Samenvatting van de resultaten van de jaarlijkse controles van de Europese gemeenschappelijke ondernemingen voor onderzoek door de Rekenkamer over 2015

16.12.2016

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 473/1

Paragraaf

Blz.

INLEIDING

1–7

2

TOELICHTING BIJ DE OORDELEN VAN DE REKENKAMER

8–9

2

CONTROLERESULTATEN

10–22

3

Oordelen over de betrouwbaarheid van de rekeningen

10

3

Oordelen over de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen bij de rekeningen

11–12

3

Toelichtende paragraaf over de EU-bijdrage in de projectkosten van ITER

13

3

Opmerkingen in de controleverslagen van de Rekenkamer

14–20

3

Follow-up van de opmerkingen van voorgaande jaren

21–22

4

CONCLUSIES

23–25

4

5

6

1.

Overeenkomstig artikel 287 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie heeft de Rekenkamer een controle uitgevoerd met betrekking tot en een oordeel afgegeven over de betrouwbaarheid van de rekeningen en de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen daarbij betreffende het per 31 december 2015 afgesloten begrotingsjaar, voor zeven Europese gemeenschappelijke ondernemingen voor onderzoek (GO's):

2.

Deze samenvatting biedt een overzicht van de resultaten van deze controles. Het doel ervan is de controleverslagen over 2015 van de Rekenkamer voor de gemeenschappelijke ondernemingen gemakkelijker te kunnen analyseren en te vergelijken. De volledige oordelen en opmerkingen van de Rekenkamer en de antwoorden van de gemeenschappelijke ondernemingen zijn te vinden in de gepubliceerde controleverslagen. Deze samenvatting is geen controleverslag of -oordeel.

3.

Afgezien van de Europese Unie (EU), die wordt vertegenwoordigd door de Commissie, kunnen leden van de gemeenschappelijke ondernemingen diverse publieke en particuliere partners zijn die bijdragen aan de financiering van de door de gemeenschappelijke ondernemingen verrichte werkzaamheden. De gemeenschappelijke ondernemingen bestaan uit twee deelnemende partijen (bilateraal), namelijk de Europese Commissie en partners uit het bedrijfsleven, of uit drie partijen (trilateraal) wanneer ook de lidstaten deelnemen. Gemeenschappelijke ondernemingen spelen een belangrijke rol bij de uitvoering van specifieke onderdelen van het EU-onderzoeksbeleid.

4.

De EU-financiering voor de gemeenschappelijke ondernemingen wordt verstrekt uit de onderzoeksbegroting van de EU door middel van het zevende kaderprogramma voor onderzoek (KP7) en Horizon 2020 (H2020)⁽¹⁾. De andere partners leveren bijdragen in contanten en in natura aan de activiteiten van de gemeenschappelijke ondernemingen.

5.

De totale begroting van de gemeenschappelijke ondernemingen voor 2015 bedroeg 1,3 miljard euro (2014: 1,1 miljard euro), ofwel ongeveer 1 % van de algemene EU-begroting 2015 (2014: 1,6 %).

6.

De gemeenschappelijke ondernemingen hadden aan het einde van 2015 455 (2014: 432) vaste ambtenaren en tijdelijke functionarissen in dienst.

7.

Informatie over de activiteiten, de begroting en het personeelsbestand van de gemeenschappelijke ondernemingen is opgenomen in bijlage I.

8.

Wat betreft de controle van de betrouwbaarheid van de rekeningen, was 2015 het tweede jaar waarin de jaarrekeningen van twee gemeenschappelijke ondernemingen (F4E en Sesar) door onafhankelijke externe controleurs (accountantskantoren) werden gecontroleerd op grond van artikel 208, lid 4, van het Financieel Reglement van de EU⁽²⁾ en artikel 107, lid 1, van de nieuwe financiële kaderregeling voor agentschappen en andere organen⁽³⁾. In overeenstemming met internationale controlenormen onderzocht de Rekenkamer het werk van de accountantskantoren en zij verkreeg voldoende zekerheid dat zij op het werk van de accountantskantoren kan vertrouwen als grondslag voor haar eigen controleoordelen met betrekking tot de betrouwbaarheid van de rekeningen van de gemeenschappelijke ondernemingen. Voor de andere gemeenschappelijke ondernemingen voerde de Rekenkamer de werkzaamheden ter controle van de jaarrekeningen zelf uit.

9.

Evenals in voorgaande jaren heeft de Rekenkamer onder haar eigen verantwoordelijkheid de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen gecontroleerd. De door de Rekenkamer gehanteerde controleaanpak omvat cijferanalyses, toetsing van een steekproef van verrichtingen op het niveau van elke gemeenschappelijke onderneming en een beoordeling van de essentiële controles van de toezicht- en controlesystemen, inclusief een evaluatie in het kader van de kwaliteitsbewaking van de controles achteraf die door de gemeenschappelijke onderneming bij de begunstigden werden uitgevoerd. Hierbij komt nog controle-informatie afkomstig uit relevant werk van andere controleurs en een analyse van de „management representations”.

10.

De definitieve rekeningen van alle gemeenschappelijke ondernemingen geven op alle materiële punten een getrouw beeld van hun financiële situatie per 31 december 2015 en van de resultaten van hun verrichtingen en kasstromen in het op die datum afgesloten jaar, overeenkomstig de bepalingen van de toepasselijke financiële reglementen en de door de rekenplichtige van de Commissie vastgestelde boekhoudregels.

11.

Naar het oordeel van de Rekenkamer waren de onderliggende verrichtingen bij de jaarrekeningen voor het per 31 december 2015 afgesloten begrotingsjaar op alle materiële punten wettig en regelmatig bij zes gemeenschappelijke ondernemingen (F4E, BBI, Clean Sky, IMI, FCH en Sesar).

12.

De Rekenkamer heeft een verklaring met beperking afgegeven ten aanzien van de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen bij de rekeningen van de Gemeenschappelijke Onderneming Ecsel. De bestaande regelingen voor de uitvoering van de controles achteraf bij de Gemeenschappelijke Onderneming Ecsel stellen de gemeenschappelijke onderneming er niet toe in staat één enkel betrouwbaar gewogen foutenpercentage of een restfoutenpercentage te berekenen. Derhalve was de Rekenkamer niet in staat om te concluderen of deze essentiële controle voldoende zekerheid biedt ten aanzien van de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen voor KP7-projecten die worden beheerd door de gemeenschappelijke onderneming.

13.

De betrouwbaarheidsverklaring van de Rekenkamer over de gemeenschappelijke onderneming F4E bevat een toelichtende paragraaf⁽⁴⁾ met betrekking tot de bijdrage van de EU in de kosten van het ITER-project. In 2010 heeft de Raad een bedrag van 6,6 miljard euro goedgekeurd, naar verwachting het totale bedrag van de EU-bijdrage voor de bouwfase van ITER. Door de complexiteit van de ITER-activiteiten bestaat er een aanzienlijk risico dat het bedrag van de EU-bijdrage zal toenemen, met name ten gevolge van veranderingen in de reikwijdte van het project en vertragingen bij de uitvoering. In 2015 zette de Gemeenschappelijke Onderneming F4E een grootschalige exercitie op voor de berekening van de geschatte kosten bij de voltooiing (EAC) van de EU-bijdrage voor de bouwfase van het project. Het resultaat was een verwachte kostenstijging van circa 2 375 miljoen euro. De Gemeenschappelijke Onderneming F4E heeft de waardering van haar bijdrage tot het ITER-project na de afronding van de bouwfase nog niet bijgewerkt. In zijn vergadering op 15 en 16 juni 2016 heeft de ITER-raad een geactualiseerde geïntegreerde planning van het ITER-project goedgekeurd waarin december 2025 wordt genoemd als datum waarop de strategische mijlpaal van de bouwfase van het project („eerste plasma”) moet worden verwezenlijkt.

14.

Zonder iets af te doen aan haar oordelen maakte de Rekenkamer 61 opmerkingen (2014: 55) met betrekking tot alle gemeenschappelijke ondernemingen om de aandacht te vestigen op belangrijke zaken en aan te geven waar er ruimte voor verbetering is. In bijlage II is een overzicht te vinden van de gemaakte opmerkingen. De belangrijkste door de Rekenkamer in haar opmerkingen genoemde kwesties worden hieronder samengevat.

15.

In drie gevallen (BBI, FCH, Ecsel) hadden de leden van de gemeenschappelijke ondernemingen, afgezien van de EU, niet de gevraagde verslagen verstrekt over de waarde van de bijdragen in natura in verband met hun deelname aan Horizon 2020-projecten. In deze gevallen is het bedrag van de bijdragen in natura voor 2015 dat is opgenomen in de rekeningen van de gemeenschappelijke ondernemingen, gebaseerd op schattingen.

16.

Het niveau van informatie over de begrotingsuitvoering varieert tussen de gezamenlijke ondernemingen, waaruit blijkt dat er behoefte is aan duidelijke richtsnoeren van de Commissie betreffende de informatie die door de gemeenschappelijke ondernemingen moet worden verstrekt in hun jaarrekeningen en in hun jaarverslagen over het begrotings- en financieel beheer.

17.

In vier gevallen (Clean Sky, IMI, FCH en Sesar) was het uitvoeringspercentage voor de vastleggingskredieten/betalingskredieten in 2015 lager dan verwacht als gevolg van vertragingen bij de ondertekening van subsidieovereenkomsten. In vier gevallen (BBI, FCH en Sesar en Ecsel) was het merendeel van de verbintenissen in 2015 globaal aangegaan, waaruit blijkt dat individuele procedures voor de toekenning van subsidies in de loop van het jaar niet waren afgerond.

18.

De Rekenkamer brengt verslag uit over de meerjarige begrotingsuitvoering voor de KP7-, TEN-T- en Horizon 2020-programma’s door de gemeenschappelijke ondernemingen. Meer gedetailleerde informatie over de meerjarige uitvoering van vastleggingen en betalingen kan worden gevonden in de jaarlijkse activiteitenverslagen van de gemeenschappelijke ondernemingen.

19.

De gemeenschappelijke ondernemingen hebben procedures voor controles vooraf opgezet die zijn gebaseerd op financiële en operationele controles van stukken, en zij verrichten controles achteraf bij begunstigden. Deze controles zijn belangrijke instrumenten om de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen te beoordelen, inclusief de bijdragen in contanten en in natura door haar leden, met uitzondering van de EU. De controles achteraf hebben de gemeenschappelijke ondernemingen (behalve F4E en Ecsel) in staat gesteld om de restfoutenpercentages vast te stellen, die in alle gevallen lager zijn dan 2 %.

20.

Wat betreft de Gemeenschappelijke Onderneming F4E, is aanzienlijke vooruitgang geboekt bij het aanpakken van de kwesties in verband met de kosten en de planning van het ITER-project, hoewel F4E in 2015 bleef werken aan de ontwikkeling van haar systemen voor monitoring en controle. De Gemeenschappelijke Onderneming F4E vergrootte de concurrentie in het kader van haar operationele procedures voor de plaatsing van overheidsopdrachten in 2015 (bij 55 % van de inschrijvingen werd gebruikgemaakt van openbareaanbestedingsprocedures, in vergelijking met 42 % in 2014), maar er zijn nog meer inspanningen nodig om de concurrentie in het kader van de procedures verder te vergroten.

21.

In verband met de monitoring en rapportage van projectonderzoeksresultaten hebben de gemeenschappelijke ondernemingen voor de onderzoeksresultaten in de meeste gevallen specifieke indicatoren bekendgemaakt in hun jaarlijkse activiteitenverslagen (prestatie-indicatoren en indicatoren voor de monitoring van horizontale kwesties), zoals vereist door de Horizon 2020-regels.

22.

In juli 2015 heeft de Commissie voor de gemeenschappelijke ondernemingen richtsnoeren gepubliceerd met betrekking tot regels inzake belangenconflicten, met inbegrip van een gemeenschappelijk model voor de verklaring inzake de afwezigheid van een belangenconflict, dat door de gemeenschappelijke ondernemingen moet worden opgenomen in hun procedures.

23.

De Rekenkamer gaf voor alle gemeenschappelijke ondernemingen goedkeurende verklaringen af over de betrouwbaarheid van de rekeningen van het per 31 december 2015 afgesloten begrotingsjaar.

24.

De Rekenkamer gaf voor zes van de zeven gemeenschappelijke ondernemingen goedkeurende verklaringen af over de wettigheid en de regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen voor het per 31 december 2015 afgesloten begrotingsjaar. De Rekenkamer heeft een verklaring met beperking afgegeven ten aanzien van de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen van de Gemeenschappelijke Onderneming Ecsel.

25.

De gemeenschappelijke ondernemingen verbeterden hun procedures verder door corrigerende maatregelen te nemen naar aanleiding van de opmerkingen van de Rekenkamer van voorgaande jaren. Niettemin moet een aantal kwesties nog door de gemeenschappelijke ondernemingen worden aangepakt om verdere verbetering te waarborgen.