Advies van het Comité van de Regio's — Innovatie in de blauwe economie: het werkgelegenheids- en groeipotentieel van onze zeeën en oceanen benutten

21.1.2015

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 19/24

1.

is van mening dat benutting van het blauwe groeipotentieel de gelegenheid biedt om de lokale economie te stimuleren en kwalitatief hoogwaardige arbeidsplaatsen te scheppen in economische sectoren waarin kennis en investeringen voorop staan.

2.

Milieubescherming dient een van de belangrijkste doelstellingen van de Europese strategie voor blauwe groei te zijn.

3.

De evaluatie van wetenschappelijke gegevens kan substantieel bijdragen tot een succesvolle hervorming van het gemeenschappelijke visserijbeleid en is de belangrijkste voorwaarde voor de tenuitvoerlegging van het onderdeel van dit beleid dat betrekking heeft op regionalisering.

4.

Het CvdR herhaalt zijn standpunt dat ontwikkeling en ondersteuning van de Europese aquacultuur essentieel zijn voor het creëren van werkgelegenheid in structureel zwakke regio's en ervoor zorgen dat de Europese consumenten zeevruchten van hoge kwaliteit geleverd krijgen.

5.

Het initiatief van de Europese Commissie om de groei van de blauwe economie te stimuleren, verdient steun.

6.

Het CvdR benadrukt dat er behoefte is aan een horizontale en geïntegreerde aanpak bij de coördinatie van het wetenschapsbeleid, het economisch beleid, het gemeenschappelijke visserijbeleid en het vervoersbeleid. Als we willen dat de inspanningen van de Europese Unie ter bevordering van de blauwe economie meer effect sorteren, mogen voornoemde beleidsonderdelen niet uitsluitend worden behandeld als geïsoleerde terreinen. Het creëren van synergieën tussen deze beleidsterreinen zal de doeltreffendheid van de genomen maatregelen ten goede komen en een toegevoegde waarde creëren.

7.

Wetenschappelijk onderzoek moet worden ingezet als middel om de hervorming van het gemeenschappelijk visserijbeleid uit te voeren, mariene ecosystemen te beschermen en de risico's in crisissituaties te beheren. Wel dient benadrukt te worden dat het gebruik van wetenschappelijk onderzoek en de toepassing van innovaties vooral gericht dienen te zijn op een blauwe groei die niet alleen is op te vatten als economische groei op maritiem gebied, maar ook als iets dat positieve effecten heeft op andere sectoren van de economie.

8.

De exploitatie van het groei- en werkgelegenheidspotentieel van zeeën en oceanen mag, hoe belangrijk en nastrevenswaardig ook, niet leiden tot een verslechtering van het natuurlijke milieu en aantasting van de mariene ecosystemen.

9.

Als er innovaties worden doorgevoerd ter bevordering van economische groei en werkgelegenheid, zal er in ruimere mate aandacht moeten worden besteed aan zowel de aquacultuursector als het maritieme vervoer, de kustvaart en de cruisevaart.

10.

Er zal gezorgd moeten worden voor een betere en effectievere coördinatie van de strategie voor blauwe groei en andere EU-strategieën en -programma's, in het bijzonder de Europa 2020-strategie.

11.

Ook al worden er wetenschappelijke studies verricht en innovaties doorgevoerd ter bevordering van blauwe groei, toch zal niet alleen gekeken moeten worden naar de effecten op maritiem gebied, maar ook naar de gevolgen voor andere economische sectoren.

12.

Het CvdR dringt aan op de oprichting van een speciale kennis- en innovatiegemeenschap voor de blauwe economie als extra maatregel voor het ontwikkelen van vaardigheden en het overdragen van ideeën van mariene onderzoek naar het bedrijfsleven.

13.

Het is het eens met het standpunt dat de hiaten in onze kennis en de ontoereikende gegevens over de toestand van onze zeeën en oceanen, de in de zeebodem aanwezige hulpbronnen en de bedreigingen voor habitats en ecosystemen een van de voornaamste problemen is die de ontwikkeling van blauwe groei in de weg staan. Meer kennis van onze zeeën zal bijdragen tot meer groei in de blauwe economie, doordat we meer inzicht krijgen in de aanwezige hulpbronnen en beter zullen begrijpen hoe we deze kunnen exploiteren. Ook zal hierdoor worden bijgedragen tot het verwezenlijken van de doelstellingen op het gebied van milieubescherming.

14.

De toegang tot gegevens over de toestand van onze zeeën en oceanen is voor de ontwikkeling van de blauwe economie een zaak van het grootste belang. Uitbreiding van het aantal beschikbare gegevens en verbetering van de toegankelijkheid ervan zullen de ontwikkeling van innovaties en het concurrentievermogen stimuleren, een adequaat risicobeheer in crisissituaties mogelijk maken en onzekerheden betreffende zeegebieden wegnemen.

15.

De toegang tot gegevens over de toestand van onze zeeën en oceanen mag zich niet beperken tot algemene informatie die alleen van belang is voor het Europese niveau of voor dat van de afzonderlijke lidstaten. Het is immers van vitaal belang dat rekening wordt gehouden met de behoeften van de afzonderlijke regio's en dat deze op dit gebied de beschikking krijgen over kennis die ze effectief kunnen benutten, zowel in de openbare als in de particuliere sector.

16.

Ook al is het beschikbaar stellen van gegevens over de toestand van onze zeeën en oceanen op regionaal, lokaal en ook nationaal niveau nog zo belangrijk, toch zal het proces als geheel gecoördineerd moeten worden op EU-niveau. Daardoor zal doeltreffender gebruik kunnen worden gemaakt van de voorhanden zijnde gegevens en zal er een adequate uitwisseling van informatie tussen de betrokken partijen kunnen plaatsvinden.

17.

Het CvdR roept de Europese Commissie op om bij haar pogingen ter verwezenlijking van regionalisering in het gemeenschappelijke visserijbeleid op ruimere schaal gebruik te maken van wetenschappelijk onderzoek. Als er meer gebruik wordt gemaakt van wetenschappelijk onderzoek, zal dit aan de ene kant een concrete invulling geven aan de idee van een op maat gesneden aanpak op het gebied van de blauwe economie, en zal dit aan de andere kant bijdragen tot een rationaal beheer van de visbestanden.

18.

Het CvdR wijst erop dat de Europese Unie door zal moeten gaan met haar ondersteuning van de aquacultuur, een van de levensmiddelensectoren die zich het snelst ontwikkelen. Adequaat uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek waaraan ondernemingen nieuwe, ruimere kennis kunnen ontlenen over de toestand van zeeën en oceanen, kan helpen om het concurrentievermogen van bedrijven te vergroten, wat zich uiteindelijk zal vertalen in een toename van de werkgelegenheid in met name structureel zwakke regio's.

19.

De verplichting om informatie over de toestand van de zeeën en oceanen te verzamelen en te verspreiden, mag de lokale en regionale overheden en economische actoren niet opzadelen met extra lasten en administratieve verplichtingen.

20.

Een adequate toegang tot informatie over de toestand van de zeeën en oceanen is niet alleen van belang voor de toepassing van innovatieve oplossingen, de bescherming van het milieu of het beheer van de visbestanden en de aquacultuur, maar kan ook een substantiële bijdrage leveren aan het risicobeheer en het nemen van adequate ondersteunende maatregelen in crisissituaties. In verband hiermee roept het CvdR ertoe op een mechanisme uit te werken waarmee gebruik kan worden gemaakt van satellietbeelden die worden aangeleverd in het kader van de satellietdiensten van het programma „Copernicus”. Het is de bedoeling dat de lokale en regionale overheden deze kunnen benutten bij een eerste snelle reactie op een natuurramp.

21.

De toepassing van innovaties en de ontwikkeling van de blauwe economie dienen voortdurend in het oog te worden gehouden, om voor maximale effectiviteit van de genomen maatregelen te zorgen. Daarom beveelt het CvdR aan om nauwkeurig omschreven prestatie-indicatoren voor het meten van groei en innovaties in de blauwe economie op te stellen. Dergelijke indicatoren zullen niet alleen van nut zijn voor de Europese Commissie, maar ook de lidstaten en regio's helpen om adequate doelstellingen te formuleren.

22.

Het CvdR stelt vast dat het voor de blauwe economie van fundamenteel belang is dat mariene kennis niet alleen wordt benut voor het bevorderen van economische groei, maar vooral ook voor het behoud van ecosystemen en de handhaving van de kwaliteit van het mariene milieu. De bescherming en het behoud van mariene ecosystemen dient voorop te staan in het Europese maritieme beleid.

23.

Er is behoefte aan een schoon en gezond marien milieu. Daarom zal het idee van verwijdering van militaire overblijfselen en chemische stoffen die in zee zijn gestort, zoals geopperd in een eerder advies van het CvdR⁽¹⁾, officieel in overweging moeten worden genomen. Ook moet de kennis over zeeën en oceanen worden benut om het mariene milieu schoon te maken en te herstellen, waardoor uiteindelijk de biodiversiteit en vruchtbaarheid ervan behouden kunnen blijven.

24.

Een schoon en gezond marien milieu, gebaseerd op een netwerk van beschermde zeegebieden, is ook belangrijk voor de ontwikkeling van toeristische activiteiten als duurzame duiksport, die een strategisch middel zijn om kennis over het mariene milieu te vergaren en de mensen in dit opzicht bewuster te maken van de problematiek.

25.

Verbetering van het concurrentievermogen en de werkgelegenheid in de aquacultuursector zal de ontwikkeling van deze bedrijfstak nog meer dynamiek verlenen. Opvoering van de productie mag echter niet ten koste gaan van de kwaliteit van mariene producten. Men zal dan ook alles in het werk moeten stellen om er ook in de toekomst voor te zorgen dat de Europese consumenten kwalitatief hoogstaande producten geleverd krijgen. In het bijzonder betekent dit dat de consumenten geen genetisch gemodificeerde organismen (ggo's) voorgezet mogen krijgen.

26.

Het CvdR onderkent het belang van de initiatieven van de Europese Commissie die erop gericht zijn om in de strategie inzake blauwe groei ruimer gebruik te maken van wetenschappelijke studies en innovaties. We mogen echter niet vergeten dat deze strategie er in de eerste plaats op gericht dient te zijn om ondernemersactiviteiten te ontwikkelen die uitgaan van het onbenutte potentieel van zeeën en oceanen.

27.

In de mededeling wordt voorbijgegaan aan enkele sectoren die de grootste bijdrage leveren aan de blauwe economie, zoals de scheepsbouw, het maritieme vervoer en blauwe energie. Al lijdt het geen twijfel dat de mededeling de weg baant voor toekomstige innovaties en initiatieven op het gebied van wetenschappelijk onderzoek, toch zullen ook voornoemde economische sectoren een volwaardige rol blijven spelen als aanjagers van de blauwe economie.

28.

Bij het analyseren van de mogelijkheden om innovaties door te voeren in de blauwe economie zal in het bijzonder aandacht moeten worden geschonken aan de ontwikkeling van het vervoer over zee en van het maritieme toerisme, want dit zijn sectoren die over een enorm werkgelegenheidspotentieel beschikken.

29.

Het bedrijfsleven kan een sleutelrol spelen bij de totstandkoming van innovaties en de benutting ervan voor stimulering van economische groei en schepping van nieuwe en betere arbeidsplaatsen. Hier is met name een belangrijke rol weggelegd voor het midden- en kleinbedrijf (mkb).

30.

De verwachtingen die de Europese Commissie koestert t.a.v. een grotere deelname van het mkb aan de blauwe economie, kunnen niet worden ingelost zonder een passende financiële ondersteuning in het kader van zowel bestaande als toekomstige programma's. De behoefte aan financiële ondersteuning doet zich met name gelden in de aquacultuursector, die voor 90 % drijft op micro-ondernemingen, welke in staat zijn het gewenste innovatieniveau te realiseren.

31.

Er zal een krachtiger beleidskader voor het betrekken van particuliere ondernemingen bij de blauwe economie moeten worden ontwikkeld. Om een optimale synergie tussen de openbare sector en de behoeften van de particuliere sector te waarborgen, dient het bedrijfsleven de mogelijkheid te hebben om zijn behoeften op het gebied van wetenschappelijk onderzoek kenbaar te maken en zijn visie t.a.v. normen, standaards en ondernemersvriendelijke oplossingen naar voren te brengen.

32.

Als het bedrijfsleven op ruimere schaal wordt betrokken bij de blauwe economie, mogen particuliere ondernemingen hierdoor niet nodeloos worden opgescheept met nieuwe verplichtingen.

33.

De Europese Commissie en de lidstaten worden opgeroepen te streven naar verbetering van het concurrentievermogen van de Europese economische actoren in de maritieme sector. Als we weten wat de behoeften van de particuliere sector t.a.v. deelname aan de blauwe economie zijn, dan kunnen de initiatieven en beleidsmaatregelen op Europees, nationaal en regionaal niveau hier beter op worden afgestemd.

34.

Het CvdR benadrukt dat het bij ondernemersactiviteiten in de blauwe economie niet alleen gaat om verrichtingen die plaatsvinden op zeeën en oceanen. Het is ook van cruciaal belang dat wordt gedacht aan een adequate ondersteuning van ondernemingen die op land in de blauwe economie opereren, zoals plaatselijke visverwerkingsbedrijven, zodat een evenwichtig bedrijfsklimaat kan worden geschapen voor lokale vissers.

35.

Het doorvoeren van innovaties in de blauwe economie ter bevordering van economische groei en werkgelegenheid brengt ook met zich mee dat mensen met de juiste vaardigheden aangeworven dienen te worden. Om werk op zee populairder te maken onder jongeren en de aantrekkelijkheid ervan te verhogen, zullen beleidsmakers, onderwijsinstellingen en ondernemingen nauw met elkaar moeten samenwerken.

36.

De voordelen die de blauwe economie met zich mee brengt, zullen zowel aan de openbare als aan de particuliere sector ten goede komen. Overheidsfinanciering, in welke vorm dan ook, kent echter haar begrenzingen. Daarom zal ook particulier kapitaal moeten worden aangetrokken om activiteiten op dit terrein te financieren. Er zal daarom moeten worden toegewerkt naar een brede samenwerking tussen de openbare en de particuliere sector, o.a. door gebruik te maken van publiek-private partnerschappen (PPP's), waarbij de openbare sector niet alleen de kans krijgt om te profiteren van de financiële mogelijkheden van de particuliere sector, maar ook om gebruik te maken van de aldaar voorhanden kennis, ervaring met zakelijke transacties, managementsvaardigheden en intellectueel potentieel, zulks ter ontwikkeling en toepassing van innovatieve oplossingen in de blauwe economie.

37.

Gelet op de uiteenlopende regelgevingen op het gebied van PPP's in de verschillende lidstaten van de EU heeft de Europese Commissie een buitengewoon belangrijke taak als het aankomt op het bevorderen van goede praktijken en geschikte oplossingen bij het in praktijk brengen van PPP's in de blauwe economie. Vooral zal moeten worden nagedacht over de mogelijkheid om geïnstitutionaliseerde PPP's op te zetten met het oog op de potentiële schepping van nieuwe arbeidsplaatsen.

38.

Om actoren uit de particuliere sector, waaronder kleine en middelgrote ondernemingen, warm te maken voor een partnerschap met de openbare sector, zal het idee van samenwerking moeten worden gepropageerd op regionaal en lokaal niveau. Het verdient dan ook aanbeveling om betere voorwaarden te scheppen voor en steun te geven aan de inspanningen van de lokale en regionale overheden om actoren uit het bedrijfsleven te betrekken bij publiek-privatesamenwerkingsinitiatieven.

39.

Het CvdR stelt vast dat bij publiek-private samenwerking in de blauwe economie niet alleen grote ondernemingen moeten worden aangezocht als private partner. Om een adequate invulling te geven aan PPP's zal rekening moeten worden gehouden met het financiële potentieel en de mogelijkheden voor risicobeheer van de mkb-sector, zodat ook kleinere decentrale overheden gebruik kunnen maken van de middelen waarover private actoren beschikken.

40.

Het is verheugend dat in de mededeling recht wordt gedaan aan de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit, zoals neergelegd in artikel 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie en de artikelen 3 en 4 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.