Werkdocument van de Diensten van de Commissie - - Samenvatting van de effectbeoordeling - Witboek betreffende schadevergoedingsacties wegens schending van de communautaire mededingingsregels {COM(2008) 165 definitief} {SEC(2008) 404} {SEC(2008) 405}

[pic] | COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN |

Brussel, 2.4.2008

SEC(2008) 406

WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING

WITBOEK betreffende schadevergoedingsacties wegens schending van de communautaire mededingingsregels {COM(2008) 165 definitief} {SEC(2008) 404} {SEC(2008) 405}

Samenvatting

1. Het centrale thema van het witboek betreffende schadevergoedingsacties wegens schending van de communautaire mededingingsregels, is het feit dat er momenteel geen doeltreffend rechtskader is voor particuliere schadevergoedingsacties waarin compensatie wordt geëist voor de schade die burgers en bedrijven door inbreuken op het communautaire mededingingsrecht hebben geleden. Via publieke handhaving door mededingingsautoriteiten worden weliswaar inbreuken op het mededingingsrecht bestraft, maar compensatie voor de slachtoffers kan enkel via de nationale rechter worden verkregen, in overeenstemming met de nationale procedureregels.

2. Ondanks dat het Hof van Justitie al in 2001 heeft bevestigd dat slachtoffers van inbreuken op het communautaire mededingingsrecht recht hebben op een schadevergoeding voor de schade die zij lijden, ontvangen deze slachtoffers slechts hoogstzelden schadevergoeding. In haar groenboek van 2005 concludeerde de Commissie dat dit falen grotendeels te wijten is aan het feit dat de nationale regels en procedures inzake schadevergoedingsacties wegens schending van de mededingingsregels daarvoor een hinderpaal zijn. Om een rechtskader te creëren dat meer mogelijkheden voor daadwerkelijk verhaal biedt, acht de Commissie het passend om - via een witboek - een aantal minimale regels aan te bevelen die een garantie kunnen bieden voor een doeltreffend systeem van schadevergoedingsacties wegens schending van de mededingingsregels.

3. Deze effectbeoordeling presenteert vijf samenhangende bundels van de meest waarschijnlijke beleidskeuzen om die doelstelling te behalen. Aan het ene eind van het spectrum is er de beleidskeuze waarbij wetgevingsmaatregelen worden overwogen die voorzien in maximale facilitering van en prikkels voor schadevergoedingsacties, terwijl aan het andere eind de beleidskeuze staat om op EU-niveau geen enkel initiatief te nemen.

4. Het effect van de beleidskeuzen wordt beoordeeld aan de hand van de volgende kosten-batenanalyse. Beleidskeuzen scoren hogere naarmate deze: 1) meer garanties bieden voor volledige compensatie van alle geleden schade; 2) meer leiden tot verscherpte aandacht voor en versterkte handhaving van de mededingingsregels; 3) betere toegang tot de rechter mogelijk maken; 4) doelmatiger gebruikmaken van het rechtsstelsel, en 5) beter bijdragen tot een gelijker speelveld in Europa - voor zowel consumenten als het bedrijfsleven. Wat de kosten betreft, laat de beoordeling de impact zien van de verschillende beleidskeuzen op: 1) proceskosten; 2) de administratieve belasting; 3) kosten van fouten, en 4) de kosten voor de tenuitvoerlegging van de voorgestelde maatregel in het nationale rechtstelsel. Ten slotte wordt, meer algemeen, ook een beoordeling gemaakt van de te verwachten macro-economische impact van de verschillende beleidskeuzen en de impact daarvan op kmo's/mkb's en consumenten.

5. Na beoordeling van de kosten en baten van de vijf beleidskeuzen is de conclusie dat beleidskeuze 2 de meest doeltreffende methode is om de beoogde doelstellingen tegen de laagst mogelijke kosten te behalen. Een combinatie van de beleidskeuzen 2, 3 en 4 zou echter nog kostenefficiënter zijn, omdat de kosten daardoor nog verder zouden worden gedrukt, terwijl toch het overgrote deel van de baten zouden behouden blijven. De effectbeoordeling maakt ten slotte een analyse van de totale kosten-baten-impact van deze geprefereerde beleidskeuze.

6. De belangrijkste kenmerken van deze geprefereerde beleidskeuze zijn:

7. eenieder (zowel directe als indirecte afnemers) kan compensatie eisen voor de geleden schade wanneer er een causaal verband is tussen die schade en de inbreuk op de mededingingsregels;

8. slachtoffers van inbreuken op het mededingingsrecht hebben recht op volledige compensatie van de geleden schade . Daarbij gaat het om de reële schade, de gederfde winst, plus rente;

9. de nationale rechter kan, op verzoek van een van de partijen, de tegenpartij (of derde partijen) gelasten specifieke categorieën informatie openbaar te maken die als bewijsmateriaal kan worden gebruikt. Dergelijk bevel tot openbaarmaking dient evenredig te zijn aan de doelstelling van de schade-eis. Ondernemingsverklaringen (bekentenissen afgelegd in het kader van een clementieregeling) worden evenwel niet openbaar gemaakt;

10. in gevallen waarin de directe afnemer de door de inbreuk veroorzaakte schade (de prijsverhoging) (gedeeltelijk) heeft doorberekend aan zijn eigen afnemers (de indirecte afnemers), kan de gedaagde tegen de eis van de directe afnemer de passing-on defence aanvoeren als verweer. Om het dan weer voor indirecte afnemers eenvoudiger te maken schadevergoedingsacties in te stellen, wordt voor hen de bewijslast om aan te tonen dat de prijsverhoging werd doorberekend, verlicht;

11. een nationale rechter die een schadevergoedingsactie wegens schending van de mededingingsregels behandelt, kan niet ingaan tegen de vaststelling door een nationale mededingingsautoriteit dat op de mededingingsregels inbreuk werd gemaakt ;

12. in lidstaten waar er geen systeem van schuldloze aansprakelijkheid bestaat, is er een vermoeden van schuld zodra de inbreuk is vastgesteld. In het geval van een verschoonbare dwaling kan de gedaagde echter worden vrijgesteld van het betalen van schadevergoeding;

13. slachtoffers van een inbreuk op het mededingingsrecht kunnen gebruikmaken van collectieve schadeacties. Schadevergoedingsacties kunnen worden ingeleid door belangenbehartigers of via een opt-in bij een collectieve schadeactie;

14. schadevergoedingsacties wegens schending van de mededingingsregels kunnen worden ingeleid binnen vijf jaar vanaf het tijdstip dat het slachtoffer geacht kan worden redelijkerwijs kennis te hebben van de inbreuk en van de daardoor veroorzaakte schade. Wanneer een mededingingsautoriteit een inbreuk behandelt, kunnen slachtoffers een schade-eis indienen tot twee jaar nadat die autoriteit een onherroepelijk besluit heeft genomen;

15. de mogelijkheid voor een nationale rechter om de kosten geheel of volledig door te schuiven naar de gedaagde wanneer deze de zaak wint , dient te worden onderzocht op basis van goede praktijken zoals die thans in de lidstaten bestaan;

16. om de clementieregelingen van de Europese mededingingsautoriteiten te beschermen, zouden partijen aan wie immuniteit is verleend, alleen aansprakelijk mogen worden gehouden voor de door hen veroorzaakte schade - nièt voor de volledige schade die door de inbreuk werd veroorzaakt.