Hof van Justitie EU 13-07-1965 ECLI:EU:C:1965:78

Onbevoegdheid, schending van de wezenlijke vormvoorschriften, schending van het Verdrag

Verzoekster brengt eerst in herinnering, dat de Hoge Autoriteit, volgens artikel 53, b), van het Verdrag, elke financiële voorziening in de zin van artikel 53, a), kan treffen met instemming van de Raad, bij eenstemmigheid bepaald.

Evenzeer vereist, volgens de jurisprudentie van het Hof (gevoegde zaken 32 en 33-58), iedere wijziging van beschikking 2-57 (waarbij de beschikkingen, die het financiële vereveningsstelsel instelden, gewijzigd en verlengd waren) de unanieme instemming van de Raad.

De verplichting om deze instemming te vragen geldt eveneens voor beschikkingen betreffende de betaling van rente, zoals de beschikkingen waarop het onderhavige beroep betrekking heeft. Het gaat hier om een beginsel dat voortvloeit uit artikel 53 van het Verdrag en uit de jurisprudentie van het Hof, met name uit het arrest in de gevoegde zaken 4 en 13-59.

Geen van de beschikkingen, waartegen dit beroep gericht is, is genomen met eerbiediging van deze regel. Alleen de beschikking 16-58, die de Hoge Autoriteit bevoegdheid verleent de voorwaarden voor de betaling van achterstallige rente vast te stellen, is voorafgegaan door de instemming van de Raad; maar die beschikking heeft een beperkte draagwijdte, omdat zij slechts van toepassing was voor de periode van 1 augustus tot 31 oktober 1958.

De instemming van de Raad was in het onderhavige geval des te noodzakelijker, omdat de vorengenoemde beschikkingen het vereveningsstelsel wezenlijk gewijzigd hebben, en aldus in feite de vroegere beschikkingen die daarop betrekking hadden ingetrokken hebben.

Inderdaad heelt dat stelsel een essentiële wijziging ondergaan als gevolg van het feit :

• dat de grondslag voor de vereveningsbelasting, in plaats van alleen door het aangekochte schroot te worden gevormd, tevens zou omvatten de dienst van de rente en van de vertragingsrente, voortaan begrepen in de bijdrage voor de hoofdsom;

• dat subjectieve elementen, empirische en toevallige, zoals de min of meer belangrijke vertraging waarmee de aan de vereveningsvoorzieningen onderworpen ondernemingen de betaling van hun bijdrage verrichten, de voortvarendheid van de Hoge Autoriteit of van de contribuabelen, enzovoort, zouden zijn toegevoegd aan de vereveningsinstelling, terwijl het Hof, in de zaak „Snupat”, de nadruk gelegd heeft op het objectieve karakter van de grondslag.

Verweerster brengt hier tegen in dat de enige grief die men in theorie in het onderhavige geval zou kunnen laten gelden, is die van schending van de wezenlijke vormvoorschriften. Enerzijds zou in dit geval schending van het Verdrag opgegaan zijn in de grief: schending van de wezenlijke vormvoorschriften; anderzijds is het absoluut niet voor betwisting vatbaar dat de Hoge Autoriteit bevoegd was de in het geding zijnde maatregelen te nemen. Deze laatste vaststelling wordt bevestigd door artikel 53 van het Verdrag, volgens welke bewoordingen de Hoge Autoriteit met éénstemmige instemming van de Raad „zelf alle financiële voorzieningen treffen” kan. Uit deze tekst volgen twee conclusies. De eerste is, dat alléén de Hoge Autoriteit bekleed is met de wetgevende bevoegdheid, nodig om de financiële voorzieningen, bedoeld in het Verdrag, te treffen. De Raad neemt weliswaar deel aan de uitoefening van deze bevoegdheid door zijn machtiging te geven, maar deze machtiging blijft buiten de beschikking, die uitgaat van de Hoge Autoriteit, en gaat aan deze vooraf en is dus niet een gezamenlijke wilsuitdrukking van de twee instellingen. De tweede is, dat de instemming van de Raad slechts vereist is voor het treffen (en zelfs het verlengen) van bovengenoemde voorzieningen; zij is niet nodig als het er, zoals in dit geval, om gaat het beheer ervan te wijzigen, of om niet-essentiële onderdelen van haar organisatie.

De door verzoekster aangehaalde jurisprudentie van het Hof is niet in tegenspraak met deze stelling. Weliswaar bevestigt het arrest in de gevoegde zaken 32 en 33-58 bij voorbeeld dat een wijziging, aangebracht in beschikking 2-57 de eenstemmige instemming van de Raad moest verkrijgen, maar het heeft betrekking op een wijziging, gericht op de „instelling” van de vereveningsvoorziening. Wat betreft het arrest in de gevoegde zaken 4 en 13-59, dit erkent dat artikel 53 van het Verdrag de Hoge Autoriteit „de bevoegdheid” verleent „geldelijke verplichtingen ten laste van de ondernemingen te scheppen”.

Wat nu speciaal de beschikking 16-58 betreft, is de instemming van de Raad vereist en verkregen juist omdat het doel daarvan was het instellen van de financiële voorziening, en niet wegens het feit dat de instemming van de Raad nodig zou zijn geweest om over te gaan tot het belasten met rente. Overigens zou niets de Hoge Autoriteit beletten de instemming van de Raad te vragen, zelfs in die gevallen waarin die instemming niet verplicht zou zijn.

Na deze uiteenzetting zou nog kunnen worden opgemerkt dat in ieder geval de betwiste algemene beschikkingen sedert lang zijn toegepast en dat het Hof reeds menigmaal de gelegenheid heeft gehad deze te onderzoeken. Aangezien immers de in dit geval naar voren gebrachte grief ambtshalve had kunnen zijn gerezen, zou deze, ware zij gegrond geweest, bij de voorgaande zaken de vernietiging hebben moeten meebrengen van de betwiste algemene beschikkingen.

Verzoekster legt er in haar repliek de nadruk op dat het de Raad is, en niet de Hoge Autoriteit, die in de Gemeenschap bekleed is met wetgevende bevoegdheid, zodat dus in het onderhavige geval de Hoge Autoriteit de bij eenstemmigheid bepaalde instemming van die instelling had moeten inwinnen. Door deze formaliteit niet in acht te nemen, zou zij een handeling hebben verricht waartoe zij niet bevoegd was, en aldus inbreuk hebben gemaakt op de prerogatieven van de wetgevende macht. Anderzijds vormt de schending van de wezenlijke vormvoorschriften, bedoeld in artikel 53, b), van het Verdrag, tegelijkertijd een schending van deze bepaling en, daardoor, van het Verdrag.

Verzoekster zet uiteen dat de in geding zijnde beschikkingen zich er niet toe beperken wijziging te brengen in het beheer van de financiële vereveningsvoorziening voor schroot, of tot het vaststellen van een nieuwe detailregeling. Zij wijzigen het essentiële van die voorziening, daar zij immers voorzien in een aanvullende vereveningsbelasting, waarvan de grondslag wordt gevormd door de rentedienst, terwijl krachtens de basis-beschikkingen, vastgesteld met instemming van de Raad, de grondslag van het financiële stelsel wordt gevormd door de hoeveelheden aangekocht schroot. Tevergeefs klampt de Hoge Autoriteit zich vast aan de grammaticale betekenis van het woord „instellen”, om staande te houden dat de instemming van de Raad alleen verplicht zou zijn voor zover de beoogde wijziging betrekking heeft op het „instellen van de financiële voorziening” en niet op de „grondbeginselen van de vereveningsorganisatie”. Wijzigingen, die, zoals hier het geval is, de strekking hebben een organisatie van zijn kern te ontdoen, dan wel die aan te vullen, om te komen tot een resultaat, dat zoal niet tegenovergesteld, dan toch een aanvulling is, hebben betrekking op de grondslag zelf van de instelling en stellen een nieuwe organisatie in.

Verzoekster zet bovendien nog uiteen dat het beginsel, ontleend aan het arrest 4 en 13-59, volgens hetwelk geen machtiging van de Raad nodig is, om aan de Hoge Autoriteit de bevoegdheid te verlenen om terugbetaling van ten onrechte geïnde bedragen te vorderen, zijn verklaring hierin vindt, dat een dergelijke terugbetaling een logisch gevolg is van de vereveningskredieten. Daaruit volgt dus a contrario dat de machtiging van de Raad noodzakelijk wordt zodra de geëiste prestaties niet meer vallen binnen het raam zelf van die kredieten, dat wil zeggen van de financiële voorziening zoals die was goedgekeurd.

Verweerster antwoordt dat de instemming van de Raad niet verplicht was, aangezien beschikking 7-61 weliswaar onmisbare wijzigingen aanbrengt, maar toch ligt in het vlak van technische maatregelen die het mogelijk moeten maken de gelijkheid van behandeling te verzekeren tussen de ondernemingen die schroot gebruiken, en omdat zij de grondbeginselen van de verevening, zoals de ondernemingen die schuldenaar zijn, de grondslag, enzovoort ongewijzigd laat. Inderdaad :

• uit algemeen oogpunt: als men onder grondslag van een belasting verstaat het aan de belasting onderworpen object, dat bepaald is naar hoedanigheid en naar hoeveelheid, dan kan de beschikking 7-61 niets, wat dan ook, hebben toegevoegd aan de grondslag voor de verevening, te weten de tonnages aangekocht schroot. Het opnemen van de oude achterstallige rente in de bijdragen aan hoofdsom en de rentedienst kan niet vallen onder het begrip grondslag;

• uit praktisch oogpunt: het feit, dat de vertragingsrente is opgenomen in het bedrag der bijdrage aan hoofdsom vormt een op toevallige omstandigheden berustende handeling, die „una tantum” is verricht en uitsluitend om kosten van onnodige overmakingen te besparen. Verzoekster, die destijds geen stortingen had verricht voor verschuldigde vertragingsrente, is niet rechtstreeks betrokken bij deze handeling, en het globale totaalbedrag van de oude achterstallige rente, inbegrepen in de hoofdsom, is bespottelijk klein in verhouding tot de algemene bijdrage.

Verweerster concludeert, wat betreft de „verdeling van de creditrente”, dat de bestreden beschikking in geen geval de grondslag van de belasting wijzigt en dat de gevolgen ervan dus niet kunnen worden gelijkgesteld met het scheppen van een nieuwe financiële voorziening. Ten slotte brengt zij naar voren dat de door verzoekster aangevoerde jurisprudentie niet ter zake dienende is, aangezien deze verband houdt met de definitie van aan de verevening onderworpen schroot en dat overigens de in het geding zijnde beschikking in overeenstemming is met de steeds door de Hoge Autoriteit aangenomen houding.

Détournement de pouvoir en discriminatie

Verzoekster somt een aantal argumenten op ter ondersteuning van dit middel. Zij brengt met name het volgende naar voren :

1. Volgens artikel 5 van beschikking 7-61 worden de bedragen, die reeds door de ondernemingen zijn betaald wegens vertragingsrente beschouwd als met de aan hoofdsom verschuldigde bijdragen te verrekenen betalingen. Aangezien deze bijdragen verdeeld zijn over alle ondernemingen, volgt hieruit dat de vertragingsrenten eveneens worden verdeeld over alle aan de financiële voorziening onderworpen ondernemingen.

2. Volgens artikel 3 van beschikking 7-61, wordt de rente, verschuldigd aan de ondernemingen die vooruit hebben betaald (creditrente bedoeld in beschikking 21-58) verdeeld onder alle ondernemingen, tot aan de afsluiting van de definitieve rekeningen. Aldus varieert de door iedere onderneming verschuldigde bijdrage, afhankelijk van factoren van toevallige en subjectieve aard, zoals de meer of minder grote voortvarendheid van de ondernemingen in het betalen van hun bijdragen en van de Hoge Autoriteit in het afsluiten van de definitieve rekeningen.

3. De Hoge Autoriteit heeft geen enkele voorziening getroffen met betrekking tot betalingen die ten onrechte of bij vergissing hebben plaatsgevonden, of zelfs ten gevolge van fraudes waarvan zij en de organen in Brussel het slachtoffer zijn geweest.

4. De Hoge Autoriteit geeft ook niet aan, aan wie de heffing en de creditrente ten goede komen, in aanmerking genomen de ondernemingen die schroot hebben ontvangen waarvan de prijs gereduceerd is in het geval dat de financiële voorziening zelf een deel of het totaal van de schrootinvoer heeft opgenomen.

5. De Hoge Autoriteit zou praktisch aan een hele serie ondernemingen een onverwacht „voordeeltje” hebben gegeven, als gevolg van de volgende omstandigheden :

   • Volgens artikel 1 van de beschikking 7-61 wordt een rente van 5 % gegeven op vroegere stortingen die gedaan zijn als bijdrage ingevolge voorlopige aanmaningen, en wel sedert de dag der storting tot aan het afsluiten der rekeningen. Daar nu deze stortingen gespreid voorkomen sedert april 1954 en de betrokken ondernemingen reeds sedert lang hun kostprijzen hebben vastgesteld en de vertragingsrente boekhoudkundig verwerkt in hun algemene onkosten, doet voornoemde rente van 5 % extra gelden ter beschikking komen van die ondernemingen.

   • Volgens artikel 2 van beschikking 7-61, wordt een rente van 5 % betaald op de aan bepaalde ondernemingen, krachtens beschikking 26-55, verschuldigde premies. Aangezien nu beschikking 7-61 zes jaar na beschikking 26-55 is genomen en te dezer zake geen datum van storting speciaal bepaald is, is er hier een onverwacht „voordeeltje” voor de rechthebbenden op die premies.

   • Bij beschikking 22-58 heeft de Hoge Autoriteit aan bepaalde ondernemingen slechts rente op de verschuldigde bedragen toegekend sedert 30 oktober 1958, dus vier jaar na de instelling van de financiële voorziening, en toen alle balansen van die ondernemingen al waren opgemaakt. Ook in dit geval gaat het om een onverwacht voordeel.

6. Daarentegen houdt het aldus beschreven systeem voor hen die de aanvullende bijdrage — overeenkomend met vertragingsrente en bestemd om al die „voordeeltjes” te compenseren — verschuldigd zijn, een extra last en derhalve zeer ernstige vervormingen in. Bovendien is hier sprake van een discriminatie die in strijd is met de bepalingen van artikel 4, b), van het Verdrag en met het grondbeginsel, neergelegd in artikel 2.

Verweerster antwoordt door strekking en inhoud te beschrijven van de door verzoekster aangevallen bepalingen en door een analyse te geven van het rentesysteem, ingesteld bij beschikking 21-58, en aangevuld bij beschikking 7-61. Op basis van deze analyse doet zij de „ratio” zelf van het systeem uitkomen, hierin bestaande, om door een automatisch werkend, objectief procédé een einde te maken aan de gevolgen van de te late of onvolledige betaling door bepaalde ondernemingen. Dat systeem is gebaseerd op volstrekt objectieve grondbeginselen, namelijk op het principe van de rentabiliteit van het geld en op de datum van betaling der bijdragen. Krachtens dit laatste beginsel zal een onderneming, naarmate zij de betaling van haar vereveningsbijdrage langer heeft uitgesteld, later creditrente gaan ontvangen, zodat de betaling van de aanvullende bijdrage aan de rentedienst haar, voor zover mogelijk, gelijk doet komen te staan met de onderneming die haar schuld op regelmatige wijze heeft voldaan.

Anderzijds wordt geen enkel „voordeeltje” toegekend aan die ondernemingen, die regelmatig hun betalingen hebben verricht en dus creditrente genieten. Deze rente wordt immers gecompenseerd door de uit dien hoofde verschuldigde aanvullende bijdrage, en overigens staat het vast dat iedere, bij voortuitbetaling of te veel verrichte betaling aanleiding geeft tot een adequate compensatie. Derhalve is het onjuist te stellen dat dit systeem de ondernemingen, die crediteur zijn, zou begunstigen ten opzichte van de ondernemingen die debiteur zijn. Het doet niet anders dan tussen de ondernemingen, die hun betalingen op regelmatige wijze hebben verricht en de debet staande ondernemingen een evenwicht herstellen dat niet in acht genomen was.

Hieruit volgt dus dat de grief ter zake van discriminatie ongegrond is. Wil men de Hoge Autoriteit kunnen verwijten een discriminatie te hebben begaan, dan moet zij overigens vergelijkbare situaties verschillend behandeld hebben, terwijl beschikking 7-61 betrekking heeft op situaties die onderling geenszins vergelijkbaar zijn, maar die aan elkaar „tegengesteld” zijn (ondernemingen/crediteuren en ondernemingen/debiteuren).

Tevens volgt er uit, dat de grief van détournement de pouvoir evenmin gerechtvaardigd is, omdat de beweegreden van de Hoge Autoriteit in overeenstemming is met de doelstellingen van het Verdrag: het herstel van de gelijkheid van behandeling en van een toestand van evenwicht tussen hen die aan de vereveningsvoorzieningen onderworpen zijn.

In haar repliek bestrijdt verzoekster nog, met behulp van verscheidene argumenten, het objectieve karakter van het aangevallen systeem. Zij vestigt er speciaal de aandacht op, dat een beginsel dat mede de basis vormt van het onderhavige systeem door de Hoge Autoriteit volkomen verwaarloosd is: de verdeling onder alle ondernemingen van de vertragingsrente en van de creditrente. En het is onder meer het bestaan van een dergelijk beginsel, dat de grief van discriminatie zou rechtvaardigen.

Overigens zou de Hoge Autoriteit niet geantwoord hebben op een groot aantal grieven, in het beroep naar voren gebracht, of zij zou er op te beknopte onvolledige wijze op geantwoord hebben.

In het bijzonder betwist verzoekster dat de aanvullende bijdrage automatisch de creditrente kan compenseren en zij brengt bovendien naar voren dat de „compensatie”, waartoe, volgens de Hoge Autoriteit, iedere betaling die vooruit of te laat is verricht aanleiding geeft, niet mag worden gelijkgesteld met de vereveningsbelasting zelf, en evenmin mag worden verdeeld onder alle ondernemingen die aan de vereveningsvoorzieningen onderworpen zijn en die niets te maken hebben met het vooruit of te laat betalen door sommigen van hen.

Ten slotte wijst verzoekster er nadrukkelijk op dat, als de Hoge Autoriteit spreekt van aan elkaar „tegengestelde situaties” naar aanleiding van ondernemingen die crediteur zijn en ondernemingen die debiteur zijn, zij de schijn wekt te vergeten dat de vertragingsrente, gelijkgesteld met de belasting en de creditrente, die afhankelijk zijn van volstrekt verschillende situaties, verdeeld wordt onder alle ondernenemingen die aan de vereveningsvoorzieningen onderworpen zijn en naar rato van hun grondslag voor de bijdragen, die op hun beurt van totaal verschillende factoren afhankelijk zijn. Een dergelijk, lang na de effectieve betaling ingevoerd systeem kan uiteraard slechts de ondernemingen die crediteur zijn en die hierop niet meer rekenden, bevoordelen ten opzichte van de ondernemingen die debiteur zijn en die geen tijd gehad zouden hebben de aanvullende aanslag in hun kostprijzen te verwerken. Hier is niet alleen sprake van een schending van de instemming van de Raad, gegeven ter zake van beschikking 2-54, welke de instellingen voorschrijft administratieve complicaties te vermijden en artikel 5 van het Verdrag in acht te nemen, maar tevens van een inbreuk op het beginsel der rechtszekerheid.

Dit alles bewijst wel dat de voornaamste motieven voor de beschikking van de Hoge Autoriteit gevormd worden door juridische misvattingen, van dien aard dat zij discriminatie ten gevolge hebben en détournement de pouvoir inhouden.

Verweerster weerlegt dit door te wijzen op het technische karakter van de oplossing die bij beschikking 7-61 is aanvaard en die, naar haar mening, het systeem praktischer maakt, eenvoudiger en onafhankelijk van toevallige gebeurtenissen en subjectieve situaties. Vervolgens bestrijdt zij, punt voor punt, de gegrondheid van bepaalde, door verzoekster naar voren gebrachte klachten.

Tegen de stelling dat het in het geding zijnde systeem discriminatie zou inhouden omdat: a) de bedragen aan reeds betaalde vertragingsrente, volgens artikel 5 van de beschikking 7-61, het bedrag van de bijdragen voor de hoofdsom zouden beïnvloeden ten voordele van de ondernemingen die achterstallig zijn; b) alle ondernemingen die aan de vereveningsvoorzieningen zijn onderworpen, als gevolg van de verdeling onder hen van de aanvullende bijdrage, de gevolgen zouden dragen van de achterstand van sommige ondernemingen in hun betalingen, voert verweerster aan :

• wat betreft de eerste discriminatie, dat het bedrag van de bijdrage aan hoofdsom niet beïnvloed wordt door de vertraging in de betalingen, en dat de vertragingsrente afgeschaft is;

• wat betreft de tweede discriminatie, dat het waar is dat alle aangeslotenen een bijdrage verschuldigd zijn aan de dienst der creditrente, hetgeen maakt dat men hun die rente kan toekennen op de door hen betaalde bedragen vanaf de werkelijke datum van betaling. Daar vindt men nu juist in het aangevallen systeem de aanwezigheid terug van een objectief element, dat onverenigbaar is met de grief van discriminatie.

Ten slotte neemt zij stelling tegen de door verzoekster opgeworpen geschilpunten wat betreft: a) de door de Hoge Autoriteit ten onrechte of bij vergissing verrichte betalingen; b) de onverwachte „voordeeltjes”; c) de schending van de bepalingen die de Hoge Autoriteit voorschrijven om te werken met een beperkt administratief apparaat, en slechts handelend op te treden in de mate waarin zulks strikt noodzakelijk is.

Onvoldoende motivering

Verzoekster wijst er nadrukkelijk op dat zowel de overwegingen van de in het geding zijnde beschikkingen, als het rapport van de Hoge Autoriteit over de controle op de herkomst van het schroot, dat door de vereveningskas voor ingevoerd schroot in verevening wordt genomen, laten zien dat de in het onderhavige geval opgetreden vertraging te wijten is aan meerdere onnauwkeurigheden, voorkomende in de toepasselijke bepalingen en aan de talrijke op dit gebied gepleegde fraudes.

Nu is het in strijd met de algemene beginselen van het Verdag en met name met de artikelen 2, 3 en 4 om de gevolgen van die onnauwkeurigheden en van die fraudes, kortom van die vertraging, ten laste van de ondernemingen te brengen. De houding van de Hoge Autoriteit in het onderhavige geval is des te minder toelaatbaar omdat zij zich artikel 47, lid, lid 3, ten nutte zou kunnen maken om, door boetes of gerechtelijke vervolgingen, het nadeel te compenseren dat eventueel zou zijn ondervonden door de ondernemingen als gevolg van de in de liquidatie van de financiële voorziening ontstane vertraging.

Verweerster werpt tegen, dat verzoekster in haar rekest niet het minste argument aanvoert ter ondersteuning van het aangevoerde middel en, na de principes in herinnering te hebben gebracht, die door het Hof zijn aangenomen met betrekking tot de motivering van handelingen (zaken 2-56, 18-57 en 14-61), voert zij aan dat de vertraging die opgetreden is in de liquidatie van de financiële voorziening niet te wijten is aan de Hoge Autoriteit, maar aan het gedrag van de debetstaande ondernemingen (zoals verzoekster) zelf, hetgeen het toekennen van creditrente aan die ondernemingen, die hun schulden op tijd of zelfs te vroeg hebben voldaan, verklaart en rechtvaardigt. Zij zet bovendien uiteen, dat de civiele acties voor schadevergoeding die ingesteld kunnen worden tegen de plegers van fraude, reeds aanhangig zijn gemaakt bij de nationale rechtbanken, en vraagt zich af welke op het Verdrag berustende middelen volgens verzoekster het mogelijk zouden maken een schadevergoeding of de betaling van boetes van die ondernemingen te verkrijgen.

In haar repliek preciseert verzoekster de inhoud van haar middel door het formuleren van twee grieven, waarvan de ene betrekking heeft op het ontbreken van een motivering in materiële zin van de in geding zijnde handelingen, en de andere op het gebrek aan motivering in formele zin van beschikking 7-61.

1. Wat betreft de eerste grief, brengt verzoekster in herinnering, dat zij, zodra de executoire beschikking tot haar gericht was, het bedrag van haar hoofdschuld heeft betaald, zodat haar geen enkel verwijt kan worden gemaakt aangaande haar goede trouw. Dit vooropgesteld hebbende, wijst zij er met nadruk op dat de Hoge Autoriteit vele vergissingen heeft begaan in de administratie van de financiële voorziening (bij voorbeeld de afwijkingen gebaseerd op het begrip „plaatselijke integratie”) en dat vanwege die vergissingen, de in het geding zijnde beschikkingen niet gerechtvaardigd geacht kunnen worden.

2. Wat betreft de tweede grief, stelt verzoekster dat de uiteenzetting van de beweegredenen van beschikking 7-61 niet afdoende is, want zij spreekt zich niet uit over de redenen die de Hoge Autoriteit er toe gebracht zouden hebben het aangevallen systeem te verkiezen boven een ander, en haalt niet de bepalingen aan krachtens welke de Hoge Autoriteit gemachtigd zou zijn geweest het in het geding zijnde systeem in te voeren.

Verweester analyseert in haar dupliek de tekst van beschikking 7-61, en met name de overwegingen 5 tot 8, en concludeert dat, rekening houdend met de jurisprudentie van het Hof in de zaken 18-57 en 14-61, de bestreden beschikking „ad abundantiam” is gemotiveerd, nu zij zowel de belanghebbenden als het Hof gelegenheid geeft de essentiële beginselen die aan haar ten grondslag liggen terug te vinden.

Onrechtmatigheid der vertragingsrente

Verzoekster stelt dat in het onderhavige geval de vertragingsrente onrechtmatig is, niet alleen voor zover deze ingesteld is zonder de unanieme instemming van de Raad, maar ook omdat zij strijdig is met bepaalde algemene rechtsbeginselen. Immers :

1. Het staat vast (vgl. art. 1153 Code civil français) dat moratoire interest eerst verschuldigd is vanaf de dag van de aanmanig tot betaling, behalve in die gevallen, waarin zij volgens de wet van rechtswege ingaat. Aangezien in dit geval de Raad, die alléén bevoegd zou zijn een „wet” uit te vaardigen, te dier zake geen enkele handeling heeft verricht, volgt hieruit dat bedoelde rente niet van rechtswege kon beginnen te lopen. Slechts de beschikkingen 19-60 en 20-60 doen die rente ingaan vanaf de dag van ontvangst van de kennisgeving van de afrekening, terwijl de andere beschikkingen de rente van rechtswege doen ingaan.

2. Het staat ook vast dat moratoire interest slechts verschuldigd is ingeval van niet-betaling van een vaststaande, onbetwistbare en opeisbare schuld. De beschikkingen van de Hoge Autoriteit die de basis vormen van de aangevallen individuele beschikking (executoire titel) doen daarentegen de rente ingaan op voorlopige afrekeningen, en wel tot aan het afsluiten van de definitieve rekeningen.

Verweerster antwoordt met er allereerst op te wijzen dat er in het systeem, ingesteld bij beschikking 7-61, geen moratoire interest bestaat. Er is alleen creditrente vastgesteld; de aanvullende bijdrage, die drukt op alle ondernemingen die aan de vereveningsvoorzieningen zijn onderworpen, is geen soort boete, maar vormt het middel dat het de Hoge Autoriteit mogelijk maakt om te voorzien in de rentedienst.

In de tweede plaats verklaart zij dat een algemene beschikking van de Hoge Autoriteit zonder enige twijfel kracht van „wet” heeft, in de zin als door verzoekster bedoeld, en dat het niet juist is dat de beschikkingen 19-60 en 20-60 de rente zouden doen hebben ingaan op de dag van kennisgeving van de afrekening. Alleen de betaling van de aan de kas verschuldigde bedragen moest geschieden binnen een termijn van 25 dagen na die kennisgeving; de rente wordt daarentegen gereserveerd zolang de onderneming haar bijdragen schuldig is gebleven.

In haar repliek legt verzoekster de nadruk op de stelling, volgens welke de moratoire interest in het systeem waarover wordt geklaagd zou zijn gehandhaafd. Enerzijds heeft de beschikking 7-61 de vertragingsrente eenvoudigweg gelijkgesteld met bijdragen, verschuldigd als hoofdsom, hetgeen neerkomt op de erkenning van het bestaan ervan in een andere vorm; anderzijds is de creditrente van dezelfde aard als de moratoire interest. Derhalve konden deze — of het nu gaat om vertragingsrente of creditrente — niet ingesteld worden dan met machtiging van de Raad, en konden zij slechts toegepast worden na ingebrekestelling ten aanzien van een vaststaande, onbetwistbare en opeisbare schuld.

Verweerster antwoordt in haar dupliek dat de gelijkstelling van moratoire interest met bijdragen, verschuldigd als hoofdsom, een zuiver boekhoudkundige handeling is die haar rechtvaardiging vindt zowel in de zorg om onnodige overmaking van geld te vermijden, als in het beginsel van de compensatie van schulden en vorderingen. Aan de andere kant is het nutteloos te beweren dat die rente gehandhaafd is, en zich daarbij te baseren op zekere bepalingen van de beschikkingen 19-60 en 20-60, die de wijze van betaling ervan hebben ingesteld en geregeld, daar diezelfde bepalingen immers ingevolge artikel 6 van beschikking 7-61 zijn ingetrokken.

Terugwerkende kracht van de in geding zijnde, beschikkingen

Verzoekster wijst er ten slotte nadrukkelijk op dat de beschikkingen 7-6) en 7-63 terugwerkende kracht hebben. Immers :

1. Wat betreft beschikking 7-61 :

   • artikel 3 bepaalt dat de door haar ingestelde creditrente wordt gebracht ten laste van alle ondernemingen die aan de vereveningsvoorzieningen zijn onderworpen, door middel van een compensatiesysteem, voor elk der periodes van afrekening vermeld in de beschikkingen 19-60 en 20-60 en die kennelijk voorafgaan aan de datum van beschikking 7-61;

   • artikel 5 heeft tot gevolg een omzetting in het verleden van een achterstallige betaling van een vertragingsrente in een betaling op de hoofdsom.

2. Wat betreft beschikking 7-63 :

   • artikel 5 stelt tarieven vast voor de bijdragen voor de perioden 1954 tot 1958 en 1959, en bepaalt dat de vertragingsrente, verschuldigd te rekenen vanaf de eerste kennisgeving, ook „gerectificeerd” wordt.

Verzoekster concludeert nu dat al deze bepalingen onrechtmatig zijn voor zover zij inbreuk maken op het algemene beginsel van de niet-terugwerkende kracht van wetten en administratieve maatregelen.

Verweerster antwoordt dat

• het stelsel, ingevoerd voor de verevening, voorlopig was, zoals het Hof zelf erkend heeft en dat dit verzoekster niet onbekend kon zijn. Onder die omstandigheden zou het verkeerd zijn te beweren dat dit stelsel verkregen rechten heeft geschapen;

• het stelsel, voortvloeiend uit beschikking 7-61, generlei nadeel meebrengt voor de ondernemingen, die hun betalingen al verricht hebben;

• overigens, iedere handeling met betrekking tot de afwikkeling van rekeningen gevolgen heeft in het verleden.

Zij doet uitkomen dat het doel van beschikking 7-61 is de discriminatie op te heffen die het gevolg was van het feit dat sommige ondernemingen, die de betaling van de door hen verschuldigde bijdragen niet regelmatig hadden verricht, volgens het voorgaande systeem velerlei en ongerechtvaardigde voordelen zouden hebben genoten. Voornoemde beschikking poogt nu a posteriori de gelijkheid van behandeling tussen alle ondernemingen die aan de vereveningsvoorzieningen zijn onderworpen te herstellen, in overeenstemming met een fundamenteel vereiste van het Verdrag, zoals dat herhaaldelijk bevestigd is door het Hof. Overigens is de regeling betreffende de verevening van schroot van openbare orde en moet die dus tot elke prijs geëerbiedigd worden, zelfs ten koste van het — overigens niet absolute — beginsel van de niet-terugwerkende kracht.

Verzoekster brengt hiertegen in dat tussen het bij beschikking 7-61 ingestelde systeem en de handelingen voor de vereffening van rekeningen, geen vergelijking mogelijk is. In het onderhavige geval gaat het toch niet om de — voorlopige — vereffening van een rekening, maar om de instelling van een nieuwe rekening op nieuwe basis, niet voorzien in de oorspronkelijke teksten, en met terugwerkende kracht.

Zij onderzoekt het interne recht van enkele Lid-Staten en de jurisprudentie van het Hof, meer speciaal het arrest in de gevoegde zaken 42 en 49-59, om daaruit af te leiden dat het beginsel van de niet-terugwerkende kracht van wetten en administratieve maatregelen een absoluut karakter heeft en dat het Hof zelf erkend heeft dat het intrekken van een beschikking met terugwerkende kracht slechts mogelijk is als de maatregel onwettig is.

Verweerster antwoordt met er nadrukkelijk op te wijzen dat de Hoge Autoriteit naar haar mening beschikt over een zekere mate van vrijheid om te beoordelen of uit hoofde van concrete tot haar beschikking staande gegevens, een regeling moet worden verbeterd wegens feitelijke of juridische vergissingen die zij kan bevatten, en verklaart dat de uitoefening van deze bevoegdheden geboden was in het in geding zijnde geval. Zij betwist dat in het onderhavige geval een beroep zou kunnen worden gedaan op het arrest in de gevoegde zaken 42 en 49-59 om een verkregen recht op de handhaving van het voorgaande systeem te rechtvaardigen. Het probleem dat onderwerp van onderzoek in dat arrest was verschilt niet alleen van het onderhavige geschilpunt, maar bovendien zou dat arrest de gegrondheid van de argumenten van de Hoge Autoriteit aantonen, namelijk :

• dat de bevoegdheid tot het al dan niet intrekken met terugwerkende kracht van haar eigen beschikkingen aan de Hoge Autoteit is toegekend;

• dat het voorlopige karakter van de afrekeningen wel bekend was bij alle betrokkenen, die op de hoogte gebracht zijn door de bewoordingen zelf van de beschikkingen van de Hoge Autoriteit alsmede door de jurisprudentie van het Hof;

• dat er geen sprake zou kunnen zijn van verkregen rechten, als het er om gaat te voorzien in een situatie die rechtens of feitelijk onbillijk is of discriminatie medebrengt;