheer van de gemeenschappelijke onderneming Galileo en de oprichting van de gemeenschappelijke onderneming SESAR⁽⁷⁾ zijn opgedaan, de Raad aan te sporen de status van de gemeenschappelijke onderneming SESAR te verduidelijken en, rekening houdend met het toenemende aantal gemeenschappelijke technologie-initiatieven in het kader van het 7^e KP, te zorgen voor samenhang met de algemene aanpak van gemeenschappelijke ondernemingen.

3.2 Het Comité steunt de inspanningen om de financiële middelen van SESAR zodanig te verdelen dat de nadruk ligt op onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten om de beveiliging van de burgerluchtvaart te harmoniseren. Een wijziging van de status van de gemeenschappelijke onderneming SESAR zal volgens de Commissie ca. 290 miljoen euro opleveren dankzij de vrijstelling van BTW en andere belastingen en heffingen. Daarnaast mag het SESAR-personeel vrijwillig overstappen op het EG-personeelsstatuut, hetgeen een verbetering inhoudt. Dit levert een administratieve kostenbesparing op (10 miljoen euro) terwijl de salarissen, voordelen en aanvullende pensioenrechten er niet op achteruit gaan, aangezien de Commissie er bij de oprichting van de gemeenschappelijke onderneming SESAR voor gezorgd heeft dat in de SESAR-statuten staat dat de arbeidsvoorwaarden „gebaseerd moeten worden op die van het personeel van de Europese Gemeenschappen”.

3.3 Het Comité stelt tot zijn tevredenheid vast dat de communautaire controle over SESAR door de communautaire financiële regels, de kwijting, het strategische beheer en de personele hulpmiddelen versterkt zal worden. Dit voorstel sluit aan bij hetgeen het Comité in zijn vorige advies over SESAR stelde: „…is het absoluut noodzakelijk dat er een juridische entiteit wordt opgericht die in staat is om gedurende de uitvoeringsfase te zorgen voor een gecoördineerd beheer van de voor het SESAR-project bestemde middelen”. Het voorstel zou ook het toezicht op het project ten goede moeten komen. Het Comité stelt vast dat de verantwoordelijkheid van de Commissie aldus wordt vergroot voor een programma dat voor zo'n 700 miljoen euro door de EU, 700 miljoen euro door Eurocontrol en 700 miljoen euro door de luchtvaartindustrie wordt gefinancierd, waarbij de bijdragen van deze laatste twee partners hoofdzakelijk in natura zullen zijn. De bespaarde BTW over deze bijdragen zal ten goede komen aan de onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten.

3.4 De ontwikkelingsfase van de gemeenschappelijke onderneming SESAR moet begin 2009 ingaan om de deelname van het bedrijfsleven te waarborgen en de betrokken bedrijven in staat te stellen om hun activiteiten af te stemmen op de doelstellingen van SESAR. Het Comité pleit er dan ook net als de Commissie voor om de voorgestelde verordening snel goed te keuren, zodat de overeenkomsten met de SESAR-leden aangepast kunnen worden aan de nieuwe bepalingen. Gezien het concurrerende NextGen-initiatief van de Verenigde Staten is het niet wenselijk dat SESAR vertraging oploopt.

4. Specifieke opmerkingen

4.1 De looptijd van de gemeenschappelijke onderneming SESAR bedraagt acht jaar, waarna de gedetacheerde personeelsleden zullen terugkeren naar Eurocontrol of de diensten van de Commissie waar zij vandaan komen. De contracten van personeelsleden die extern zijn aangeworven zullen worden beëindigd volgens de voorwaarden die bij hun aanwerving zijn vastgesteld. Het Comité constateert dat daarmee een precedent wordt geschapen (oprichting van een onderneming voor een bepaalde termijn) en dat hieraan consequenties zijn verbonden in die zin dat sommige banen relatief onzeker zijn. Het adviseert de Commissie een beter voorbeeld te geven wat de gelijke behandeling van deze verschillende soorten SESAR-personeelsleden betreft.

4.2 Het Comité is zich bewust van de specifieke kenmerken van de sector (soevereiniteit van de lidstaten t.a.v. hun luchtruim, publiek-private samenwerking, bepaalde diensten van nationaal belang) en vindt dat bij de doelstelling van de gemeenschappelijke onderneming SESAR, nl. harmonisatie en onderzoek om tot een optimale beveiliging van de Europese luchtvaart te komen, niet alleen mag worden gekeken naar de technische of commerciële kant (apparatuur, routes); men dient oog te hebben voor het feit dat de desbetreffende maatregelen worden uitgevoerd door mensen (mannen en vrouwen die een bijdrage leveren; zij zouden beslist meer bij de maatregelen betrokken moeten worden en er zou meer rekening met hen gehouden moeten worden).

4.3 Het Comité neemt kennis van het besluit dat de Raad van Bestuur van de gemeenschappelijke onderneming SESAR op 24 april 2008 heeft genomen tijdens een vergadering waaraan werd deelgenomen door vertegenwoordigers van de Commissie, Eurocontrol, het leger, luchtruimgebruikers, verleners van luchtnavigatiediensten, toeleveranciers, luchthavens, personeel uit de luchtverkeersleidingssector, de wetenschap, alsook de uitvoerend directeur, de ad-interimdirecteur financiële en administratieve zaken en het secretariaat, waarin het „de beginselen van de voorziene wijzigingen van de statuten en de betrokken procedure steunt” („endorses the principles for the contemplated modification of the Statutes and the related process”).