Hof van Justitie EU 22-09-1983 ECLI:EU:C:1983:245

I — De feiten en het procesverloop

Verordening nr. 120/67 van de Raad van 13 juni 1967 houdende een gemeenschappelijke ordening der markten in de sector granen (PB 1967, blz. 2269) voorziet voor de verschillende graansoorten, waaronder mais, in een prijsregeling, inzonderheid

• de jaarlijkse vaststelling van richtprijzen, die vóór de winterinzaai worden bekendgemaakt ten einde de producenten in de gelegenheid te stellen hun teeltplannen hiernaar te richten,

• de vaststelling, in samenhang met de richtprijs, van een interventieprijs waartegen de bevoegde organen het hun aangeboden graan moeten aankopen,

• de vaststelling van een drempelprijs waartoe de prijs van de ingevoerde produkten door een variabele heffing moet worden herleid.

Wegens de bijzondere situatie op de zetmeelmarkt, en met name omdat de industrie concurrerende prijzen ten opzichte van de prijzen van de vervangingsprodukten moest kunnen handhaven, diende de mogelijkheid te worden geschapen om door toekenning van een restitutie bij de produktie de basisprodukten die door deze industrie worden gebruikt, ter beschikking te stellen tegen een lagere prijs dan uit het stelsel van gemeenschappelijke prijzen en heffingen zou voortvloeien.

Bijgevolg werd in artikel 11, lid 1, van verordening nr. 120/67 voorzien in de toekenning van een restitutie bij de produktie, met name voor mais die de zetmeelindustrie gebruikt voor de vervaardiging van zetmeel.

De uitvoeringsbepalingen inzake de restitutie bij de produktie, de voorwaarden waaronder zij wordt uitgekeerd en het bedrag ervan werden vastgesteld bij verordening nr. 371/67 van de Raad van 25 juli 1967 tot vaststelling van de restituties bij de produktie van zetmeel en quellmehl (PB L 174 van 1967, blz. 40).

In deze verordening overwoog de Raad, dat een juiste beoordeling van de situatie voortvloeiende uit het gemeenschappelijk prijsniveau en uit de concurrentie tussen enerzijds maiszetmeel, rijstzetmeel en aardappelzetmeel en anderzijds de chemische vervangingsprodukten, ertoe leidde dat de restitutie op een zodanig bedrag werd vastgesteld, dat de inkoopprijs van mais gebruikt door de zetmeelindustrie werd gebracht op 6,80 RE per 100 kg welk bedrag overigens voor zachte tarwe een juist evenwicht tussen de verwerking van dit produkt en die van mais verzekerde. Bijgevolg werd in de artikel 1, lid 1, van verordening nr. 371/67 bepaald, dat de Lid-Staten per 1 juli 1967 onder meer voor mais bestemd voor de vervaardiging van zetmeel een restitutie bij de produktie zouden verlenen, per 100 kg gelijk aan het verschil tussen de drempelprijs voor mais en 6,80 RE.

In verordening nr. 1060/68 van 24 juli 1968 houdende vaststelling van enkele uitvoeringsbepalingen van de verordeningen nrs. 367/67 en 371/67 met betrekking tot de restitutie bij de produktie die wordt verleend voor tot grutten, gries en griesmeel verwerkte mais en voor tot zetmeel en quellmehl verwerkte mais en zachte tarwe (PB L 179 van 1968, blz. 38) herinnerde de Commissie eraan, dat de Raad in verordening nr. 371/67 had geconstateerd dat, met inachtneming van het verband dat ontstond tussen de prijzen bij de produktie van de grondstoffen die worden gebruikt voor de vervaardiging van zetmeel en aardappelzetmeel en de mogelijkheid van vervanging van deze produkten, tussen de prijzen van bedoelde produkten een evenwicht in stand moest worden gehouden; daar voor aardappelzetmeel een regeling voor het verlenen van voorschotten op de restitutie bij de produktie bestond, leek het de Commissie passend, deze regeling te veralgemenen, met name voor mais als grondstof van de zetmeelindustrie, om te voorkomen dat een industrie ten opzichte van een andere zou worden benadeeld.

Artikel 1 van verordening nr. 1060/68 bepaalt dat, wanneer een fabrikant van zetmeel die voor de vervaardiging van zetmeel bestemde mais in bezit houdt, een desbetreffend verzoek doet en het bewijs levert dat bedoelde mais zich in zijn ruimten of onder officiële controle bevindt, de Lid-Staat die de restitutie bij de produktie moet toekennen hem een voorschot op deze restitutie toekent tot ten hoogste het verschil per 100 kg mais tussen de drempelprijs daarvan in het begin van het verkoopseizoen en 6,80 RE.

Luidens artikel 2 van de verordening is het verlenen van het voorschot afhankelijk van het stellen van een waarborg door de fabrikant van zetmeel, als garantie dat de mais tot zetmeel wordt verwerkt, en betaalt de Lid-Staat het voorschot aan de fabrikant van zetmeel binnen ten hoogste 30 dagen nadat het bewijs is geleverd, dat de mais zich in zijn ruimten of onder officiële controle bevindt.

Artikel 3 van verordening nr. 1060/68 bepaalt dat de restitutie bij de produktie, met inachtneming van de voor de maand van de verwerking van de mais geldende drempelprijs, aan de fabrikant wordt betaald binnen 30 dagen nadat hij het bewijs heeft geleverd dat de mais is verwerkt.

Bij verordening nr. 1132/74 van de Raad van 29 april 1974 inzake de restituties bij de produktie in de sectoren granen en rijst (PB L 128 van 1974, blz. 24), in werking getreden op 1 augustus 1974, werd verordening nr. 371/67 ingetrokken.

Wat de restituties bij de produktie voor zetmeel betreft werd in artikel 1 van verordening nr. 1132/74 bepaald, dat de Lid-Staten onder meer voor mais bestemd voor de vervaardiging van zetmeel een restitutie bij de produktie zouden verlenen, per 100 kg gelijk aan het verschil tussen de drempelprijs voor mais en 8,20 (niet langer 6,80) RE.

Bij artikel 2, lid 1, van verordening nr. 2012/74 van de Commissie van 30 juli 1974 houdende uitvoeringsbepalingen van verordening nr. 1132/74 met betrekking tot de restituties bij de produktie van zetmeelhoudende produkten (PB L 209 van 1974, blz. 44) werd bepaald, dat de restituties bij de produktie aan de producent van maiszetmeel zouden worden uitbetaald wanneer hij het bewijs leverde, dat de mais door de bevoegde diensten van de Lid-Staten onder officiële controle was geplaatst en hij zich bereid verklaarde op verzoek alle nodige inlichtingen met betrekking tot deze controle mee te delen.

Volgens artikel 2, lid 3, wordt de restitutie bij de produktie vastgesteld, rekening houdende met de drempelprijs die geldt bij de aanvaarding van de aanvraag om de mais onder officiële controle te plaatsen, en uitbetaald binnen 30 dagen na die aanvaarding. De restitutie wordt later eventueel aangepast in verhouding tot de in de maand van verwerking geldende drempelprijs.

Roquette frères, te Lestrem (Pas-de-Calais), plaatste vóór 1 augustus 1974 mais die eerst in augustus en september van dat jaar werd verwerkt, onder officiële controle. Zij ontving overeenkomstig verordening nr. 1060/68 voorschotten op de restitutie, berekend aan de hand van het verschil tussen de drempelprijs van 160,65 RE per ton en de bevoorradingsprijs van 68 RE per ton.

Per 1 augustus 1974 daalde de drempelprijs tot 106,60 rekeneenheden per ton, terwijl de bevoorradingsprijs krachtens artikel 1 van verordening nr. 1132/74 steeg van 68 tot 82 RE per ton.

Roquette was van mening, dat voor de vóór 1 augustus 1974 onder controle geplaatste en later verwerkte mais de restituties bij de produktie gelijk moesten zijn aan het verschil tussen de nieuwe drempelprijs van 106,60 RE en de oude bevoorradingsprijs van 68 rekeneenheden, terwijl het bevoegde nationale orgaan, het Office national interprofessionnel des céréales (ONIC), besloot, de nieuwe bevoorradingsprijs van 82 RE in aanmerking te nemen.

Bij vonnis van 22 april 1980 wees het Tribunal administratif te Rijsel een verzoek af van Roquette, het ONIC te veroordelen tot betaling van FF 3 615 399,50 als restituties bij de produktie voor de verwerking van mais tot zetmeel in augustus en september 1974. Het Tribunal administratif was van oordeel, dat aangezien de grondslag voor die restituties de zetmeelproduktie was, het bedrag ervan moest worden vastgesteld aan de hand van de drempelpijs en de bevoorradingsprijs die golden op de dag van verwerking, ook al waren de aan de producent verleende voorschotten op grond van vroegere prijzen berekend.

Op 22 juli 1980 ging Roquette van dit vonnis van het Tribunal administratif te Rijsel in beroep bij de afdeling contentieux van de Franse Conseil d'État.

Volgens de afdeling contentieux, tweede en zesde onderafdeling, ¡s de oplossing van het geschil afhankelijk van de vraag, of ingevolge artikel 2, lid 3, van verordening nr. 2012/74 rekening moest worden gehouden met de schommelingen van zowel de drempelprijs als de bevoorradingsprijs, dan wel alleen met die van de drempelprijs, en in dit laatste geval, of artikel 2, lid 3, in overeenstemming is met de bepalingen van verordening nr. 1132/74.

Bijgevolg heeft zij op 15 oktober 1982 krachtens artikel 177 EEG-Verdrag de behandeling van de zaak geschorst tot het Hof uitspraak zal hebben gedaan over de uitlegging en de geldigheid van artikel 2, lid 3, van verordening nr. 2012/74.

De beschikking van de afdeling contentieux van de Conseil d'État is op 9 december 1982 ter griffie van het Hof ingeschreven.

Krachtens artikel 20 van 's Hofs Sta-tuut-EEG zijn op 23 februari 1983 schriftelijke opmerkingen ingediend door de Commissie van de Europese Gemeenschappen, vertegenwoordigd door haar juridisch adviseur J.-C. Séché, en op 3 maart 1983 door Roquette, vertegenwoordigd door P.-F. Ryziger, advocaat te Parijs.

Het Hof heeft, op rapport van de rechterrapporteur en gehoord de advocaat-generaal, besloten zonder instructie tot de mondelinge behandeling over te gaan.

Bij beschikking van 20 april 1983 heeft het Hof krachtens artikel 95, paragrafen 1 en 2, van het Reglement voor de procesvoering besloten, de zaak naar de Tweede kamer te verwijzen.

II — Schriftelijke opmerkingen, ingediend krachtens artikel 20 van 's Hofs Statuut-EEG

Roquette, verzoekster in het hoofdgeding, verklaart zich ervan bewust te zijn, dat het door de Eerste kamer van het Hof op 15 december 1982 gewezen arrest in zaak 5/82 (Maizena) voor haar uitgesproken ongunstig is; zij dringt echter aan op een nieuw onderzoek van het probleem.

Rechtsoverweging 16 van het arrest van 12 juli 1977 (zaak 2/77, Hoffmann's Stärkefabriken, Jurispr. 1977, biz. 1375) prejudicieert immers ten gunste van verzoekster in het hoofdgeding op de oplossing ten gronde; voorts is niet duidelijk waarom het nodig zou zijn geweest, bij verordening nr. 10/75 van de Commissie van 31 december 1974 (PB L 1 van 1975, blz. 24) verordening nr. 2012/74 te wijzigen, indien deze van meet af aan de betekenis had gehad die de Commissie eraan toeschrijft.

In werkelijkheid gaat het hier om de uitleggingsmethode: het is zeer wel mogelijk dat de Commissie zich bij het opstellen van verordening nr. 2012/74 heeft vergist, maar de letter van de wet moet de doorslag geven. De marktdeelnemers kunnen zich niet aan veronderstellingen over de verborgen intenties van de Commissie wagen.

Verordening nr. 2012/74 moet aldus worden uitgelegd, dat de bevoorradingsprijs die in aanmerking moet worden genomen voor de restitutie, welke gelijk is aan het verschil tussen de drempelprijs en de bevoorradingsprijs, die is welke gold op de dag waarop de maïs onder controle werd geplaatst. De Commissie mocht de litigieuze verordening vaststellen in het kader van haar bevoegdheden krachtens artikel 5 van verordening nr. 371/67 en artikel 26 van verordening nr. 120/67.

De Commissie stelt vast, dat de feiten in de onderhavige zaak geheel vergelijkbaar zijn met die in zaak 5/82, waarover het Hof zich bij arrest van 15 december 1982 heeft uitgesproken. Het in beide zaken aan het Hof voorgelegde probleem is in grote lijnen identiek, behoudens drie verschillen in de vraagstelling; het antwoord van het Hof op de vragen in zaak 5/82 is ruimer dan de uitleggingsvraag van de Conseil d'État, doch beantwoordt deze kennelijk volledig.

Uit het arrest in zaak 5/82 blijkt heel duidelijk, dat de geldigheid van verordening nr. 2012/74 zoals deze door het Hof wordt uitgelegd, niet kan worden betwist. In rechtsoverweging 23 stelde het Hof immers vast, dat „bij onderzoek van de gestelde vraag niet is gebleken van feiten of omstandigheden volgens welke de berekening van de restitutie op basis van de prijzen die golden op de dag van verwerking van de mais in strijd is met het gemeenschapsrecht.”

De vragen van de Conseil d'État moeten worden beantwoord als volgt:

1. Zowel onder de gemeenschapsregeling die gold tot 31 juli 1974 als onder de latere regeling, moest de restitutie bij de produktie voor tot zetmeel verwerkte mais gelijk zijn aan het verschil tussen de drempelprijs en de bevoorradingsprijs die golden op de dag van verwerking van de mais.

2. Bij onderzoek van de door de Conseil d'État gestelde vraag is niet gebleken van feiten of omstandigheden die de geldigheid kunnen aantasten van verordening nr. 2012/74 van de Commissie van 30 juli 1974 houdende uitvoeringsbepalingen van verordening nr. 1132/74 met betrekking tot de restituties bij de produktie voor zetmeelhoudende produkten.

III — Mondelinge behandeling

Partijen in het hoofdgeding en de Commissie hebben ter terechtzitting van 30 juni 1983.het maken van mondelinge opmerkingen achterwege gelaten.

De advocaat-generaal heeft ter terechtzitting van 7 juli 1983 conclusie genomen.