Hof van Justitie EU 06-07-1971 ECLI:EU:C:1971:77

Schending van artikel 4, sub c)

Verzoekster betoogt dat de litigieuze leningen een ingevolge artikel 4, sub c), van het EGKS-Verdrag verboden subsidie of hulp van de staat aan de staalindustrie opleveren; krachtens deze bepaling zijn subsidies of hulp, in welke vorm ook, aan de onder het Verdrag vallende ondernemingen onverenigbaar met het Verdrag.

1. Volgens de Nederlandse Regering mag geen acht worden geslagen op de vraag of de aldus verleende hulp in het bijzonder betrekking heeft op de EGKS-sector, dat wil zeggen uitsluitend op de kolenmijn- en de ijzeren staalindustrie. De opvatting dat artikel 4 uitsluitend een verbod inhoudt van overheidshulp, welke speciaal de kolenmijn- en de ijzer- en staalindustrie bevoordeelt, is onjuist en de Commissie voert hiertoe ook geen enkele grond aan. Blijkens de jurisprudentie van het Hof mag ook een maatregel die door een Lid-Staat in de uitoefening van de door hem voorbehouden bevoegdheden wordt genomen en die subsidie of steun voor het bedrijfsleven meebrengt, niet op de kolen- en staalindustrie worden toegepast behoudens toestemming van de Commissie (cf. arrest van 23 februari 1961 in de zaak 30-59, Gezamenlijke Steenkolenmijnen, Jurisprudentie, Deel VII, 1960, blz. 1; arrest van 10 december 1969 in de zaken 6 en 11-69, Commissie tegen Franse Republiek, Jurisprudentie, Deel XV, 1969, blz. 523).

   Artikel 67, lid 2, tweede alinea, heeft ten doel de Commissie de bevoegdheid toe te kennen deze toestemming te verlenen, mits aan de voorwaarden van artikel 67, lid 2, eerste alinea, is voldaan. Deze bepaling kan echter niet dienen om, in strijd met het stringente verbod van artikel 4, sub c), maatregelen van de Lid-Staten geoorloofd te achten, die subsidies of hulp aan de kolen- of staalindustrie meebrengen, zonder dat er sprake is van een ernstige verstoring in het evenwicht in de concurrentieverhoudingen.

2. Verzoekster voegt hieraan toe dat — zelfs wanneer het verbod van artikel 4, sub c), alleen betrekking zou hebben op de bijzondere hulp aan de EGKS-sector — de litigieuze leningen toch in ieder geval binnen het toepassingsgebied van deze bepaling zouden vallen.

   De door de FDES verstrekte leningen zijn immers selectief zowel ten aanzien van de economische sectoren als ten aanzien van de individuele ondernemingen: als gevolg van deze selectie zijn de rentepercentages voor de staalindustrie de laagste van alle die door de FDES worden toegepast.

   Zelfs al zou men toegeven dat de doelstellingen van het Plan in de verschillende bedrijfstakken gelijk zijn, dan zijn toch de modaliteiten van de uitvoering zonder twijfel als eigen aan de staalindustrie te beschouwen. Het is derhalve duidelijk dat artikel 4, sub c), is geschonden.

   Verweerster antwoordt ad a dat de litigieuze steun wordt verleend in het kader van de algemene uitoefening der door de staten voorbehouden bevoegdheden, welke alle sectoren van het economische leven bestrijken. Volgens artikel 4, sub c), is echter alleen die steun verboden, die uitsluitend aan de kolenmijn- en staalindustrie wordt verleend.

   1. De Commissie voert voor deze uitlegging de volgende argumenten aan:

      • Alleen de bijzondere lasten vallen onder het verbod van artikel 4, sub c). Het is logisch dat subsidies slechts onder dezelfde voorwaarden kunnen worden verboden.

      • Dezelfde parallel die in artikel 67, lid 3, wordt getrokken tussen bijzondere voordelen en bijzondere lasten, ligt ook besloten in artikel 4, sub c).

      • Het EGKS-Verdrag brengt slechts een partiële integratie tot stand. De bevoegdheden van de Lid-Staten op het gebied van het algemene, economische en industriële beleid blijven onverkort bestaan. Dit houdt in dat de Lid-Staten algemene maatregelen kunnen blijven nemen ter bevordering van de economische en industriële ontwikkeling op voorwaarde dat niet in het bijzonder de kolen- en staalsector wordt bevoordeeld.

        Het verbod van artikel 4, sub c), heeft ten doel een aantasting van de concurrentieverhoudingen door gerichte ingrepen in die sector te voorkomen en niet om het de Lid-Staten onmogelijk te maken voor hun land algemene maatregelen ter bevordering van hun economische en industriële ontwikkeling te nemen.

   2. Er kan uitsluitend sprake zijn van de toekenning van een bijzonder voordeel in geval van een discriminatoire uitoefening der bij de Lid-Staten verbleven bevoegdheden, dat wil zeggen indien de rente- en aflossingsvoorwaarden van de litigieuze leningen zouden afwijken van de voorwaarden die onder vergelijkbare omstandigheden voor vergelijkbare bedrijfstakken worden toegepast.

      Daarentegen Kan de algemene uitoefening van bij de staten verbleven bevoegdheden op het gebied van het economisch, industrieel, regionaal, fiscaal of sociaal beleid, niet een bijzondere maatregel als bedoeld in artikel 4, sub c), opleveren; dit zal echter moeten worden getoetst aan artikel 67 dat juist is gericht op de oplossing van de problemen die zich voordoen bij een partiële integratie.

   3. De voorgestelde interpretatie van artikel 4, sub c), sluit aan op 's Hofs arresten van 23 februari 1961 (zaak 30-59, Gezamenlijke Steenkolenmijnen, Jurisprudentie, Deel VII, blz. 44 en 45) en van 10 mei 1960 (zaken 27 tot 29-58, Givors, Jurisprudentie, Deel VI, blz. 538). Hiermede is niet in strijd het arrest van 10 december 1969 (zaken 6 en 11-69, Commissie tegen Frankrijk, Jurisprudentie, Deel XV, blz. 544) waarin het Hof slechts vaststelt dat het specialiteitscriterium niet voorkomt in artikel 67, lid 2, EGKS-Verdrag.

   4. Het probleem van de verhouding tussen artikel 4, sub c), en artikel 67 kan niet los worden gezien van de algemene benadering van de nationale steunmaatregelen, zoals die niet alleen in het EGKS-Verdrag maar ook in het EEG-Verdrag tot uiting komt.

      Ook het EEG-Verdrag gaat er namelijk van uit dat nationale steunmaatregelen onverenigbaar zijn met de gemeenschappelijk markt. Voor bepaalde doeleinden als voorzien in de artikelen 92 en 93 EEG-Verdrag, zijn binnen zekere grenzen uitzonderingen op deze regel mogelijk. Deze doeleinden houden alle verband met de uitoefening door de Lid-Staten van de bij hen verbleven bevoegdheden. Hoewel bij een uitputtende regeling van een onderwerp in het EGKS-Verdrag in beginsel geen aansluiting behoeft te worden gezocht bij de overeenkomstige bepalingen van het EEG-Verdrag, wordt de harmonische ontwikkeling van de Gemeenschap gediend door een zodanige parallelle toepassing van de beide steunregelingen dat distorsies van de mededinging worden voorkomen. Gezien de kenmerkende verschillen tussen beide regelingen, zijn zulke distories te vrezen, wanneer EGKS-industrieën verstoken zouden blijven van steun die wel aan alle andere industrieën van het betrokken land ten goede komt. Zonder ook maar enigszins te willen afdoen aan de autonomie van de beide Verdragen, acht de Commissie die interpretatie de juiste die de functionele eenheid der Gemeenschap zoveel mogelijk recht doet wedervaren.

      Verweerster merkt ad b op dat in casu niet het bewijs is geleverd dat bijzondere steunmaatregelen ten gunste van de staalindustrie zijn genomen. Uit de verschillende goedkope leningen van de FDES blijkt dat Frankrijk een systematisch op modernisering en herstructurering van de Franse economie in haar geheel gericht beleid voert. Zodra de Franse Regering meent aandacht te moeten schenken aan de algemene economische en sociale ontwikkeling van een economische sector, kan deze in aanmerking komen voor kredieten. Is geen enkele bedrijfstak a priori of in beginsel van deze regeling uitgesloten, dan is dit geen specifieke steun meer in de zin van artikel 4, sub c).

      Het feit dat deze algemene maatregel niet alle industriële sectoren gelijktijdig en in gelijke mate treft, doet hieraan niets af. Een algemene maatregel in de zin van artikel 67 behoeft dit karakter niet te verliezen door een op passende criteria steunende selectieve toepassing. Noch de letter van artikel 67 noch de geest van het EGKS-Verdrag dwingen daartoe.

      De rentevoet van 4 % voor de leningen aan de staalindustrie moet, gezien de aan haar gestelde bijzondere taken, vergelijkbaar worden geacht met die welke andere industrietakken in het kader van het Ve Plan wordt berekend. De rentevoet wordt bepaald op grond van de economische situatie enerzijds en op grond van eventueel door het FDES in het kader van voorgaande Plannen verstrekte leningen anderzijds.

      Verzoekster merkt voor repliek ad a op dat verweersters interpretatie van artikel 4, sub c), onjuist is.

   1. De tekstargumenten die zij hiertoe ontleent aan de vermelding van bijzondere lasten in artikel 4, sub c), zijn niet overtuigend: het bijzondere karakter is duidelijk alleen tot de lasten beperkt, waar het ook volledig zin heeft, terwijl bij hulp die naar haar aard een uitzonderingskarakter heeft, deze vermelding zinloos is.

      Wat betreft het parallellisme tussen bijzondere lasten en bijzondere voordelen in artikel 67, lid 3, voert verzoekster op grond van s Hors arrest van 23 rebruan 1961 (zaak 30-59, Gezamenlijke Steenkolenmijnen, Jurisprudentie, Deel VII, blz. 1) aan dat de daar gebezigde term „bijzondere lasten” een andere betekenis heeft dan de in artikel 4, sub c), bedoelde hulp.

   2. Uit het feit dat het EGKS-Verdrag slechts een partiële integratie tot stand brengt, kan terecht worden afgeleid dat de Lid-Staten vrij zijn in de uitoefening van de aan hen verbleven bevoegdheden, maar het is niet juist dat — zoals de, Commissie meent — deze bevoegdheden „onverminderd” zijn blijven voortbestaan.

      Indien maatregelen die de Lid-Staten in de uitoefening van de hun verbleven algemene bevoegdheden hebben genomen, een merkbare terugslag teweeg zouden kunnen brengen in de concurrentieverhoudingen van de kolenmijn- en staalindustrie, moeten zij stellig aan de hand van artikel 67 worden beoordeeld; daarentegen moet de toelaatbaarheid dier maatregelen niet aan artikel 67 doch aan de normen van de gemeenschappelijke markt zelf, met name aan de artikelen 2 tot en met 5 van het Verdrag, worden getoetst, wanneer zij niet alleen een dergelijke terugslag veroorzaken, maar bepaaldelijk op wijziging van de concurrentievoorwaarden zijn gericht, dus wanneer zij de kolenmijn- en staalon-dernemingen „rechtstreeks” raken in de zin van 's Hofs rechtspraak in het arrest Givors (zaken 27 tot 29-59, Jurisprudentie Deel VI, blz. 538).

      Aangaande het rechtstreeks geraakt worden van de EGKS-industrieën merkt verzoekster op dat de hiertoe door de Commissie aangevoerde criteria — de niet-discriminatoire uitoefening van de bij de Lid-Staten verbleven bevoegdheden — niets zeggen omtrent het geval dat maatregelen worden genomen die juist een directe subsidie of hulp aan de industrie inhouden en haar dus rechtstreeks raken. Dat het door de Commissie aanbevolen criterium — de algemene uitoefening van de verbleven bevoegdheden — onjuist is, is gemakkelijk aan te tonen aan de hand van de toepassing in de praktijk.

      De Commissie beschouwt het Ve franse Plan en de daaruit voortvloeiende Algemene Overeenkomst als een algemene uitoefening van verbleven bevoegdheden, die — daarom — de staalindustrie niet rechtstreeks raakt. Volgens deze Algemene Overeenkomst hebben de litigieuze maatregelen echter juist ten doel de concurrentievoorwaarden van de Franse staalindustrie te verbeteren ten op zichte van de buitenlandse industrie, hetgeen hun discriminatoire karakter bewijst.

   3. De door de Commissie gewenste harmonie tussen het EGKS-Verdrag en het EEG-Verdrag op het gebied van de steunverlening mag niet in een schending van het Verdrag resulteren. Verweerster miskent overigens de mogelijkheden die het EGKS-Verdrag haar in de artikelen 37, 54, 56, 67 en 95 verschaft, op grond waarvan onder toezicht der Gemeenschappen een met de artikelen 92 en 93 EEG-Verdrag overeenstemmend subsidiebeleid kan worden gevoerd; van deze mogelijkheid heeft de Hoge Autoriteit trouwens reeds gebruik gemaakt bij haar beschikking betreffende de communautaire regeling voor de steunmaatregelen van de deelnemende staten ten behoeve van de kolenmijn-industrie (beschikking nr. 3/65, Publikatieblad 1965, blz. 480).

      De bedoelde harmonisatie ligt in feite op een ander vlak: indien een steunmaatregel buiten het bereik van de artikelen 4 en 67 EGKS-Verdrag blijft, kan men zich voorstellen dat die maatregel, die dan vermoedelijk onder de verbleven bevoegdheden valt, aan artikel 92 EEG-Verdrag wordt getoetst, opdat de staten zowel op EEG-als op EGKS-gebied over dezelfde bevoegdheid tot steunverlening beschikken.

      Verzoekster blijft bij haar mening dat ook bij de door de Commissie gevolgde interpretatie van artikel 4, sub c), de Franse maatregelen onder de daarin vervatte verbodsbepaling vallen.

      Het Ve Plan is niet anders dan het zeer algemene kader waarbinnen een aantal steunmaatregelen worden getroffen. Deze maatregelen gelden geenszins voor alle takken van industrie, doch alleen voor die welke als gevolg van een selectieproces daarvoor in aanmerking worden gebracht. Bovendien verschillen doelstelling en modaliteiten van de maatregelen voor elke industrietak. Een der doelstellingen voor de Franse staalindustrie is de verbetering van haar concurrentievoorwaarden ten opzichte van het buitenland.

      Het feit dat het Ve Plan ook aan andere industrietakken steun toekent voor de verwezenlijking van doelstellingen die aan deze industrieën eigen zijn, en op een wijze die aan de behoefte van deze industrieën beantwoordt, verandert niets aan het specifieke karakter van de steun voor de staalindustrie.

      Het is overigens niet relevant de rentevoet van de leningen aan de Franse staalindustrie te vergelijken met die welke aan andere industrietakken wordt berekend: de vraag is niet of de staalindustrie relatief meer subsidie krijgt dan een andere, eveneens voor leningen in aanmerking komende industrie, maar of zij een haar rechtstreeks rakende subsidie ontvangt. Verzoekster merkt hierbij voor de goede orde op dat de staalindustrie inderdaad bijzondere voorrechten geniet.

Verweerster zegt voor dupliek het volgende:

1. Wat de aard van de in artikel 4, sub c), verboden steun betreft, kan alleen die steun als verboden worden beschouwd, die hoofdzakelijk ten goede komt aan de kolen- en staalbedrijven.

   1. Het Hof heeft in de zaak 30-59 (arrest van 23 februari 1961, Gezamenlijke Steenkolenmijnen, Jurisprudentie, Deel VII, blz. 42) ten aanzien van de lasten overwogen dat alleen de autonome lasten — dus die welke niet zijn gebonden aan de algemene economische politiek van de Lid-Staten — in artikel 4, sub c), zijn bedoeld. Dit zelfde moet worden aangenomen voor de subsidies. Indien zij deel uitmaken van de algemene economische politiek der Lid-Staten, kunnen zij deze industrie niet rechtstreeks raken (in de zin van 's Hofs arrest van 10 mei 1960, zaken 27 tot 29-58, Givors, Jurisprudentie, Deel VI, blz. 538). De erkenning van het specialiteitscriterium beantwoordt immers aan de zeer algemene behoefte om de handelingsvrijheid van de staten niet zover te beperken dat het hun onmogelijk wordt initiatieven te nemen ter bevordering van de economische expansie op een wijze die de kolen- en staalsector niet bijzonder bevoordeelt of bijzonder benadeelt.

      Ook de Nederlandse Regering aanvaardt dat de Lid-Staten in de eerste plaats verantwoordelijk zijn voor de evenwichtige ontwikkeling van de nationale economieën in hun geheel. Deze verantwoordelijkheid wettigt overheidsmaatregelen die per definitie tot het nationale vlak beperkt blijven. Dit geldt met name voor economische sectoren die in sociaal en regionaal opzicht van belang zijn, zoals de kolen- en staalproducerende industrieën. In het onderhavige geval had de Franse Regering in de staalsector te maken met een industrie die voor de vernieuwing van haar uitrusting aanzienlijke bedragen bij een krappe kapitaalpositie moest investeren. Gezien de sociale problemen als gevolg van deze situatie moest Frankrijk algemene herstructureringsmaatregelen nemen, waarvan de Franse staalindustrie niet kon worden uitgesloten.

   2. De maatregelen van de Franse Regering kunnen niet discriminatoir worden geacht, nu als gevolg hiervan Franse ondernemingen anders worden behandeld dan buitenlandse ondernemingen. Dit is immers een onvermijdelijke consequentie van het feit dat de verbleven bevoegdheden slechts de nationale industrieën bestrijken.

   3. De door de Commissie voorgestelde interpretatie heeft het voordeel dat de beide Verdragen kunnen worden gecoördineerd. Immers, een verbod van elke steunmaatregel voor de staalindustrie zou meebrengen dat om sociale en regionale redenen op grond van het EEG-Verdrag vergelijkbare maatregelen moeten worden genomen ten gunste van andere industrieën in hetzelfde gebied. De autonomie van de beide Verdragen moet weliswaar worden geëerbiedigd, maar er zijn in dit opzicht accentverschillen die niet mogen worden veronachtzaamd. De interpretatiemogelijkheden moeten zo worden gebruikt dat de Gemeenschap niet met zichzelf in tegenspraak komt, hetgeen zou gebeuren als elke steunmaatregel ten gunste van de kolen- en staalindustrie als verboden subsidie zou worden beschouwd.

   4. Derhalve behoeft niet te worden nagegaan in hoeverre de algemene actie van de Franse Regering in concreto haar neerslag heeft gevonden in het Plan en in de Algemene Overeenkomst: de leningen tegen verlaagde rente maken onderdeel uit van een algemene maatregel en ontsnappen uit dien hoofde aan artikel 4, sub c).

2. De Commissie voegt hieraan toe dat de litigieuze maatregelen in ieder geval geen bijzondere hulp zijn en dat verzoekster alleen tot een dergelijke beschouwing kan komen door een te enge interpretatie van het begrip „algemene uitoefening van verbleven bevoegdheden”.

   Het algemene karakter van een algemene uitoefening van een verbleven bevoegdheid gaat niet verloren door concretiseringshandelingen die op grond van objectieve maatstaven worden gedifferentieerd. De afwijkende kredietvoorwaarden voor de staalindustrie zijn te wijten aan de bijzondere taakstelling van deze industrie en vertonen niets uitzonderlijks in vergelijking met hetgeen andere belangrijke takken van bedrijvigheid hebben verkregen (zie bijlage I bij memorie van dupliek).

Schending van artikel 67

Verzoekster voert subsidiair aan dat de litigieuze leningen — ook volgens de Commissie — zijn te beschouwen als een overheidsmaatregel die een merkbare terugslag te weeg zou kunnen brengen in de concurrentieverhoudingen van de kolen- en staalindustrie.

Indien de bestreden maatregelen van zodanige aard zijn, dat zij een ernstige verstoring van het evenwicht kunnen veroorzaken door een belangrijke vergroting van de verschillen tussen de pro-duktiekosten, anders dan door een wijziging in het rendement der produktiefac-toren, is de Commissie ingevolge artikel 67, lid 2, derde alinea, gehouden een aanbeveling aan de Franse Regering te doen.

Het valt niet te betwijfelen dat de leningen van de FDES een ernstige verstoring van het evenwicht in die concurrentievoorwaarden veroorzaken: uitgaande van een normale rentevoet van 6 3/4 %, komen de leningen van het FDES tot een totaalbedrag van 2,7 miljard frank neer op een subsidieverlening van 27,6 % over de in het Plan professionnel voor de staalindustrie voorziene nieuwe investeringen. Onder deze omstandigheden worden de produktiekosten belangrijk gewijzigd, hetgeen een ernstige even-wichtsverstoring als in het Verdrag bedoeld, veroorzaakt.

De schuldenlast van de Franse staahndus-tien en de noodzaak van technologische wederaanpassing nemen niet weg dat de betrokken maatregel een ernstige verstoring van het evenwicht in de concurren-tieverhoudingen veroorzaakt.

De Commissie kan zich derhalve niet onttrekken aan de verplichting in de zin van artikel 67, lid 2, derde alinea, een aanbeveling aan de Franse Regering te doen.

Verweerster herinnert eraan dat zij het beroep op dit punt niet-ontvankelijk acht en betoogt dat het in ieder geval niet gegrond is. Zij merkt dienaangaande op dat niet is voldaan aan de voorwaarden van artikel 67, lid 2:

• de leningen zouden niet leiden tot een vergroting maar tot een vermindering van de verschillen tussen de produktiekosten. De produktiekosten van de Franse staalindustrie behoren namelijk tot de hoogste in de Gemeenschap. Derhalve worden de verschillen in de produktiekosten door de leningen verminderd.

  Van een vergroting der verschillen in produktiekosten kan slechts sprake zijn in vergelijking met de staalindustrie van één andere Lid-Staat.

• Voorts hangt de vraag of een eventuele vergroting als „belangrijk” kan worden aangemerkt, af van de concrete verlichting die de leningen voor de kapitaaldienst van de nieuwe investeringen van de ondernemingen ten gevolge hebben. Gezien het betrekkelijk bescheiden aandeel dat deze kapitaaldienst in de totale produktiekosten van de ondernemingen inneemt, kan deze verlichting niet tot een belangrijke vergroting van de verschillen in de produktiekosten leiden. Ten slotte zouden deze voordelen, als gevolg van de door de ondernemingen als tegenprestatie aanvaarde herstructureringsverplichting, geen belangrijke gevolgen hebben.

• Evenmin dreigde een evenwichtsver-storing, gezien de aanzienlijke schuldenlast van de Franse staalindustrie en omdat in andere staten de nieuwe investeringen niet steeds volledig ten laste komen van de industrie.

Verweerster merkt hierbij voor de goede orde nog op dat ook artikel 67, lid 3, niet van toepassing is, omdat de leningen geen bijzonder voordeel verschaffen, doch geheel binnen de marge blijven van de rentetarieven in de sectoren van het Franse bedrijfsleven, die als prioritair worden beschouwd.

Ten slotte becijfert verweerster het steunbedrag op 17 % van de nieuwe investeringen.

Verzoekster zegt voor repliek dat men bij de beoordeling van de vraag of er sprake is van een vergroting of vermindering van de verschillen in de produktiekosten niet, zoals de Commissie doet, de totale produktiekosten moet vergelijken, maar de elementen van deze kosten, die door de overheidsmaatregel kunstmatig zijn beïnvloed. Deze interpretatie volgt uit lid 3 van artikel 67, dat kennelijk niet op verschillen in totale produktiekosten doelt, omdat het een vergelijking voorschrijft tussen geheel andersoortige ondernemingen.

Aanvaardt men deze interpretatie, dan kan niet worden betwist dat de verschillen in financieringskosten zijn toegenomen (zoals blijkt uit bijlage I bij de memorie van repliek, waarin de in de EEG geldende rentepercentages in de jaren 1966-1970 zijn weergegeven).

Zelfs wanneer men de vergroting van de kostenverschillen zou moeten beoordelen door een vergelijking van de totale pro-duktiekosten, zou blijken — zoals de Commissie zelf toegeeft — dat de beweerde vermindering niet geldt ten opzichte van alle staten. Derhalve diende de situatie in ieder geval te worden getoetst aan artikel 67, lid 2.

In de gedachtengang van de Commissie zou zij uit hoofde van artikel 67, lid 2, derde alinea, niet kunnen ingrijpen, zolang de Lid-Staten met behulp van de hun verbleven bevoegdheden de produk-tiekosten van hun industrieën terugbrengen tot de laagste die in de Gemeenschap gelden: een dergelijke houding is in strijd met de grondslagen van de gemeenschappelijke markt.

wat het belang van de gewraakte hulp betreft, produceert verzoekster cijfers en berekeningen, blijkens welke de financieringskosten met ruim 25 % zouden zijn verminderd. De Commissie kan aan dit belang niet voorbijgaan met een beroep op beweerdelijk aan de staalindustrie opgelegde verplichtingen (verzoekster wijst in dit verband op 's Hofs arrest van 23 februari 1961, zaak 30-59, Gezamenlijke Steenkolenmijnen, Jurisprudentie, Deel VII, blz. 55).

Ten slotte stelt zij dat er sprake was van een ernstige evenwichtsverstoring. Reeds een kleine verlaging van de kostprijs kan tot een aanzienlijke vergroting van de winstmarges leiden; ook door de aldus mogelijk gemaakte modernisering konden de kosten sterk worden gedrukt. De schuldenlast van de industrie mag bij de beoordeling van de veroorzaakte evenwichtsverstoring niet in aanmerking worden genomen, omdat zulks te kort zou doen aan het beginsel, dat geleidelijk de omstandigheden moeten worden geschapen, die uit zichzelf de meest rationele verdeling van de produktie op een zo hoog mogelijk peil verzekeren. Dat in andere staten al dan niet verkapte subsidies worden verleend, is door verweerster niet aangetoond; wel illustreert haar verdraagzaamheid tegenover deze subsidieverlening op welk een gevaarlijke weg zij zich bevindt.

Verweerster merkt daartegenover op dat de verschillen tussen de totale produktie-kosten moeten worden vergeleken. Deze interpretatie is in overeenstemming met de ratio van artikel 67 dat er op gericht is een globale reactie mogelijk te maken op ingrijpende gevolgen van een algemeen gebruik van verbleven bevoegdheden. Deze uitlegging wordt niet weersproken door artikel 67, lid 3, dat er eveneens van uitgaat dat de invloed op de totale kosten van bepaalde voordelen of bijzondere lasten — die naar hun aard slechts op specifieke kostenbestanddelen betrekking hebben — wordt vergeleken.

Voorts betoogt zij dat — gezien de in het Verdrag omschreven voorwaarden voor een ingrijpen — alle feitelijke elementen die van invloed zijn op de concurrentieverhoudingen in de gemeenschappelijke markt, door haar in aanmerking dienden te worden genomen. Uit de feitelijke situatie zou trouwens blijken dat de bestreden maatregelen van de Franse Regering geen evenwichtsverstoring op de gemeenschappelijke markt teweeg hebben gebracht (zoals wordt aangetoond in bijlage II bij de memorie van dupliek, welke een overzicht geeft van het Franse aandeel in de EGKS-produktie).

Wat de cijfermatige omvang van de verleende hulp betreft, blijft de Commissie bij 17 %, welk percentage rekening houdt met het tijdselement van de steunverlening.