Hof van Justitie EU 08-04-1992 ECLI:EU:C:1992:168

Arrest

Bij verzoekschrift, ingekomen ter griffie van het Hof op 7 maart 1990, heeft J. J. Cato krachtens de artikelen 178 en 215, tweede alinea, EEG-Verdrag beroep ingesteld wegens niet-contractuele aansprakelijkheid van de Gemeenschap, waarin hij het Hof verzoekt om de Commissie te veroordelen tot vergoeding van de schade die het gevolg is van het feit, dat voor het vissersschip Excelsior geen beëindigingspremie is betaald als bedoeld in richtlijn 83/515/EEG van de Raad van 4 oktober 1983 inzake bepaalde acties voor de aanpassing van de capaciteit in de visserijsector (PB 1983, L 290, blz. 15, hierna: de „richtlijn”).

Artikel 1 van de richtlijn machtigt de Lid-Staten om voor acties tot tijdelijke of definitieve verlaging van de produktiecapaciteit in de visserijsector een financiële steunregeling in te voeren, waarvan de kosten ten dele door de Gemeenschap worden gedragen. Ingevolge artikel 2 van de richtlijn kunnen voor deze steun in aanmerking komen: producenten, natuurlijke personen of rechtspersonen, die een of meer vaartuigen exploiteren die de vlag van een Lid-Staat voeren en geregistreerd zijn in de Gemeenschap.

Artikel 5, leden 1 tot en met 3, voorziet in het bijzonder in de toekenning, door de Lid-Staten, van een beëindigingspremie voor vaartuigen met een lengte tussen de loodlijnen van ten minste twaalf meter, waarmee in het kalenderjaar dat voorafgaat aan het verzoek om toekenning van de premie, ten minste 100 dagen is gevist, wanneer die schepen worden gesloopt, definitief naar een derde land worden overgebracht, of in de wateren van de Gemeenschap voor andere doeleinden worden bestemd dan voor de visserij.

Op grond van de leden 4 en 5 van artikel 5 nemen de Lid-Staten de nodige maatregelen opdat schepen waarvoor een beëindigingspremie is betaald, definitief worden uitgesloten van de beoefening van de visserij in de wateren van de Gemeenschap en doen zij aan de Commissie een lijst van deze schepen toekomen; deze lijst wordt bekendgemaakt in het Publikatieblad van de Europese Gemeenschappen.

De artikelen 6, 7 en 8 van de richtlijn voeren een stelsel in, waarbij de Lid-Staten de Commissie op de hoogte stellen van de door hen beoogde acties tot verlaging van de vangstcapaciteit. Binnen twee maanden na ontvangst van de inlichtingen gaat de Commissie aan de hand van deze inlichtingen na of de overwogen acties, in het bijzonder uit een oogpunt van overeenstemming met de richtlijn, voldoen aan de voorwaarden voor financiële deelneming van de Gemeenschap en neemt zij een beslissing ter zake. De Lid-Staten stellen de Commissie in kennis van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen die naar aanleiding van die beslissing zijn vastgesteld.

Op 15 november 1983 zond het Verenigd Koninkrijk de Commissie het ontwerp van de maatregelen toe die het ter uitvoering van de richtlijn wilde vaststellen. In haar beschikking 84/17/EEG van 22 december 1983 betreffende de uitvoering door het Verenigd Koninkrijk van bepaalde maatregelen voor de aanpassing van de capaciteit in de visserijsector overeenkomstig richtlijn 83/515/EEG van de Raad (PB 1984, L 18, biz. 39) overwoog de Commissie, dat deze maatregelen voldeden aan de voorwaarden voor financiële deelneming van de Gemeenschap.

Op 19 december 1983 stelde het Verenigd Koninkrijk de „Fishing Vessels (Financial Assistance) Scheme 1983” vast (Financiële-steunregeling voor vissersvaartuigen; hierna: de „Britse regeling”) (S. I. 1983, nr. 1883), die op 21 december 1983 in werking is getreden. Hierbij werd een stelsel ingevoerd van beëindigingsuitkeringen (decomissioning grants) die dienden te worden betaald aan eigenaren van vissersvaartuigen die definitief uit de vaart worden genomen voor activiteiten ten behoeve van de visserij van de Lid-Staten. De uitkering wordt toegekend op grond van een aanvraag waarin moet worden aangegeven welk middel zal worden gebruikt om het vaartuig definitief uit de vaart te nemen.

De paragrafen 23 en 26 van de Britse regeling zijn als volgt geformuleerd:

„Paragraaf 23

1.

Indien ten genoege van de bevoegde minister [van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening] is aangetoond, dat de aanvraag voor beëindigingsuitkering voldoet aan de eerder in dit deel genoemde voorwaarden, kan hij de aanvraag goedkeuren.

2.

De bevoegde minister kan (...) goedkeuring afhankelijk stellen van de voorwaarden die hem goeddunken.

Paragraaf 26

(...) Indien ten genoege van de bevoegde minister is aangetoond,

1. dat het vaartuig waarop de verklaring betrekking heeft, is geschrapt uit de registers voor vissersvaartuigen,

2. dat aan eventuele bij de goedkeuring van de aanvraag gestelde voorwaarden is voldaan, en

3. dat met betrekking tot het vaartuig aan de hierboven genoemde vereisten (...) is voldaan, kan de minister de aanvrager een beëindigingsuitkering betalen.”

Cato, een beroepsvisser, kocht in 1983 het schip Excelsior. In 1984 besloot hij het schip voor 8 500 UKL te verkopen aan de echtelieden Hann, die het als woonschip wilden gebruiken. Afgaande op de inlichtingen van de plaatselijke vertegenwoordiger van de minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening (hierna: de minister) rekende Cato op een beëindigingsuitkering van 22 144 UKL.

Op 1 augustus 1984 werd de koopovereenkomst getekend. De kopers verklaarden hierin, dat ze ervan op de hoogte waren, dat de verkoper een beëindigingsuitkering had aangevraagd en dat de nieuwe eigenaar verplicht zou kunnen worden, het bedrag van die premie terug te betalen indien het schip opnieuw onder de vlag van een Lid-Staat zou worden gebruikt voor de visserij in de wateren van de Gemeenschap. Op 2 augustus 1984 diende Cato zijn aanvraag voor een beëindigingsuitkering in. Op 9 augustus 1984 word de Excelsior doorgehaald in de registers voor vissersvaartuigen.

De echtelieden Hann zagen zich gedwongen, hun plannen te wijzigen en op 14 oktober 1984 verkochten zij het schip door aan twee Ieren, Murphy en Boyle, die belangstelling zeiden te hebben voor de motor van het schip en zeiden de romp van het schip als schroot te willen verkopen. In het koopcontract verklaarden de kopers dat het hun bekend was, dat voor de Excelsior een beëindigingsuitkering zou worden betaald en dat zij verplicht zouden kunnen worden tot terugbetaling van het bedrag van die premie indien het schip opnieuw onder de vlag van een Lid-Staat zou worden gebruikt voor de visserij in de wateren van de gemeenschap.

Ondanks deze verklaring verzocht Boyle de Ierse autoriteiten vervolgens om de Excelsior als vissersvaartuig te registreren. Nadat de Ierse autoriteiten van hun Britse collega's te horen hadden gekregen, dat een vorige eigenaar van het schip wel een beëindigingsuitkering had aangevraagd, maar dat die premie nog niet was uitbetaald, gingen zij over tot inschrijving van het schip en gaven zij er een vangstvergunning voor af. In verband met deze ontwikkelingen deelde de Britse minister, díe bewijs had verwacht omtrent de wijze waarop het schip uiteindelijk werd gebruikt, Cato op 25 februari 1985 op de hoogte van zijn besluit om de uitkeringsaanvraag af te wijzen.

Op 21 december 1985 diende Cato een verzoek in voor „judicial review” (administratiefrechtelijk beroep) van deze beschikking. De High Court wees dit verzoek op twee gronden af, te weten, dat het was ingesteld na afloop van de wettelijke beroepstermijn van drie maanden, die op 25 februari 1985 was ingegaan, en dat verzoeker hoe dan ook geen aanspraak op de uitkering had, aangezien niet ten genoege van de minister was aangetoond, dat de Excelsior van alle visserijactiviteiten was uitgesloten. Vaststaat dat de High Court de termijn van drie maanden had kunnen verlengen indien hij van oordeel was geweest, dat er voor de argumenten van Cato iets te zeggen viel.

Op 29 oktober 1986 spande Cato voor de High Court een tweede geding aan tegen de minister, ditmaal een privaatrechtelijk geding. Grondslag hiervoor vormden de contractuele aansprakelijkheid van de minister, de door hem gegeven valse voorlichting (negligent misrepresentation) en „estoppel”, gebaseerd op de verzekeringen die aan Cato waren gegeven met betrekking tot de betaling van de uitkering. Bij uitspraak van 27 mei 1988 wees de High Court Cato's vordering af; deze uitspraak werd op 15 juni 1989 door het Court of Appeal bevestigd. Een verzoek om „leave to appeal” werd op 24 januari 1990 door het House of Lords afgewezen.

Voor een nadere uiteenzetting van het wettelijk kader, de feiten, het procesverloop en de middelen en argumenten van partijen wordt verwezen naar het rapport ter terechtzitting. Deze elementen van het dossier worden hieronder slechts weergegeven voorzover dat noodzakelijk is voor de redenering van het Hof.