Hof van Justitie EU 06-04-1995 ECLI:EU:C:1995:103

De eerste vraag

Met deze vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen, of de „invaliditeitspensioen” genoemde Italiaanse sociale uitkering een „autonome uitkering” is in de zin van artikel 46, lid 1, van verordening nr. 1408/71.

Volgens de rechtspraak van het Hof (zie met name arresten van 17 december 1987, zaak 323/86, Collini, Jurispr. 1987, blz. 5489, r. o. 10 en 15, en 11 juni 1992, gevoegde zaken C-90/91 en C-91/91, Di Cresenzo en Casagrande, Jurispr. 1992, blz. I-3851, r. o. 20) is een „autonome uitkering” een uitkering berekend volgens artikel 46, lid 1, dat wil zeggen waarvan het bedrag overeenstemt met de totale duur van de tijdvakken van verzekering of verblijf die volgens de wetgeving van de Lid-Staat van het bevoegde orgaan in aanmerking moeten worden genomen, zonder rekening te houden met de tijdvakken die de belanghebbende krachtens de wetgeving van andere Lid-Staten heeft vervuld.

Zoals Del Grosso in zijn bij het Hof ingediende schriftelijke opmerkingen zelf heeft erkend, is zijn recht op de Italiaanse invaliditeitsuitkering ontstaan doordat hij achtereenvolgens onderworpen was aan het Italiaanse en het Belgische stelsel, dus door toepassing van het stelsel van samentelling van verzekeringstijdvakken en proratisering van uitkeringen.

De omstandigheid dat die uitkering door middel van een aanvulling op het door de Italiaanse wetgeving bepaalde minimumniveau werd gebracht, is van geen belang voor de berekeningswijze en dus ook niet voor de kwalificatie ervan.

Mitsdien moet op de eerste vraag worden geantwoord, dat een invaliditeitsuitkering, zoals het Italiaanse „invaliditeitspensioen”, geen autonome uitkering is in de zin van artikel 46, lid 1, van verordening nr. 1408/71, wanneer zij met toepassing van het stelsel van samentelling van verzekeringstijdvakken en proratisering van uitkeringen wordt berekend.

De tweede vraag

Blijkens het dossier wenst de verwijzende rechter met deze vraag in wezen te vernemen, of het gemeenschapsrecht zich verzet tegen de toepassing van een nationale anti-cumulatieregel, wanneer een migrerend werknemer in een Lid-Staat uitkeringen ontvangt uit hoofde van arbeidsongeschiktheid wegens ziekte, en in een andere Lid-Staat een invaliditeitsuitkering, berekend volgens het stelsel van samentelling en proratisering en vermeerderd met een aanvulling om ze op het niveau van het nationale minimumpensioen te brengen.

De vraag of nationale anti-cumulatiebepalingen moeten worden toegepast, is geregeld in artikel 12, lid 2, van verordening nr. 1408/71.

Volgens dit artikel kunnen aan de rechthebbende worden tegengeworpen de bepalingen inzake vermindering, schorsing of intrekking waarin de wetgeving van een Lid-Staat voorziet voor het geval van samenloop van een uitkering hetzij met andere uitkeringen, die op grond van de wetgeving van een andere Lid-Staat zijn verkregen, hetzij met andere inkomsten, die op het grondgebied van een andere Lid-Staat zijn verworven.

Dit beginsel kent evenwel een aantal uitzonderingen. Zo is het niet van toepassing wanneer de belanghebbende gelijksoortige uitkeringen bij invaliditeit, ouderdom, overlijden of beroepsziekte geniet, die door de organen van twee of meer Lid-Staten overeenkomstig de artikelen 46, 50 en 51 of 60, lid 1, sub b, worden vastgesteld.

Om uit te maken of de anti-cumulatiebepaling van artikel 70, lid 2, van de Belgische wet van 9 augustus 1963 toepasselijk is, moet dus worden nagegaan, of het gaat om gelijksoortige uitkeringen, of het uitkeringen „bij invaliditeit, otiderdom, overlijden (pensioenen) of beroepsziekte” betreft, en of zij overeenkomstig de artikelen 46, 50 en 51 of 60, lid 1, sub b, van verordening nr. 1408/71 worden vastgesteld.

Om te beginnen moet dus worden onderzocht, of de Belgische primaireongeschiktheidsuitkering en de Italiaanse uitkeringen al dan niet gelijksoortig zijn.

Volgens vaste rechtspraak van het Hof moeten sociale-zekerheidsuitkeringen als gelijksoortig worden aangemerkt, wanneer het voorwerp en het doel alsook de berekeningsgrondslag en de toekenningsvoorwaarden ervan identiek zijn (zie met name arrest van 6 oktober 1987, zaak 197/85, Stefanutti, Jurispr. 1987, blz. 3855, r. o. 12).

Grondslag van de Belgische uitkering is het intreden van een risico; zij heeft tot doel de economische schade ten gevolge van arbeidsongeschiktheid wegens ziekte te compenseren. Zij komt overeen met het gedeelte van het loon dat de werknemer ten gevolge van zijn arbeidsongeschiktheid derft, en wordt betaald over elke werkdag gedurende een periode van één jaar, ingaande op de eerste dag van de arbeidsongeschiktheid; zij wordt berekend op grond van de in België vervulde verzekeringstijdvakken.

De Italiaanse basisuitkering daarentegen is onbetwist een volgens het stelsel van samentelling en proratisering berekend invaliditeitspensioen. Zij kan daarom niet worden geacht gelijksoortig te zijn met de Belgische uitkering.

De aanvulling op het Italiaanse pensioen — ten aanzien waarvan Del Grosso meer in het bijzonder de toepasselijkheid van de Belgische anti-cumulatiebepalingen betwist— heeft tot doel de belanghebbende het maandbedrag van het Italiaanse minimumpensioen te garanderen. Zij is dan ook gelijk aan het verschil tussen het geproratiseerde pensioen van de belanghebbende en het Italiaanse gegarandeerde miminumpensioen. Voorts wordt zij toegekend onafhankelijk van de door de belanghebbende vervulde verzekeringstijdvakken. Derhalve kan deze aanvulling evenmin worden geacht gelijksoortig te zijn met de Belgische uitkering.

Met betrekking tot de twee andere bovengenoemde voorwaarden moet erop worden gewezen, dat de door Del Grosso ontvangen Belgische primaireongeschiktheidsuitkering een prestatie wegens ziekte is van het type „uitkering in geld” in de zin van artikel 19 en volgende van hoofdstuk 1 van titel III van verordening nr. 1408/71 en dat zij wordt berekend overeenkomstig artikel 23 van deze verordening. Zij is dus geen uitkering bij invaliditeit, ouderdom, overlijden of beroepsziekte, vastgesteld volgens de artikelen 46, 50 en 51 of 60, lid 1, sub b.

Uit het voorgaande volgt, dat artikel 12, lid 2, van verordening nr. 1408/71 zich niet verzet tegen de toepassing van een nationale anti-cumulatiebepaling, wanneer een migrerend werknemer in een Lid-Staat uitkeringen ontvangt ter compensatie van het loon dat hij ten gevolge van arbeidsongeschiktheid wegens ziekte derft, en in een andere Lid-Staat een invaliditeitsuitkering, berekend volgens het stelsel van samentelling van verzekeringstijdvakken en proratisering van uitkeringen en vermeerderd met een aanvulling om ze op het niveau van het nationale minimumpensioen te brengen.

De derde vraag

Met deze vraag wordt het Hof verzocht de Italiaanse uitkering te kwalificeren ten aanzien van artikel 70, lid 2, van de Belgische wet van 9 augustus 1963.

Dienaangaande kan worden volstaan met een verwijzing naar het arrest van 5 oktober 1978 (zaak 26/78, Viola, Jurispr. 1978, blz. 1771), waarin het Hof heeft geoordeeld, dat bij de toepassing van de nationale anti-cumulatieregels de verwijzende rechter bevoegd is de in geding zijnde uitkeringen ten aanzien van de toepasselijke nationale wetgeving te kwalificeren, gelet op de collisieregels, waarbij de gemeenschapsrechtelijke bepalingen niet ter zake dienen.

Kosten

De kosten door de Italiaanse regering en de Commissie van de Europese Gemeenschappen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakt, kunnen niet voor vergoeding in aanmerking komen. Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de nationale rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen.