Home

Samenvatting van het advies van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming over de Europese datastrategie (De volledige tekst van dit advies is beschikbaar in het Engels, Frans en Duits op de EDPS-website: www.edps.europa.eu) 2020/C 322/04

Samenvatting van het advies van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming over de Europese datastrategie (De volledige tekst van dit advies is beschikbaar in het Engels, Frans en Duits op de EDPS-website: www.edps.europa.eu) 2020/C 322/04

30.9.2020

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 322/11


Samenvatting van het advies van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming over de Europese datastrategie

(De volledige tekst van dit advies is beschikbaar in het Engels, Frans en Duits op de EDPS-website: www.edps.europa.eu)

(2020/C 322/04)

Samenvatting

De Europese Commissie heeft op 19 februari 2020 haar mededeling “Een Europese datastrategie” bekendgemaakt. De mededeling maakt deel uit van een breder pakket aan strategische documenten, waaronder een mededeling over het vormgeven van de digitale toekomst van Europa en een witboek over kunstmatige intelligentie — een Europese benadering op basis van excellentie en vertrouwen.

De datastrategie heeft tot doel een gemeenschappelijke Europese gegevensruimte op te zetten, waardoor bedrijven en overheidsdiensten gemakkelijker toegang kunnen krijgen tot hoogwaardige gegevens om groei te stimuleren en waarde te creëren. Bovendien moet de datastrategie de EU in staat stellen de aantrekkelijkste, veiligste en meest dynamische data-agile economie ter wereld te worden. Een centraal element van de datastrategie is de ontwikkeling van gemeenschappelijke Europese gegevensruimten in strategische economische sectoren en gebieden van algemeen belang, zoals de gemeenschappelijke Europese ruimte voor gezondheidsgegevens.

In dit advies wordt de mening van de EDPS over de datastrategie als geheel gepresenteerd, evenals over specifieke aspecten, waaronder het begrip “openbaar belang”, open data, gebruik van data voor wetenschappelijk onderzoek, databemiddelaars, data-altruïsme, en internationale gegevensuitwisseling.

De EDPS erkent het toenemende belang van data voor de economie en de samenleving en steunt de bredere strategische doelstellingen van de EU, zoals de ontwikkeling van de eengemaakte digitale markt en de technologische soevereiniteit van de EU. Anderzijds brengt de EDPS in herinnering dat “big data” grote verantwoordelijkheid met zich brengt en dat er daarom passende waarborgen voor gegevensbescherming moeten worden ingevoerd.

In dit opzicht kan de EDPS zich vinden in het streven van de Commissie om alle aspecten van de datastrategie en de uitvoering ervan te baseren op Europese grondrechten en waarden, waaronder het recht op bescherming van persoonsgegevens. De EDPS waardeert met name de garantie dat de strategie volledig wordt ontwikkeld in overeenstemming met de algemene verordening gegevensbescherming, die, mede dankzij de technologieneutrale benadering ervan, een solide basis verschaft.

De EDPS onderstreept dat een van de doelstellingen van de datastrategie moet zijn te bewijzen dat een alternatief model voor de data-economie — open, eerlijk en democratisch — levensvatbaar en duurzaam is. Anders dan het huidige overheersende bedrijfsmodel, dat wordt gekenmerkt door ongekende concentratie van data bij een beperkt aantal machtige spelers, en waarbij gebruikers overal worden gevolgd, moet de Europese gegevensruimte dienen als voorbeeld van transparantie en doeltreffende verantwoordingsplicht, waarbij een juiste balans wordt aangehouden tussen de belangen van de individuele betrokkenen en de gedeelde belangen van de samenleving als geheel.

Daarnaast wordt in dit advies rekening gehouden met de ongekende wereldwijde crisis, veroorzaakt door de COVID-19-pandemie, die alle aspecten van ons leven heeft beïnvloed. In dit verband herhaalt de EDPS zijn standpunt dat gegevensbescherming niet het probleem maar deel van de oplossing is. Data en technologie kunnen, in combinatie met andere factoren, een belangrijke rol spelen bij het te boven komen van de crisis. Er bestaat immers geen wondermiddel voor een dermate complex vraagstuk.

De EDPS blijft ter beschikking staan van de Commissie, de Raad en het Europees Parlement om nader advies te geven in de volgende fasen van de uitvoering van de Europese datastrategie, niet alleen op het vlak van het juridisch kader maar ook op het vlak van de praktische aspecten. De opmerkingen in dit advies zijn onder voorbehoud van toekomstige aanvullende opmerkingen aangaande bepaalde kwesties en/of eventueel beschikbare nadere informatie.

1. INLEIDING

1.

De Europese Commissie heeft op 19 februari 2020 haar mededeling “Een Europese datastrategie” (1) gepresenteerd. De mededeling maakt deel uit van een breder pakket aan strategische documenten, waaronder een mededeling over het vormgeven van de digitale toekomst van Europa (2) en een witboek over kunstmatige intelligentie — een Europese benadering op basis van excellentie en vertrouwen (3).

2.

De Europese datastrategie (hierna “de datastrategie” of “de strategie” genoemd) heeft tot doel één Europese gegevensruimte te vormen, waardoor bedrijven en overheidsdiensten gemakkelijker toegang kunnen krijgen tot hoogwaardige gegevens om groei te stimuleren en waarde te creëren, en tegelijkertijd de CO2-voetafdruk van de EU-economie te verkleinen. Bovendien moet de datastrategie een centrale rol spelen bij het verwezenlijken van de ambitie van de Commissie om de EU in staat te stellen de aantrekkelijkste, veiligste en meest dynamische data-agile economie ter wereld te worden.

3.

De Europese datastrategie stond open voor openbare raadpleging. De doelstelling van de raadpleging is standpunten over de datastrategie als geheel en over specifieke aspecten ervan te verzamelen. Een soortgelijke openbare raadpleging is gestart over het witboek inzake kunstmatige intelligentie.

4.

De EDPS is op 29 januari 2020 informeel over het eerste ontwerp van de datastrategie geraadpleegd en heeft voorlopige opmerkingen ingediend. De EDPS is ingenomen met het feit dat in een vroeg stadium van de procedure om zijn standpunten is gevraagd en spoort de Commissie aan deze beste praktijk voort te zetten.

5.

Het onderhavige advies vormt een verdere uitwerking van een aantal informele opmerkingen en biedt meer gerichte input in het licht van de openbare raadpleging. Het moet in principe worden gelezen in samenhang met andere adviezen van de EDPS dienaangaande, waar op diverse plaatsen in het document naar wordt verwezen, waaronder het voorlopig advies inzake wetenschappelijk onderzoek (4), het advies inzake open data (5) en het advies inzake persoonsinformatiebeheersystemen (6). Bovendien is het onderhavige advies onder voorbehoud van aanvullende opmerkingen die de EDPS zou kunnen maken op basis van informatie die in een later stadium beschikbaar komt, onder meer in het kader van de toekomstige legislatieve raadplegingen inzake de rechtshandelingen die zijn voorzien in de datastrategie en in het werkprogramma van de Commissie.

6.

Tot slot neemt de EDPS nota van het lopende debat over de mate waarin data en technologie kunnen helpen in de strijd tegen COVID-19. In dit verband herhaalt de EDPS zijn standpunt, dat wordt gedeeld door de andere toezichthoudende autoriteiten binnen het Europees Comité voor gegevensbescherming (EDPB) (7), dat regels inzake gegevensbescherming niet in de weg staan van maatregelen die naar aanleiding van de coronapandemie worden genomen. Gegevensbescherming is niet het probleem, maar deel van de oplossing. De EDPS is van mening dat data en technologie een belangrijke rol spelen bij het te boven komen van de ongekende crisis, die alle aspecten van ons leven beïnvloedt, maar dat deze allerminst een wondermiddel zijn. Data en technologie kunnen slechts een bijdrage aan de bestrijding van de pandemie en andere soortgelijke bedreigingen leveren als zij leiden tot daadwerkelijke weerbaarheid van individuen en gepaard gaan met passende waarborgen en andere holistische maatregelen.

6. CONCLUSIE

75.

De EDPS begrijpt het toenemende belang van data voor de economie en de samenleving en steunt de ambitie om van de Europese Unie de aantrekkelijkste, veiligste en meest dynamische data-agile economie ter wereld te maken. Anderzijds brengt de EDPS in herinnering dat “big data” grote verantwoordelijkheid met zich meebrengt en dat er daarom passende waarborgen voor gegevensbescherming moeten worden ingevoerd en daadwerkelijk moeten worden toegepast.

76.

De EDPS kan zich vinden in het streven van de Commissie om alle aspecten van de datastrategie en de uitvoering ervan te baseren op Europese grondrechten en waarden, waaronder het recht op bescherming van persoonsgegevens. De EDPS waardeert met name de garantie dat de strategie volledig wordt ontwikkeld in overeenstemming met de algemene verordening gegevensbescherming, die, mede dankzij de technologieneutrale benadering ervan, een solide basis verschaft.

77.

Het overheersende bedrijfsmodel van de digitale economie wordt vandaag de dag gekenmerkt door ongekende concentratie van data in de handen van een beperkt aantal machtige spelers, die buiten de EU zijn gevestigd, waarbij gebruikers overal en op grote schaal worden gevolgd. De EDPS is ervan overtuigd dat een van de belangrijkste doelstellingen van de datastrategie moet zijn te bewijzen dat een alternatief model voor de data-economie — open, eerlijk en democratisch — levensvatbaar en duurzaam is. De beoogde gemeenschappelijke Europese gegevensruimten moeten dan ook dienen als een voorbeeld van transparantie, effectieve verantwoordingsplicht en een juiste balans tussen de belangen van de betrokkenen en de gedeelde belangen van de samenleving als geheel.

78.

De EDPS verwacht te worden geraadpleegd over legislatieve follow-ups van de datastrategie die gevolgen hebben voor gegevensbescherming, zoals hierboven aangegeven, overeenkomstig artikel 42 van Verordening 2018/1725, en blijft ter beschikking staan van de Commissie, de Raad en het Europees Parlement om nader advies te geven in de volgende fasen van de uitvoering van de Europese datastrategie, niet alleen op het vlak van het juridisch kader maar ook op het vlak van de praktische aspecten. De opmerkingen in dit advies zijn onder voorbehoud van toekomstige aanvullende opmerkingen aangaande bepaalde kwesties en/of eventueel beschikbare nadere informatie.

Brussel, 16 juni 2020.

Wojciech Rafał WIEWIÓROWSKI


(1) COM(2020) 66 final, https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/european-data-strategy_nl

(2) COM(2020) 67 final, https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/shaping-europe-digital-future_nl

(3) COM(2020) 65 final, https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/excellence-trust-artificial-intelligence_nl

(4) https://edps.europa.eu/sites/edp/files/publication/20-01-06_opinion_research_en.pdf

(5) https://edps.europa.eu/sites/edp/files/publication/18-07-11_psi_directive_opinion_en.pdf

(6) https://edps.europa.eu/sites/edp/files/publication/16-10-20_pims_opinion_en.pdf

(7) Meer informatie is te lezen op https://edps.europa.eu/data-protection/our-work/subjects/covid-19_en