Hof van Justitie EU 12-02-1960 ECLI:EU:C:1960:5

A. WAT BETREFT DE ONTVANKELIJKHEID

1. Conclusies sub 1 tot 6 (grieven tegen de motivering van de beschikking 17-59 en tegen de brief van 21 februari 1959).

Verweerster meent, dat de conclusies van verzoeksters niet ontvankelijk zijn, en wel om de volgende redenen:

1. nu de Hoge Autoriteit de overeenkomsten met een jaar heeft verlengd, heeft zij daarmede voldaan aan het verzoek van verzoeksters, die derhalve in het geheel niet zijn benadeeld;

2. alleen de inhoud van een beschikking heeft verbindende kracht (Verdrag artt. 14 en 35); de motivering, die deze verbindende kracht mist, kan derhalve niet voorwerp zijn van een beroep tot nietigverklaring;

3. met de publikatie van de algemene beginselen, waaraan de uiteindelijke algemene reorganisatie van de afzet van Ruhrkolen zal moeten beantwoorden, heeft de Hoge Autoriteit niet een regel geschapen, die in een bijzonder geval zou kunnen worden toegepast. Volgens de rechtspraak van het Hof (gevoegde zaken 1-57 en 14-57, Jurisprudentie III, blz. 235 tot 237) kunnen algemeen geldende beginselen niet voorwerp zijn van een beroep tot nietigverklaring.

Verzoeksters antwoorden, dat de ontvankelijkheid van het beroep volgt uit de artikelen 33 en 80 van het Verdrag.

1. De bestreden bepalingen zijn beschikkingen in de zin van de artikelen 33 en 14 van het Verdrag.

   Volgens de rechtspraak van het Hof (zaak 8-55, Jur. II, blz. 235 en 236, en gevoegde zaken 1-57 en 14-57, Jur. III, blz. 232 tot 237) is er sprake van een beschikking in de zin van artikel 14 van het Verdrag, daar de Hoge Autoriteit in de motivering uiting heeft gegeven aan haar bedoeling, de thans verleende dispensaties niet te zullen verlengen na 31 maart 1960 of 31 maart 1961 en maatregelen te zullen nemen om een op gelijksoortige organisaties berustend uniform af zetsysteem te verhinderen (conclusies 1 tot 3).

   De voorwaarden voor de verlening van een nieuwe ontheffing ex artikel 65 van het Verdrag door de Hoge Autoriteit, vermeld in de brief van 21 februari 1959 (conclusies 4 tot 6), zijn eveneens als een beschikking te beschouwen; immers, de Hoge Autoriteit geeft daarin blijk van haar bedoeling, geen ontheffing te zullen verlenen ingeval zich een bepaalde situatie voordoet; zij geeft duidelijk te verstaan welke houding zij zal aannemen ingeval zich bepaalde omstandigheden voordoen en zij stelt regels welke in de gegeven gevallen kunnen worden toegepast.

2. De bestreden beschikking is een individuele beschikking, want zij heeft rechtstreeks betrekking op verzoeksters, zij is aan verzoeksters betekend en zij bevat voorschriften die alleen gelden voor een nauwkeurig aangegeven en beperkt gedeelte van de kolenmijnondernemingen van de gemeenschappelijke markt.

3. Ten onrechte ontkent verweerster het bestaan van een grief, van een juridisch belang bij verzoeksters. Deze hebben belang bij de nietigverklaring, opdat worde voorkomen dat een maatregel, welke in de toekomst tegen een verkooporganisatie zou kunnen worden genomen, rechtskracht verkrijgt.

2. Conclusie sub 7 (kritiek op artikel 14, lid 2, van de beschikking 17-59 waarin controlewerkzaamheden door ambtenaren van de Hoge Autoriteit worden aangekondigd).

Verweerster meent, dat dit punt van de conclusies niet-ontvankelijk is. Immers, zo zegt zij, verzoeksters hebben geen actueel belang bij een beroep in rechte, daar het bestreden artikel de aangekondigde controlewerkzaamheden niet nader omschrijft. Deze kunnen eerst met behulp van aanvullende maatregelen in praktijk worden gebracht. Eerst wanneer deze maatregelen zijn genomen, wanneer de controlerende ambtenaren het verschaffen van inlichtingen eisen, hebben verzoeksters er belang bij in rechte op te treden.

Verzoeksters antwoorden, dat de Hoge Autoriteit door het aankondigen der controlewerkzaamheden een algemeen onderzoek heeft bevolen, waarvan strekking en inhoud niet gedetailleerd zijn omschreven. De conclusie sub 7 is ontvankelijk; immers, de bestreden bepaling kan verbindende kracht verkrijgen en verzoeksters ernstige schade toebrengen. De bedoelingen, welke de Hoge Autoriteit bij het geven van deze bepaling had, zijn van geen belang; het gaat alleen om de objectieve betekenis, de inhoud van de administratieve handeling, alsmede om de gevolgen voor derden.

3. Conclusie sub 8 (beroep tegen artikel 11 van de beschikking 17-59 betreffende de handelsregeling).

Na de afkondiging van de beschikking 36-59, waarbij de artikelen van de beschikking 17-59 betreffende de handelsregeling zijn afgeschaft, hebben partijen gezamenlijk vastgesteld, dat de conclusie sub 8 zonder voorwerp is geraakt.

B. TEN PRINCIPALE

1. Conclusies sub 1 tot 6 (grieven tegen de motivering van de beschikking 17-59 en tegen de brief van 21 februari 1959).

Verzoeksters stellen:

1. onbevoegdheid van de Hoge Autoriteit;

2. schending van wezenlijke vormvoorschriften;

3. schending van verschillende bepalingen van het Verdrag.

1. De Hoge Autoriteit kan niet ambtshalve besluiten tot verlening of weigering van een ontheffing. Zij is alleen bevoegd, wanneer de betrokken ondernemingen daartoe een verzoek indienen. Bovendien, een beschikking waarbij a priori wordt geweigerd, voor toekomstige gevallen dispensatie te verlenen zonder dat rekening wordt gehouden met de ontwikkeling der gebeurtenissen, is niet een toepassing van artikel 65 van het Verdrag, doch een aanvullende wetgeving welke de Hoge Autoriteit slechts kan geven in de door het Verdrag voorgeschreven gevallen. De bevoegdheid van de Hoge Autoriteit beperkt zich tot het onderzoek van concrete situaties; een individuele beschikking kan alleen een regeling geven voor een gegeven situatie.

2. Verzoeksters baseren schending van wezenlijke vormvoorschriften in de eerste plaats op onvoldoende motivering, vervolgens op het feit dat de betrokken ondernemingen geen verzoek hebben ingediend en ten slotte op het feit dat de Hoge Autoriteit de verzoeken van verzoeksters bij een enkele beschikking heeft goedgekeurd.

3. De Hoge Autoriteit heeft de algemene beginselen geschonden, vervat in de artikelen 2, lid 2; 3, a, b, c; 4 sub b en 5, lid 1, van het Verdrag.

Voorts heeft de Hoge Autoriteit verschillende malen in strijd met de voorschriften van artikel 65 van het Verdrag gehandeld.

Verweerster antwoordt, dat verzoeksters zich er uitsluitend tegen verzetten, dat aan de opmerkingen van de Hoge Autoriteit in de motivering van de bestreden beschikking verbindende kracht zou worden toegekend. Dit is nooit de bedoeling geweest van de Hoge Autoriteit, wier verklaringen in de motivering en in de brief van 21 februari 1959 slechts algemene richtlijnen voor verzoeksters zijn, die geen verbindende kracht hebben.

2. Conclusies sub 7 (kritiek op artikel 14, lid 2, van de beschikking 17-59, waarin controlewerkzaamheden door ambtenaren van de Hoge Autoriteit worden aangekondigd).

Verzoeksters stellen:

1. onbevoegdheid van de Hoge Autoriteit;

2. misbruik door de Hoge Autoriteit van het recht op het inwinnen van inlichtingen;

3. schending van enkele bepalingen van het Verdrag.

1. Eerst na ontvangst van een verzoek om ontheffing als bedoeld in artikel 65, lid 2, van het Verdrag is de Hoge Autoriteit bevoegd, inlichtingen in te winnen en een onderzoek in te stellen naar de feitelijke omstandigheden van een gemeenschappelijke afzet.

2. Uit de tekst van de artikelen 47 en 65, lid 3, van het Verdrag volgt, dat de Hoge Autoriteit de daarin omschreven rechten alleen mag gebruiken voor de vervulling van bepaalde nauwkeurig omschreven taken. In casu zijn noch de bemoeiingen van de Hoge Autoriteit op grond van artikel 65, noch een algemeen verzoek om inlichtingen op hun plaats, omdat de inlichtingen en onderzoekingen noodzakelijk moeten zijn voor de vervulling van een bepaalde taak door de administratie.

3. De Hoge Autoriteit schendt artikel 4, sub b, van het Verdrag, waarin discriminatie wordt verboden: de voortdurende aanwezigheid van controlerende ambtenaren zal alleen tot gevolg hebben, dat de positie van verzoeksters, welke reeds minder gunstig is dan die van het merendeel der kolenmijnondernemingen in de andere bekkens van de gemeenschappelijke markt, ten onrechte nog verder achteruitgaat.

Voorts past de Hoge Autoriteit de artikelen 47 en 65, lid 3, van het Verdrag niet juist toe. In deze artikelen wordt bepaald, dat de Hoge Autoriteit bepaalde vragen mag stellen, welke noodzakelijk zijn voor de vervulling van haar taak. Het recht tot het instellen van een onderzoek ontstaat eerst na ontvangst van het antwoord van degene die inlichtingen moet verschaffen. Het is derhalve in strijd met het Verdrag, bij verzoeksters rechtstreeks inlichtingen in te winnen, zonder tevoren duidelijk omschreven vragen te hebben gesteld.

Verweerster antwoordt:

1. Indien de stelling van verzoeksters juist was, dat de Hoge Autoriteit alleen na ontvangst van een verzoek om ontheffing inlichtingen kon vragen, dan zou deze beperking van haar bevoegdheid een doeltreffende beoordeling van de bestaande afzetovereenkomsten onmogelijk maken. Immers, de Hoge Autoriteit zou dan verplicht zijn, binnen de korte termijn vóór het verlopen van een overeenkomst te beslissen op de verzoeken van de aan deze overeenkomst deelnemende ondernemingen, en een objectieve beoordeling van de voor de dispensatie vereiste economische situatie zou onder deze omstandigheden niet mogelijk zijn.

2. De uitvoering van de aangekondigde controlewerkzaamheden kan geen misbruik opleveren van het recht op het inwinnen van inlichtingen. De Hoge Autoriteit wil niet feiten controleren welke zij reeds kent, doch het is haar bedoeling betrouwbare gegevens te verkrijgen omtrent de afzet van Ruhrkolen, teneinde de toepassing van artikel 65, lid 2, van het Verdrag voor de toekomst te kunnen verzekeren.

3. De grief van schending van artikel 4, sub b, van het Verdrag (discriminatie) is niet gegrond. De beperking van de controle tot verzoeksters alleen is gerechtvaardigd: er is geen reden aan te nemen, dat voor de verkooporganisaties van de andere bekkens van de Gemeenschap een zo grondige reorganisatie nodig zal zijn als aan het einde van het jaar 1959 bij verzoeksters zal moeten worden ondernomen. Bij de aankondiging van deze controlewerkzaamheden neemt de Hoge Autoriteit eveneens de bepalingen van de artikelen 47 en 65, lid 3, van het Verdag in acht. Immers, afgezien van het recht op het inwinnen van inlichtingen, geeft artikel 47, lid 1, de Hoge Autoriteit ook het recht controlewerkzaamheden uit te voeren; noch uit de tekst, noch uit de zin van deze bepaling valt af te leiden, dat dit controlerecht eerst ontstaat, nadat de Hoge Autoriteit tevoren omtrent dezelfde materie inlichtingen heeft gevraagd en verkregen.

ONTVANKELIJKHEID VAN DE CONCLUSIES SUB 1 TOT 6

Overwegende dat de in de verkoopkantoren verenigde kolenmijnondernemingen op 11 en 12 december 1958 een verzoek hebben ingediend tot verlenging der vroeger verleende ontheffingen met een jaar, dat wil zeggen tot 31 maart 1960; dat de Hoge Autoriteit op deze verzoeken heeft beslist bij beschikking 17-59 van 18 februari 1959, afgekondigd in het Publikatieblad van de Gemeenschappen van 7 maart 1959 en bij brief van 21 februari 1959 aan elk van de drie kantoren betekend;

Overwegende dat de artikelen 1 en 12 van beschikking 17-59 de verzoeken om verlenging voor de gevraagde termijn goedkeuren; dat de artikelen 2 tot 10 echter wijzigingen aanbrengen in de dispensatievoorwaarden voor de leveringscontracten op lange termijn en voor de handelsregeling en voorts de nieuwe, terstond van toepassing zijnde, voorwaarden vermelden waaraan de overeenkomsten zullen moeten voldoen;

Overwegende dat de motivering van de beschikking 17-59 slechts een uiteenzetting bevat van de redenen, waarom de Hoge Autoriteit voor het voorgestelde tijdvak aan de verkoopkantoren dispensatie heeft verleend, terwijl tevens wordt uiteengezet waarom naar haar mening de werkwijze van deze organisaties niet beantwoordt aan de vereisten van het Verdrag, in het bijzonder van artikel 65;

Overwegende dat de 5e overweging beoogt uiteen te zetten, in hoeverre de huidige werkwijze van de verkooporganisaties van Ruhrkolen in strijd is met de bepalingen van het Verdrag, en de wijzigingen aan te duiden, waardoor deze organisaties met artikel 65 in overeenstemming zouden kunnen worden gebracht; dat het daarentegen duidelijk is, dat het niet in de bedoeling van de Hoge Autoriteit heeft gelegen, bij voorbaat de voorwaarden voor een toekomstige dispensatie vast te stellen;

dat deze interpretatie wordt bevestigd door de bewoordingen van de 5e overweging, die er zich toe beperkt aan te geven, welke doeleinden bereikt moeten worden teneinde aan de bepalingen van artikel 65 te voldoen, terwijl verweerster zich daarbij de toekomstige uitwerking uitdrukkelijk heeft voorbehouden („de Hoge Autoriteit zal de nodige voorschriften uitvaardigen, teneinde …; de afzet dient zo doeltreffend mogelijk te worden geregeld, opdat …; de Hoge Autoriteit zal voor geëigende procedures en voorzieningen ontheffing van de verbodsbepalingen verlenen …”);

Overwegende dat, ook al lijkt deze interpretatie minder juist wat betreft het slot van de 7e overweging, zij niettemin gerechtvaardigd voorkomt, indien er rekening mede wordt gehouden, dat de Hoge Autoriteit blijkbaar voornamelijk de bedoeling heeft gehad aan te geven, welke gebreken het vroegere systeem aankleven en tevens de belanghebbenden er op te wijzen, op welke wijze dit systeem zou moeten worden herzien;

Overwegende dat de voorwaarden, vermeld in de overwegingen 5 en 7 in fine, derhalve geen beschikking vormen, doch slechts een aankondiging, waaraan de Hoge Autoriteit voor de toekomst niet is gebonden en welke niet uitsluit, dat zij haar bovengenoemde opvattingen zal herzien naar aanleiding van een grondig onderzoek van latere verzoeken van betrokkenen, welk onderzoek zij in voorkomende gevallen verplicht zal zijn in te stellen;

Overwegende dat verzoeksters, zonder in discussie te treden omtrent de juistheid van de feitelijke gegevens en van' de interpretatie van het Verdrag, zich hebben beperkt tot de bestrijding van de hierboven besproken motivering met de stelling, dat deze een, van de verleende dispensaties los te maken, administratieve handeling vormt, welke een voorbarige beschikking bevat;

Overwegende dat uit het voorgaande voortvloeit, dat deze grieven niet ter zake dienend zijn, omdat de hierboven vermelde motieven een onafscheidelijk deel uitmaken van de motivering van de dispensatie;

dat voorts verzoeksters door deze motieven zelf, alsmede door de bestreden gedeelten van de brief van 21 februari 1959 niet kunnen zijn gegriefd, omdat enerzijds degenen, voor wie de beschikking bestemd is, daardoor niet worden gebonden, anderzijds de Hoge Autoriteit bij de toekomstige uitoefening van haar bevoegdheid tot het verlenen van dispensatie vrij blijft er van af te wijken;

Overwegende dat om deze redenen de conclusies sub 1 tot 6 niet ontvankelijk zijn;

ONTVANKELIJKHEID VAN DE CONCLUSIE SUB 7

Overwegende dat de tweede zin van het tweede lid van artikel 14 van beschikking 17-59 niet een regel stelt, welke enig algemeen geldend of individueel rechtsgevolg heeft, doch slechts een maatregel van inwendige orde bevat, die de Hoge Autoriteit heeft getroffen op grond van de bevoegdheid van artikel 47 van het Verdrag en die zij aan belanghebbenden ter kennis heeft gebracht;

dat verzoeksters derhalve door de bestreden bepaling niet kunnen zijn gegriefd, daar deze interne instructie geen maatregelen met zich brengt, welke in strijd zijn met de door artikel 47 gestelde voorschriften;

Overwegende derhalve dat ook de conclusie sub 7 niet ontvankelijk is;

HET STANDPUNT VAN PARTIJEN TEN OPZICHTE VAN DE CONCLUSIE SUB 8

Overwegende dat de vraag gewettigd is, of de conclusie sub 8 rechtens inderdaad „zonder voorwerp is geraakt”, aangezien de bestreden beschikking, wat betreft de handelsregeling, niet met terugwerkende kracht is „ingetrokken”, doch alleen is „afgeschaft” met ingang van 1 juli 1959; dat derhalve artikel 11 van beschikking 17-59 voor de periode van 1 april tot 30 juni 1959 van kracht is gebleven;

Overwegende derhalve dat de conclusie van verzoeksters terzake moet worden beschouwd als behelzende een afstand van instantie, waarvan haar acte moet worden verleend;