/* COM/2012/083 final */

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HETEUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

Verdere ontwikkelingvan het strategische uitvoeringsplan van het Europees innovatiepartnerschapvoor actief en gezond ouder worden

INHOUD

1........... Inleiding.......................................................................................................................... 3

2........... Het strategische uitvoeringsplan....................................................................................... 4

3........... Het opzetten van het nodigeondersteuningskader............................................................ 5

3.1........ Ondersteuning op EU-niveau.......................................................................................... 6

3.1.1..... Gunstig regelgevend kader.............................................................................................. 6

3.1.2..... Doeltreffendefinancieringsmechanismen.......................................................................... 8

3.1.3..... Marktplaats: feitenbasis, gegevens eninnovatieve ideeën.................................................. 9

3.2........ Ondersteuning op nationaal,regionaal of lokaal niveau................................................... 10

4........... Het lanceren van acties in het veld................................................................................. 12

4.1........ Versturen van "uitnodigingentot het aangaan van een verbintenis"................................... 12

4.2........ Referentiesites.............................................................................................................. 13

5........... Monitoring en beoordeling van devooruitgang............................................................... 14

6........... Governance voor effectieveuitvoering........................................................................... 14

7........... Conclusie..................................................................................................................... 16

Lijst van afkortingen

AAL â?" Ambient Assisted Living(omgevingsondersteund wonen)

BBP â?" Bruto binnenlands product

CIP â?" Programma voor concurrentievermogen eninnovatie

COM â?" Communicatie

DFA â?" Design for all (ontwerpen voor iedereen)

EFRO â?" Europees Fonds voor RegionaleOntwikkeling

EIP â?" Europees innovatiepartnerschap

EIT â?" Europees Instituut voor innovatie entechnologie

EP â?" Europees Parlement

EU â?" Europese Unie

FP7 â?" Kaderprogramma voor onderzoek

GLJ â?" Gezond levensjaar

ICT â?" Informatie- en communicatietechnologieën

KIG's â?" Kennis- en innovatiegemeenschappen

1. Inleiding

De demografische vergrijzing is een van deernstigste uitdagingen waarmee Europa wordt geconfronteerd. Volgens recenteprojecties zal het aantal Europeanen van 65 jaar en ouder de volgende 50 jaarbijna verdubbelen, van 87 miljoen in 2010 tot 148 miljoen in 2060[1].Deze trend vormt een uitdaging voor de overheidsinstanties, de beleidsmakers,de bedrijven en de non-profitsector, vooral omdat hij zich voordoet op eentijdstip waarop de overheidsbegrotingen onder toenemende druk komen te staan,het personeel in de gezondheidszorg gestaag afneemt[2]en de vraag van ouderen naar zorgproducten en -diensten stijgt.

Als deze demografische overgang nietdaadkrachtig wordt aangepakt, zullen aanzienlijke problemen voor de financiëleduurzaamheid van de gezondheids- en zorgstelsels rijzen. De overheidsuitgavenvoor de gezondheid zijn reeds goed voor 7,8% van het bbp in de EU en er wordtverwacht dat de overheidsuitgaven voor acute gezondheidszorg en langdurige zorgtegen 2060 als gevolg van de vergrijzing met 3% van het bbp zullen stijgen[3].

De ondersteuning van actief en gezond ouderworden is belangrijk om zowel de levenskwaliteit van oudere burgers teverbeteren als hen te helpen om een bijdrage te leveren aan de samenlevingwanneer zij ouder worden, en om de onhoudbare druk op de gezondheidsstelsels teverlichten.

De Commissie heeft, naast andere initiatieven,de Europese innovatiepartnerschappen in het kader van de Innovatie-Unie, eenvan de vlaggenschipinitiatieven van de Europa 2020-strategie, gelanceerd metals doel de innovatie te versnellen om een welomschreven doel in het kader vaneen grote maatschappelijke uitdaging aan te pakken[4].

Het Europees innovatiepartnerschap op hetgebied van actief en gezond ouder worden (het partnerschap) is gekozen alsproefproject om de uitdaging van een vergrijzende bevolking aan te pakken. Hetheeft tot doel de gezonde levensduur van de EU-burgers tegen 2020 met twee jaarte verlengen en beoogt een drievoudig voordeel voor Europa op te leveren,namelijk de verbetering van de gezondheid en de levenskwaliteit van ouderen, deverbetering van de duurzaamheid en de efficiëntie van de zorgstelsels en decreatie van groei en marktmogelijkheden voor bedrijven[5].Het partnerschap brengt publieke en particuliere belanghebbenden samen om deontwikkeling van belangrijke innovaties te versnellen doordat zij zich ertoeverbinden om maatregelen aan de vraag- en aanbodzijde in alle sectoren en hetgehele innovatiesysteem te nemen. Het partnerschap is een nieuwfinancieringsprogramma of -instrument noch een nieuwe juridische entiteit, enkomt niet in de plaats van bestaande besluitvormingsprocessen.

Het partnerschap is een andere mogelijkheid omde beleidsdoelstellingen van de Europa 2020-vlaggenschepen te verwezenlijken:de Innovatie-Unie, Digitale agenda voor Europa[6],Nieuwe vaardigheden voor nieuwe banen[7] en het Europees platformtegen armoede en sociale uitsluiting[8]. Zijndoelstellingen en aanpak zijn ook in lijn met de beginselen en doelen van degezondheidsstrategie van de EU "Samen werken aan gezondheid"[9]en het partnerschap levert een significante bijdrage van de EU aan deverwezenlijking van de doelstellingen van het Europees Jaar voor actief ouderworden en solidariteit tussen de generaties in 2012[10].

Deze mededeling is de reactie van de Commissieop het strategische uitvoeringsplan[11], het eerstemijlpaaldocument van het partnerschap.

2. Het strategische uitvoeringsplan

Het strategische uitvoeringsplan (het plan),dat door de stuurgroep van het partnerschap in november 2011 is goedgekeurd, isgericht op acties die zijn ontwikkeld rond drie pijlers: preventie, screeningen vroegtijdige diagnose; zorg en behandeling; en actief ouder worden enzelfstandig leven. Binnen elke pijler stelt het plan het volgende beperkteaantal specifieke acties vast (zie onderstaande tabel) die vanaf 2012 moetenworden uitgevoerd. Deze thematische pijlers worden aangevuld met een reekstransversale prioriteiten, zoals randvoorwaarden, feitenmateriaal enfinanciering.

Pijler || Prioritair actiegebied || Specifieke actie

Preventie, screening en vroegtijdige diagnose || Gezondheidsgeletterdheid, versterking van de positie van de patiënt, ethiek en patiëntbetrokkenheidsprogramma's, onder gebruikmaking van innovatieve instrumenten en diensten || Identificatie van innovatieve oplossingen om te zorgen voor een betere betrokkenheid van de patiënten bij behandelingen op regionaal niveau

Gepersonaliseerd gezondheidsmanagement || Het vinden van innovatieve oplossingen voor een beter beheer van de eigen gezondheid en preventie van vallen door ouderen

Preventie en vroegtijdige diagnose van functionele achteruitgang, zowel fysiek als cognitief, bij ouderen || Het helpen voorkomen van functionele achteruitgang en zwakte

Zorg en behandeling || Capaciteitsopbouw en repliceerbaarheid van succesvolle geïntegreerde zorgsystemen, gebaseerd op innovatieve instrumenten en diensten || Bevordering van geïntegreerde zorgmodellen voor chronische ziekten, waaronder het gebruik van monitoring op afstand op regionaal niveau

Actief ouder worden en zelfstandig leven || Uitbreiding van actief en zelfstandig leven via open en gepersonaliseerde oplossingen || Ontwikkeling van ICT-oplossingen om ouderen te helpen om langer meer actief en mobiel zelfstandig te blijven

Horizontale kwesties || Thematische marktplaats: innovatie voor leeftijdsvriendelijke gebouwen, steden en omgevingen || Bevordering van innovatie voor leeftijdsvriendelijke en toegankelijke gebouwen, steden en omgevingen

Dit is een eerste fase in de resultaten vanhet partnerschap. De Commissie verwacht dat andere acties zullen wordenvastgesteld, waarvan de uitvoering op de ervaring van deze eerste fase zal zijngestoeld. Bovendien moet bij de voortgang van dit partnerschap in het licht vanandere EIP's rekening worden gehouden met waardevolle feedback.

De Commissie juicht het plan toe en bevestigtvia deze mededeling haar verbintenis om het plan uit te voeren. Hetpartnerschap is een gelegenheid om de innovatie te versnellen en de synergieënte benutten binnen en tussen de verschillende prioriteiten enbeleidsmaatregelen op EU-, nationaal en regionaal niveau. Het partnerschapspeelt een waardevolle rol bij het vormen van een kritieke massa en bij depolitieke erkenning van het belang van actief en gezond ouder worden. Het heeftreeds gezorgd voor een belangrijke meerwaarde door het bewerkstelligen van eengemeenschappelijke positieve visie op ouder worden en door het verstrekken vaneen omvattend actiekader dat door meerdere belanghebbenden gezamenlijk isovereengekomen. De uitdaging is nu de volledige waarde van dit partnerschap aante tonen.

3. Het opzetten van het nodige ondersteuningskader

De precieze steun die nodig zal zijn om van deacties in het kader van het partnerschap een succes te maken, zal afhangen vande concrete projecten die in de volgende fase zullen worden ingediend. Uit dediscussies ter voorbereiding van het plan is duidelijk gebleken dat een sterkondersteunend kader op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau vanessentieel belang is.

Het plan somt de volgende, bijzonder relevanterandvoorwaarden op:

a)           behandelen van regelgevende kwestiesdie zijn aangemerkt als potentiële barrières of stimulansen;

b)           bevorderen van de oprichting van eengemeenschappelijke en deugdelijke feitenbank;

c)           op elkaar afstemmen van bestaandefinancieringsinstrumenten en optimaliseren van de efficiëntie daarvan;

d)           mogelijk maken van de uitwisselingen overdracht van goede praktijken.

3.1. Ondersteuning op EU-niveau3.1.1. Gunstig regelgevend kader

Het wetgevend voorstel van de Commissie[12]om de EU-wetgeving inzake gegevensbescherming[13] te herzien,verdedigt de noodzaak van een specifieke aanpak van de gezondheidsgegevens, dieis gebaseerd op de waarborging van het recht van natuurlijke personen opbescherming, toegang en gebruik van hun persoonlijke gegevens, waarondergezondheidsgegevens, en op de behartiging van de rechtmatige belangen van debescherming van de volksgezondheid, het wetenschappelijk onderzoek en deontwikkeling van gezondheidsdiensten.

De onlangs vastgestelde richtlijn betreffendepatiëntenrechten in de grensoverschrijdende zorg[14]heeft een netwerk van op het gebied van e-gezondheid werkzame lidstatenopgericht, waarvan de hoofddoelstelling is om bij te dragen aan een groteregrensoverschrijdende interoperabiliteit van de e-gezondheidssystemen, die ondermeer de prioriteiten van het plan betreffende geïntegreerde zorg en zelfstandigleven zal ondersteunen.

De aanschaf van innovatieve en toegankelijkeoplossingen door overheidsaanbesteders[15] op nationaal,regionaal en lokaal niveau is aangemerkt als een belangrijke stimulans voor hetversnellen van de invoering van innovatie op de markt en het rendement opinvesteringen voor innovatieve firma's. Via haar voorgestelde herziening van dewetgeving inzake overheidsopdrachten[16] verwacht de Commissiedat meer geschikte voorwaarden zullen worden geschapen voor innovatieveaankopen, zoals een nieuwe procedure voor innovatiepartnerschappen, een lichtead-hocregeling voor overheidsopdrachten voor sociale diensten en eenduidelijker rechtskader voor gezamenlijke grensoverschrijdendeoverheidsopdrachten.

In het toekomstige kaderprogramma Horizon 2020[17]stelt de Commissie ook financiële steun voor overheidsopdrachten op het gebiedvan onderzoek en innovatie voor, die voor dit partnerschap zou kunnen wordengebruikt.

De ontwikkeling van specifiekestimuleringsregelingen op de passende niveaus is van cruciaal belang voor deuitvoering van de in het plan aangegeven acties (bv. op feitenmateriaalgebaseerde geïntegreerde zorg, gebruik van leeftijdsgerelateerde instrumentenen diensten).

Normen en interoperabele oplossingen vormeneen andere reeks vitale randvoorwaarden. De Commissie is van mening datongeschikte technische normen of het ontbreken van technische normen eenhinderpaal vormen en verbindt zich ertoe om steun te verlenen aan deontwikkeling van een nieuw EU-kader voor interoperabiliteitstests,kwaliteitsetikettering en certificering van oplossingen en platforms voore-gezondheid, geïntegreerde zorg, zelfstandig leven en actief ouder worden. Zijzal nauw samenwerken met de relevante fora en consortia, in de context van hetnieuwe EU-kader voor normalisering[18], om de vaststelling vannormen en de ontwikkeling van interoperabiliteitsrichtsnoeren, -profielen en-specificaties op het gebied van e-gezondheid (inclusief geïntegreerde zorg) enzelfstandig leven te versnellen.

Ter ondersteuning van het scheppen van gunstige randvoorwaarden zal de Commissie: · rekening houden met de doelstellingen en prioriteiten van het partnerschap, als omschreven in het plan, bij de herziening van de relevante EU-wetgeving, zoals over medische hulpmiddelen[19] en een voorstel voor Europese toegankelijkheidswetgeving[20]; · de ontwikkeling van normen in het kader van de normalisatiemandaten op het gebied van ICT, gebouwde omgeving en mainstreaming van de toegankelijkheid volgens "design for all"-concepten versnellen en mandaten[21] op het gebied van e-gezondheid en zelfstandig leven voorstellen. Een eerste reeks nieuwe toegankelijkheidsnormen moet in 2013 van toepassing zijn; · relevante belanghebbenden op passende niveaus ondersteunen bij de ontwikkeling van specifieke stimuleringsregelingen om de toepassing van oplossingen mogelijk te maken; · de ontwikkeling van gestandaardiseerde terminologieën, gegevens, klinische informatie en medische modellen ondersteunen en steun verlenen aan overheidsinstanties bij het plaatsen van precommerciële overheidsopdrachten en de aanschaf van innovatieve oplossingen, via de onderzoek- en innovatieprogramma's van de EU; · activiteiten met belanghebbenden uit de overheids- en de privésector ondersteunen om de prognose van de behoeften aan gezondheidswerkers te verbeteren en de vaardigheden en competenties aan nieuwe zorgpatronen en nieuwe technologieën aan te passen; · gebruikmaken van de in artikel 14 van de richtlijn betreffende de patiëntenrechten in de grensoverschrijdende zorg bedoelde instrumenten ter ondersteuning van de uitvoering van de in het plan aangegeven relevante acties.

3.1.2. Doeltreffende financieringsmechanismen

Het plan is een van de referentiedocumentendie in aanmerking moeten worden genomen in het besluitvormingsproces in hetkader van de relevante financieringsprogramma's en â?'initiatieven van de EUop het gebied van het gezondheids- en sociaal beleid, onderzoek en innovatie,ICT, concurrentievermogen en groei van de markt, structuur- en regionaalbeleid. De Commissie is reeds begonnen met deze instrumenten op elkaar af testemmen en zal deze werkzaamheden systematisch voortzetten om het effect van definanciering te optimaliseren en zij zal ten volle rekening houden met derelevante aspecten van het plan om bij te dragen tot haar doelstellingen envisie.

De Commissie is reeds bezig met de koppelingvan geavanceerd en toegepast onderzoek en de breedschalige validatie vaninnovatie voor de acties van het plan:

· het kaderprogramma voor onderzoek (FP7) heeft 220miljoen euro uitgetrokken voor gezondheidsonderzoek dat relevant voor hetpartnerschap kan zijn;

· het ICT-gedeelte van het programma voorconcurrentievermogen en innovatie (CIP) heeft in het werkprogramma 2012 24 miljoeneuro toegewezen voor acties die direct relevant zijn voor het partnerschap;

· het werkplan van het gezondheidsprogramma voor 2012kent 4 miljoen euro toe voor het afstemmen van hetgezondheidsbevorderingsbeleid, met name wat bestaande geïntegreerdezorgoplossingen betreft;

· de Commissie draagt 25 miljoen euro per jaarbij in de kosten van de werkprogramma's van het gezamenlijke programma voor omgevingsondersteundwonen, dat betrekking heeft op gebieden die zeer relevant zijn voor het partnerschap.

De Commissie zal trachten de verwezenlijkingvan de doelstelling van de gezondheidsstrategie van de EU[22],namelijk de bevordering van een goede gezondheid in een vergrijzend Europa, nogkrachtiger na te streven; zij zal ook trachten de ongelijkheden[23]te verminderen en de positie van de patiënten te versterken. Het programmaGezondheid voor groei, zoals voorgesteld door de Commissie[24],moet de doelstellingen en het actiekader voor de vergrijzing, zoals nadergedetailleerd in het plan, blijven ondersteunen.

De Commissie heeft een besluit voorgesteldover de strategische innovatieagenda van het Europees Instituut voor innovatieen technologie (EIT) voor 2014-2020[25], waarin "Innovatievoor gezond leven en actief ouder worden" wordt aangemerkt als een van deprioritaire thema's voor de Kennis- en innovatiegemeenschappen (KIG's) van hetEIT in de periode 2014-2015.

Ter ondersteuning van het efficiënte gebruik van de financieringsmechanismen: · zal de Commissie zorgen voor het doeltreffend gebruik van de voor de prioriteiten van het partnerschapsplan toegewezen financiële middelen, met name het ICT-deel van het CIP, ter ondersteuning van de validatie en de verlening van diensten, de interoperabiliteit, de verzameling van feitenmateriaal en de capaciteitsopbouw; het gezamenlijke AAL-programma, het FP7 voor ICT-onderzoek in 2013 en het gezondheidsprogramma voor 2012-2013; · zal de Commissie rekening houden met de relevante prioriteiten van het plan, tezamen met de input van andere belanghebbenden voor toekomstige programma's en instrumenten voor onderzoek en innovatie (d.w.z. Horizon 2020); · heeft de Commissie voorgesteld om steun te verlenen voor specifieke acties in lijn met haar doelstellingen, in het kader van het partnerschap op het gebied van actief en gezond ouder worden binnen de werkingssfeer van het programma Gezondheid voor groei; · heeft de Commissie in de Connecting Europe Facility voorgesteld om vanaf 2014 de steun te financieren voor het opzetten van een trans-Europese digitale diensteninfrastructuur die grensoverschrijdende afstandsgeneeskunde/-monitoring mogelijk maakt[26].

3.1.3. Marktplaats: feitenbasis, gegevens en innovatieveideeën

Om de uitwisseling van ideeën en desamenwerking tussen de partners te vergemakkelijken, zal de Commissie, ongeachtde in het kader van het partnerschap ingediende specifieke acties, een digitaalgebaseerd platform oprichten dat open staat voor alle belanghebbenden("marktplaats"). Dit platform zal belanghebbenden helpen om partnerste vinden, praktijken en projecten te delen, toegang te krijgen tot degelijkegegevens en feiten en contacten te leggen met andere innovatie- enleeftijdsgerelateerde platforms. Belangstellende actoren die niet in staat zijnom te zorgen voor voldoende kritieke massa om direct betrokken te worden bij deuitvoering van het plan, zal worden verzocht deel te nemen en bij te dragen aandeze marktplaats.

Om de toepassing van innovaties te versnellenmeent de Commissie dat het ook nodig is om de verzameling en de uitwisselingvan hoogwaardige vergelijkbare gegevens en feiten op te voeren en samen tewerken bij de analyse en verspreiding daarvan ter ondersteuning van deuitvoering van de acties van het plan.

De Commissie zal: · vanaf het tweede kwartaal van 2012 een "marktplaats" opzetten om partnerschappen tussen verschillende actoren op te richten, de overdracht en de uitwisseling van goede ideeën en praktijken aan te moedigen en gevalideerd feitenmateriaal te verspreiden; · vanaf 2013 bijdragen aan de verzameling, indeling en analyse van relevante feiten en gegevens en aan de open en gedeelde toegang daarvan, met steun van het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek en de belanghebbenden van het partnerschap; · vanaf medio 2012 de samenwerking tussen belanghebbenden bij de uitvoering van de specifieke actie met betrekking tot leeftijdsvriendelijke innovatieve en toegankelijke oplossingen voor steden en regio's ondersteunen en vergemakkelijken.

3.2. Ondersteuning op nationaal, regionaal of lokaalniveau

Het succes van het partnerschap zal afhangenvan de op nationaal, regionaal en lokaal niveau ondernomen acties. Vastberadensteun op deze niveaus is daarom van cruciaal belang. De Commissie wil deaandacht van de lidstaten en de regio's vestigen op de bestaande mogelijkhedenin het kader van de structuurfondsen voor de ondersteuning van onderzoek,innovatie en andere maatregelen voor actief en gezond ouder worden. Dezeomvatten e-gezondheidsinitiatieven en investeringen in de hervorming van degezondheidsstelsels, infrastructuur[27] en menselijk kapitaalter verbetering van gezondheidspreventie, diagnose en zorg.

In het voorstel van de Commissie voor eencohesiebeleidspakket (2014-2020) behoren actief en gezond ouder worden eninnovatie tot de investeringsprioriteiten, waardoor extra ruimte wordtgeschapen voor de ontwikkeling van synergieën tussen het partnerschap en destructuurfondsen op dit gebied. Gezondheid wordt in dit voorstel verderbeschouwd als een financieringsgebied in het kader van het Europees Fonds voorRegionale Ontwikkeling en het Europees Sociaal Fonds en er worden voorwaardenvooraf gesteld die een gedemonstreerde onderzoek- en innovatiestrategie voorslimme specialisatie[28] en een nationale en/ofregionale gezondheidsstrategie bij de vaststelling van debestedingsprioriteiten[29] vereisen. De lidstatenworden daarom aangemoedigd om in hun operationele programma's voor de periode2014â?'2020 maatregelen op het gebied van actief en gezond ouder worden teoverwegen, die de doelstellingen van de structuurfondsprogramma's kunnen helpenverwezenlijken.

Aangezien in de huidige programmeringsperiodein veel programma's (met name actief ouder worden, gezondheidsinfrastructuur,e-gezondheid) nog financiële middelen beschikbaar zijn, moedigt de Commissie debelanghebbenden aan om de structuurfondsen te gebruiken om de doelstellingenvan het partnerschap te bereiken.

Het partnerschap kan zorgen voor input in enworden geïnspireerd door passende specifieke prikkels, betalings- en/ofterugbetalingsregelingen door particuliere en publieke zorgverstrekkers en hetactieve gebruik van innovatieopdrachten (d.w.z. precommerciële opdrachten,overheidsopdrachten voor innovatieve oplossingen)[30].

De Commissie moedigt de lidstaten (inclusief relevante nationale en regionale autoriteiten) aan om: · te streven naar een betere afstemming en synergieën tussen hun financieringsinstrumenten en de financieringsinitiatieven van de EU; dit omvat hun onderzoek- en innovatieprogramma's, met name in samenhang met relevante gezamenlijke programmeringsinitiatieven en AAL; · effectief gebruik te maken van de structuurfondsen, zo nodig in lijn met de partnerschapsprioriteiten, met name om: â?" het gebruik, de kwaliteit, de interoperabiliteit van en de toegang tot ICT, inclusief e-gezondheid, te verbeteren en het onderzoek, de technologische ontwikkeling en de innovatie te versterken; â?" de sociale inclusie te bevorderen en de armoede te bestrijden, onder meer door te investeren in gezondheids- en sociale infrastructuur; â?" maatregelen te bevorderen ter bestrijding van de discriminatie van ouderen, zowel bij de toegang tot de arbeidsmarkt als op de werkplek (bv. innovatieve, toegankelijke en leeftijdsvriendelijke vormen van werkorganisatie, langere gezondere arbeidslevens); â?" investeringen te bevorderen voor de modernisering van nationale en regionale gezondheidsstelsels en prioriteit toe te kennen aan de verschuiving van institutionele zorg naar gemeenschapsgebaseerde zorg, waardoor het zelfstandig leven wordt verbeterd; · te overwegen om de prioriteiten en de doelstellingen van het partnerschap op te nemen in hun strategische prioriteiten om gebruik te maken van de structuurfondsen; · deel te nemen aan de activiteiten van het partnerschap via het plaatsen van overheidsopdrachten voor meer innovatieve en efficiënte oplossingen.

4. Het lanceren van acties in het veld

Het is van essentieel belang dat degezondheidsautoriteiten, patiëntengroepen, bedrijven, ondernemers,gezondheidswerkers, ouderen en andere belanghebbenden een sterke rol spelen bijde uitvoering van het plan.

Deelname aan het partnerschap biedt allebetrokken belanghebbenden op EU-, nationaal, regionaal en lokaal niveau degelegenheid om te profiteren van politieke steun, de risico's te delen, dekosten door schaalvoordelen en de uitwisseling van oplossingen te verlagen,tijd en inspanningen te sparen en de geloofwaardigheid door de gezamenlijkeverzameling en verspreiding van feitenmateriaal te vergroten.

De Commissie stelt twee methoden voor om hetplan uit te voeren[31]:

â?" het opstellen en versturen van "uitnodigingentot het aangaan van een verbintenis"

â?" de identificatie en beoordeling vankandidaat-"referentiesites".

"Uitnodigingen tot het aangaan van eenverbintenis" zullen gericht zijn op de uitvoering van specifieke actiesvan het plan, terwijl "referentiesites" een inspiratiebron zullenvormen via voorbeelden van bestaande en succesvolle geïntegreerde oplossingenvoor actief en gezond ouder worden.

4.1. Versturen van"uitnodigingen tot het aangaan van een verbintenis"

Het plan riep de Commissie op om"uitnodigingen tot het aangaan van een verbintenis", die open staanvoor alle belanghebbenden, te versturen voor de in het strategische uitvoeringsplanaangegeven specifieke acties[32].

Een verbintenis is een meetbaar en concreetengagement ter ondersteuning van een actie of een groep acties om de in hetplan aangegeven doelstellingen en instrumenten te verwezenlijken. Zij zalworden ingediend na ontvangst van een "uitnodiging tot het aangaan van eenverbintenis" waarin wordt aangegeven aan welke partnerschapscriteria moetworden voldaan (d.w.z. engagement, inclusiviteit en partnerschap, kritiekemassa, resultaten, belangenbehartiging).

De "uitnodigingen tot het aangaan van eenverbintenis" zullen na de goedkeuring van deze mededeling worden verstuurden zullen ten minste twee maanden open blijven voor reacties; zij zullen opperiodieke basis worden heropend.

De deelnemers aan de specifieke acties zullenactiegroepen vormen â?" een voor elke specifieke actie â?" en zullen zich via eenactieplan verbinden tot uitvoering van een aantal activiteiten die bijdragenaan de verwezenlijking van het hoofddoel. Geïnteresseerde belanghebbenden wierverbintenissen niet aan de criteria voldoen, zullen op de"marktplaats" (zie 3.1.3.) worden uitgenodigd om de vereisten tevervullen.

4.2. Referentiesites

De Commissie is van mening dat regio's,steden, geïntegreerde ziekenhuizen/zorgorganisaties die streven naar een omvattende,innovatiegebaseerde aanpak van het actief en gezond ouder worden enfeitenmateriaal en concrete illustraties van het effect daarvan in het veldkunnen verstrekken, specifieke aandacht verdienen als een vorm van"referentiesites". Zij kunnen op significante wijze bijdragen aan eenbeter begrip van de synergieën tussen verschillende acties en de meerwaarde vaneen holistische aanpak. Deze moeten binnen een kort tijdsbestek baanbrekendeoplossingen kunnen demonstreren, door collega's als voortrekkers aan de handvan een onafhankelijke, algemeen geaccepteerde en gezamenlijk overeengekomenbeoordelingsmethodologie kunnen worden beoordeeld en verder kunnen wordengetest en op bredere schaal kunnen worden toegepast.

De referentiesites moeten een coalitie oprichtenwaarbij verschillende actoren betrokken zijn die tot dusver in het partnerschapactief waren (beroepsbeoefenaren, patiënten, verzorgenden en gezinnen,technologieverstrekkers, gezondheidszorgmanagers en -verstrekkers, academischedeskundigen en overheidsinstanties) en die bereid zijn om:

â?" een wezenlijk deel van de acties van het plan opgeïntegreerde wijze uit te voeren en zich ertoe te verbinden dat de deelnemersaan de coalitie aanzienlijke investeringen (financieel en menselijk) zullendoen,

â?" een beoordeling van de resultaten en effectenovereenkomstig een gemeenschappelijke aanpak uit te voeren, praktijken uit tewisselen, informatie te delen en de gegevens over de resultaten en de effectenopenbaar te maken (open gegevens),

â?" met anderen in geheel Europa samen te werken,

â?" een lijst met de in de periode 2013-2015 tebereiken resultaten over te leggen.

Aangezien de resultaten afkomstig zijn vanactiegroepen en referentiesites, zullen zij zorgen voor feedback om derandvoorwaarden te helpen aanpassen en verbeteren en om de invoering vaninnovaties te versnellen. Dit kan onder meer inhouden dat aanbevelingen wordengedaan om bepaalde activiteiten uit te breiden, demonstaties en proefprojectenop bepaalde gebieden te coördineren, resultaten op andere sites te repliceren,bijzondere normen volgens de versnelde procedure vast te stellen of de vraag tebundelen en de overheidsopdrachten op bepaalde gebieden te coördineren.

Om de uitvoering van de acties ter hand te nemen zal de Commissie: · eind februari 2012 "uitnodigingen tot het aangaan van een verbintenis" versturen voor de specifieke acties, als omschreven in het plan; · eind februari 2012 een "uitnodiging tot het indienen van blijken van belangstelling" versturen voor kandidaat-referentiesites; · tegen 2013 de selectie van de kandidaatreferentiesites van het partnerschap in samenwerking met belanghebbenden organiseren.

5. Monitoring en beoordeling van de vooruitgang

De Commissie zal met steun van hetGemeenschappelijk Centrum voor onderzoek een monitoring- en beoordelingskaderontwikkelen. Dit kader moet het leggen van oorzakelijke verbanden en het metenvan de effecten tussen individuele acties door belanghebbenden en devoornaamste doelstellingen van het partnerschap vergemakkelijken[33]en de specifieke acties van het plan aan de hoofddoelstellingen van hetpartnerschap koppelen.

Het monitoring- en beoordelingskader zal zijngebaseerd op een multidimensionale aanpak, met verschillende niveaus en metmeerdere indicatoren en streefdoelen/specifieke doelstellingen. Debelanghebbenden die de acties uitvoeren zullen bij de monitoring en beoordelingdaarvan worden betrokken, aangezien zij jaarlijks een verslag moeten opstellenover de vooruitgang bij de verwezenlijking van de nader omschreven deliverablesen het hoofddoel (+2 gezonde levensjaren) van het partnerschap. Deze zullen ookdienen als input voor de regelmatige verslaglegging van de Commissie aan hetEuropees Parlement en de Raad.

Om de voortgang te monitoren en te meten zal de Commissie: · met steun van het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek een monitoring- en beoordelingskader opzetten op grond van de resultaten van de verschillende acties die door belanghebbenden zijn ondernomen in lijn met de in het plan vastgestelde prioritaire actiegebieden, rekening houdend met de tijdlijn en de aard daarvan; · begin 2013 een eerste versie van dit monitoring- en beoordelingskader voorstellen; · vanaf begin 2013 aan het Europees Parlement en de Raad jaarlijks verslag uitbrengen over de voortgang bij de uitvoering van het plan.

6. Governance voor effectieve uitvoering

Tijdens het eerste jaar van het partnerschapzijn veel lessen over governance en processen geleerd, onder meer over derelaties van het partnerschap met bestaande initiatieven en instrumenten, en metname dat de stuurgroep doeltreffend en doelmatig moet zijn en voor de nodigerepresentativiteit moet zorgen, met feedbackmechanismen voor grotere groepenbelanghebbenden en dat duidelijke monitoringregelingen nodig zijn[34].Deze hebben geleid tot aanpassingen in de governance voor de volgende fase vandit partnerschap.

De uitvoering van het plan zal wordengestimuleerd door verschillende partners: degenen die zich verbinden tot deuitvoering van de acties, de referentiesites, normalisatieorganen, relevanteinitiatieven, de Commissie en de autoriteiten van de lidstaten, doorbijvoorbeeld hun financieringsprogramma's en competenties op het gebied vanregelgeving en overheidsopdrachten.

Binnen de specifieke acties van het plan zalde Commissie actiegroepen (zie 4.1) samenbrengen die zijn samengesteld uitpartners die zich hebben verbonden tot de uitvoering van prioritaire acties methet oog op de verwezenlijking van gemeenschappelijke doelstellingen en zal zijeen mogelijkheid bieden om de verschillende prioriteiten van het plan krachtbij te zetten door een sterker politiek leiderschap en belangenbehartiging. Deactiegroepen zullen hun werkmethoden en governance vaststellen, waarbij dediensten van de Commissie het proces zullen vergemakkelijken.

De Commissie zal vanaf eind 2012 jaarlijks eenconferentie van partners â?" waaraan geëngageerde en betrokken belanghebbendenvan het partnerschap deelnemen â?" organiseren om discussies te voeren enbesluiten te nemen over kwesties in verband met de uitvoering van het plan, toekomstigeacties en governance.

De huidige stuurgroep heeft zijnoorspronkelijk mandaat door de opstelling van het plan vervuld. Eencoördinerende groep is echter nog steeds nodig om te zorgen voor eenstrategisch overzicht van de voortgang en de synergieën in de verschillendeactiegroepen. Gezien de huidige proeffase van het partnerschap stelt deCommissie voor dat de stuurgroep (voorlopig) tot de eerste conferentie vanpartners aanblijft om te zorgen voor een snelle vooruitgang tijdens deopstartfase van de actiegroepen.

De Commissie zal zorgen voor de algemenemonitoring en de regelmatige verslaglegging aan en wisselwerking met hetEuropees Parlement en de Raad en zal een nauwe, op het werkniveau versterktesamenwerking met hun relevante formaties en vertegenwoordigers nastreven. Dediensten van de Commissie zullen nauw blijven samenwerken met de nationaleregeringen, regio's en een breed scala aan belanghebbenden om de innovatievevisie van het partnerschap uit te voeren en de in het plan aangegeven actiestot stand te brengen.

Om de in het plan vastgestelde acties uit te voeren zal de Commissie: · een eenvoudig en flexibel governancemodel (actiegroepen, interimstuurgroep, conferentie van partners) opzetten om vanaf het eerste kwartaal 2012 operationele en strategische sturing te geven aan de twee methoden voor de uitvoering van het plan; · tegen 2013 een voortgangsrapport over het EIP verstrekken.

7. Conclusie

De Europese instellingen, de lidstaten en allebelanghebbenden moeten tezamen en in het kader van hun respectieve rollenreageren op de uitdagingen van de vergrijzende bevolking. De Commissie heeft indeze mededeling haar reactie vastgesteld door het voorstellen vangovernanceregelingen voor een effectieve uitvoering, een monitoring- enbeoordelingskader gesuggereerd voor de tijdige verwezenlijking van despecifieke doelstellingen en het hoofddoel, de verbetering en de ontwikkelingvan randvoorwaarden voorgesteld en de meerwaarde van de EU-acties onderstreept.

De Commissie verwacht van de uitvoering vanhet plan dat de innovatie voor gezond en actief ouder worden aanzienlijk zalworden versneld en dat vooruitgang zal worden geboekt bij de verwezenlijkingvan het hoofddoel en de specifieke doelstellingen van het plan. Dit vereistnieuwe vormen van samenwerking tussen de vele betrokken actoren â?" degenen diereeds betrokken zijn geweest bij de voorbereiding van het plan en degenen diebereid zijn om tot de verwezenlijking daarvan bij te dragen.

Bij de ontwikkeling en de uitvoering van ditpartnerschap zijn waardevolle ervaringen opgedaan. De Commissie zal deze lessenblijven opnemen in haar voorstellen voor de ontwikkeling en de opzet vantoekomstige EIP's die andere maatschappelijke uitdagingen aanpakken, alsvastgesteld in de Innovatie-Uniestrategie. De Commissie zal alle EIP's in 2013opnieuw bekijken om een balans van de voortgang op te maken.

[1]               http://ec.europa.eu/eurostat.

[2]               Groenboek over de gezondheidswerkers in Europa COM(2008)725 definitief van 10.12.2008.

[3]               Verslag over de vergrijzing 2009:       http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/publication14992_en.pdf.

[4]               Mededelingen van de Commissie: "Europa 2020: Eenstrategie voor slimme, duurzame en inclusieve groeiâ?? COM(2010) 2020definitief van 3.3.2010, â?oEuropa 2020 - kerninitiatief Innovatie-Unie"COM(2010) 546 definitief van 6.10.2010.

[5]               COM(2010) 546 definitief over Innovatie-Unie.

[6]               Mededeling van de Commissie "Een digitale agendavoor Europa" (COM(2010) 245 definitief van 26.10.2010.

[7]               Mededeling van de Commissie "Een agenda voor nieuwevaardigheden en banen: een Europese bijdrage aan volledigewerkgelegenheid" COM(2010) 682 definitief van 23.11.2010.

[8]               Mededeling van de Commissie "Het Europees platformtegen armoede en sociale uitsluiting: een Europees kader voor sociale enterritoriale samenhang" COM(2010) 758 definitief van 16.12.2010.

[9]               Witboek van de Commissie van 23 oktober 2007 "Samenwerken aan gezondheid: een EU-strategie voor 2008-2013", COM(2007) 630definitief van 23.10.2007.

[10]             Besluit nr. 940/2011/EU van het Europees Parlement en deRaad van 14 september 2011 betreffende het Europees Jaar voor actief ouderworden en solidariteit tussen de generaties (2012).

[11]             Strategisch uitvoeringsplan â?" strategisch deel: http://ec.europa.eu/research/innovation-union/pdf/active-healthy-ageing/steering-group/implementation_plan.pdf#view=fit&pagemode=none;operationeel deel: http://ec.europa.eu/research/innovation-union/pdf/active-healthy-ageing/steering-group/operational_plan.pdf#view=fit&pagemode=none

[12]          Voorstelvoor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende debescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking vanpersoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens, COM(2012)11 definitief van 21.1.2012; voorstel voor een richtlijnvan het EP en deRaad betreffende de bescherming van natuurlijke personen inverband met de verwerking van persoonsgegevens, COM(2012) 10 definitief van21.1.2012.

[13]             Richtlijn 95/46/EG van het Europees Parlement en de Raadvan 24 oktober 1995 betreffende de bescherming van natuurlijke personen inverband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeervan die gegevens. PB L 281 van 23.11.1995.

[14]             Richtlijn 2011/24/EU van het Europees Parlement en de Raadvan 9 maart 2011 betreffende de toepassing van de rechten van patiëntenbij grensoverschrijdende gezondheidszorg.

[15]             Een innovatief beleid inzake overheidsopdrachten houdt indat de overheidssector de rol en de risico's van een leidende klant op zichneemt voor het verbeteren van de kwaliteit van zijn diensten en productiviteit.

[16]             Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement ende Raad betreffende het gunnen van overheidsopdrachten, (COM(2011) 896definitief van 20.12.2011.

[17]             Mededeling over Horizon 2020 â?" het kaderprogramma vooronderzoek en innovatie COM(2011) 808 definitief van 30.11.2011.

[18]             Een strategische visie voor Europese normen: de duurzamegroei van de Europese economie tussen nu en 2020 bevorderen en versnellen,COM(2011) 311 definitief van 1.6.2011; COM(2011) 315 definitief van 1.6.2011,Voorstel voor een verordening betreffende Europese normalisatie.

[19]             Richtlijn 90/385/EEG van de Raad van 20 juni 1990betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgevingen van de lidstaten inzakeactieve implanteerbare medische hulpmiddelen ; Richtlijn 93/42/EEG van de Raadvan 14 juni 1993 betreffende medische hulpmiddelen; Richtlijn 98/79/EG van hetEuropees Parlement en de Raad van 27 oktober 1998 betreffende medischehulpmiddelen voor in-vitrodiagnostiek.

[20]             De Commissie houdt momenteel de publieke raadpleging overde ontwikkeling van Europese toegankelijkheidswetgeving met maatregelen terverbetering van de toegankelijkheid van goederen en diensten voor alle burgers,inclusief ouderen.

[21]             Deze omvatten reeds mandaat 376(Toegankelijkheidsvereisten voor overheidsopdrachten voor producten en dienstenop het gebied van ICT); mandaat 420 (Toegankelijkheidsvereisten vooroverheidsopdrachten in de gebouwde omgeving; mandaat 473 (om toegankelijkheidvolgens DFA op te nemen in relevante normalisatieactiviteiten).

[22]             COM(2007) 630 definitief van 23.10.2007.

[23]             Mededeling van de Commissie "Solidariteit in degezondheidszorg: verkleining van de ongelijkheid op gezondheidsgebied in deEU", COM(2009) 567 definitief van 20.10.2009.

[24]             Voorstel voor een verordening van het Europees Parlementen de Raad tot vaststelling van het programma Gezondheid voor groei, het derdemeerjarig actieprogramma van de EU op het gebied van gezondheid voor de periode2014-2020, COM(2011) 709 definitief van 9.11.2011.

[25]             COM(2011) 822 definitief van 30.11.2011.

[26]             Voorstel voor een verordening tot vaststelling van de ConnectingEurope Facility, COM(2011) 665 van 19.10.2011.

[27]             Er is een totaal bedrag van 5,29 miljard euro in het EFRObeschikbaar voor de ondersteuning van de gezondheidsinfrastructuur (tezamen mete-gezondheidsmaatregelen in het kader van de toewijzing van 5,32 miljard eurovoor e-overheid in het algemeen).

[28]             De ontwikkeling van een onderzoek- en innovatiestrategievoor slimme specialisatie wordt gesteld als voorwaarde vooraf voor tweethematische doelstellingen van het toekomstige door het EFRO gefinancierdecohesiebeleid: versterking van onderzoek, technologische ontwikkeling eninnovatie (O&O-doel) en verbetering van de toegang tot en het gebruik en dekwaliteit van ICT (breedbanddoel).

[29]             COM(2011) 615 definitief van 6.10.2011 (bijlage IV, punten1 en 10.2).

[30]             Mededeling van de Commissie "Precommerciële inkoop: aansturenvan innovatie voor het waarborgen van duurzame hoogkwalitatieveoverheidsdiensten in Europa", COM(2007) 799 definitief van 14.12.2007.

[31]             Een onlinesite van het partnerschap zal verslag uitbrengenover de voortgang en de resultaten van het partnerschap, informatie overinnovatie op het gebied van actief en gezond ouder worden verstrekken en eenrepertorium van gevalideerd feitenmateriaal bijhouden (Zie: http://ec.europa.eu/active-healthy-ageing enTwitter @EIP_AHA).

[32]             Zie strategisch uitvoeringsplan.

[33]             "Driedubbele winst voor Europa": beteregezondheid en levenskwaliteit voor de EU-burgers, duurzamere zorgstelsels engroter concurrentievermogen en meer groeimogelijkheden voor EU-bedrijven.

[34]             Werkdocument van de diensten van de Commissie "Thepilot European Innovation Partnership on Active and healthy Ageing: firstexperiences on governance and process", SEC(2011) 1028 definitief van1.9.2011.