Hof van Justitie EU 19-11-1998 ECLI:EU:C:1998:553

Het middel inzake schending van de in artikel 5 bis, sub f, van de verordening genoemde bevoegdheden van het Agentschap

KLE betoogt in wezen, dat, anders dan het Gerecht heeft geoordeeld, artikel 5 bis, sub f, het Agentschap niet toestaat, om inlichtingen te verzoeken en de in deze tekst gestelde termijn van tien dagen waarbinnen het Agentschap het betrokken contract moet afsluiten of weigeren af te sluiten, later te laten ingaan.

Dit middel van KLE doet de vraag rijzen, hoever de aan het Agentschap toegekende bevoegdheden precies gaan, wanneer hem een leveringscontract ter afsluiting wordt voorgelegd, en het geen kennis draagt van de herkomst van de volgens dit contract te leveren stoffen.

De tekst van artikel 5 bis, sub f, van de verordening biedt slechts één keuzemogelijkheid, aangezien het Agentschap er binnen de wettelijke termijn alleen voor kan kiezen het contract af te sluiten of dit te weigeren.

Bij de vaststelling van de bevoegdheden van het Agentschap dient echter zowel met de aan hem toegekende taken als met de door het Verdrag en het toepasselijke afgeleide recht nagestreefde doelstellingen rekening te worden gehouden.

Het Verdrag bepaalt, dat de Gemeenschap moet „waken voor een regelmatige en billijke erts- en splijtstofvoorziening van alle gebruikers in de Gemeenschap”.^(*) De regelmatigheid van de splijtstofvoorziening in de Gemeenschap is echter nauw verbonden met de diversificatie van de voorzieningsbronnen. Geen enkele gemeenschap mag immers het risico lopen, alleen handelsbetrekkingen te onderhouden met een enkele leverancier of met een beperkt aantal leveranciers van producten die zo noodzakelijk zijn voor de economische activiteiten van een land en daarmee voor de levensstandaard van zijn inwoners als energiebronnen. Het ontbreken van alternatieve rechtstreekse voorzieningsbronnen zou ernstige gevolgen kunnen hebben indien één van zijn leveranciers het plotseling zou laten afweten, te meer wanneer door het beperkte aantal leveranciers hierdoor een substantieel deel van zijn voorziening zou worden geraakt.^(*) De diversificatie van de voorziening is derhalve een voorwaarde voor de regelmatigheid en de veiligheid die daaruit voor de Gemeenschap voortvloeit.

Dezelfde redenering heeft de Raad er overigens toe gebracht, op in zijn reeds aangehaalde resolutie van 16 september 1986 nadrukkelijk te verklaren, dat het energiebeleid van de Gemeenschap en van de lidstaten gericht moet zijn op meer stabiele voorzieningsvoorwaarden en op vermindering van het risico van abrupte schommelingen van de energieprijzen door middel van de geografische diversificatie van de externe voorzieningsbronnen van de Gemeenschap.^(*)

Hieruit volgt, dat het voor het Agentschap wel degelijk van belang is, de geografische oorsprong van de leveranties te kennen. Deze kennis is zelf een voorwaarde om aan het vereiste van diversificatie van de voorziening te kunnen voldoen, omdat daardoor de voorzieningsbronnen kunnen worden bepaald, niet alleen als waarborg voor de verscheidenheid van herkomst, maar ook ter beoordeling van de risico's voor onderbreking van de voorziening die de politieke of economische toestand van een leverende staat of een groep staten oplevert. De noodzaak om over precieze informatie over de voorzieningsbronnen te beschikken kan derhalve naar mijn mening niet zonder gevolg blijven voor de uitlegging van de bepalingen waarin de bevoegdheden van het Agentschap worden vastgesteld.

Dit belang blijkt uit de bepalingen van het Verdrag. In artikel 60, dat van toepassing is op de gebruikers van grondstoffen uit de Gemeenschap en uit andere landen, wordt gepreciseerd, dat de gebruikers op gezette tijden de plaatsen van herkomst van de leveranties aan het Agentschap meedelen.

Verder is het Agentschap, dat over het uitsluitende recht beschikt om akkoorden of overeenkomsten te sluiten op het gebied van de voorziening^(*), bovendien bevoegd, vast te stellen onder welke voorwaarden het kan voldoen aan het geheel van door de gebruikers gedane bestellingen^(*), waaronder natuurlijk ook de voorwaarden van herkomst vallen.

Deze bevoegdheid wordt bevestigd door artikel 65, tweede alinea, van het Verdrag, volgens hetwelk het Agentschap kan bepalen, welke de geografische oorsprong van de te leveren goederen zal zijn, voor zover het daardoor aan de gebruiker ten minste even gunstige voorwaarden verzekert als die welke in de bestelling zijn neergelegd.

Bovendien oefent het Agentschap volgens artikel 64 van het Verdrag zijn uitsluitende recht uit „eventueel optredend in het kader van de tussen de Gemeenschap en een derde staat of een internationale organisatie gesloten akkoorden”. Met andere woorden, wanneer de Gemeenschap is gebonden door internationale akkoorden die gevolgen kunnen hebben voor de voorziening van nucleaire grondstoffen, moet het Agentschap zich daaraan houden, hetgeen betekent, dat het geen voorzieningscontract kan afsluiten zonder dat het eerst is ingelicht over de herkomst van de volgens het contract te leveren goederen. Zonder deze informatie is het immers niet in staat, na te gaan of de contractuele verhoudingen onder het betrokken akkoord vallen, en erop toe te zien dat het akkoord correct wordt toegepast.

Het Verdrag laat dus geen enkele twijfel bestaan over het belang van de geografische oorsprong van de te leveren goederen en over het aan het Agentschap toegekende recht om te eisen dat het volledig over deze oorsprong wordt ingelicht.

Onder deze omstandigheden kan bezwaarlijk worden aangenomen, dat artikel 5 bis, sub f, van de verordening het Agentschap verplicht, zich binnen de voorgeschreven termijn over de afsluiting van het contract uit te spreken wanneer het geen kennis draagt van de geografische oorsprong van de grondstoffen.

Een dergelijke lezing zou ertoe leiden, dat het Agentschap, bij ontbreken van aanwijzingen over de herkomst, uit voorzorg zal weigeren een contract af te sluiten, teneinde de zekerheid van de voorziening van de Gemeenschap te waarborgen.

Om de hierboven uiteengezette redenen kan ik het Gerecht alleen maar volgen waar het overweegt: „De geografische oorsprong van de te leveren stoffen neemt (...) een centrale plaats in onder de elementen van een leveringscontract die ter uitvoering van artikel 5 bis van de verordening aan het Agentschap moeten worden meegedeeld.” De kennis van deze oorsprong is „immers onmisbaar om de met de voorzieningspolitiek beoogde zekerheid van voorziening te garanderen”.^(*)

Gelet op dit dwingende vereiste en op artikel 5 bis, sub f, van de verordening ben ik van mening, dat het Gerecht geen blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door te overwegen dat het Agentschap partijen kon verzoeken, het dossier aan te vullen door de oorsprong van het te leveren materiaal mee te delen.^(*) Hoewel deze bepaling het Agentschap verplicht, zich binnen de termijn van tien dagen uit te spreken, verbiedt zij hem nog niet een instructiemaatregel als de in geding zijnde te nemen, wanneer dat verzoek, zoals het Gerecht van eerste aanleg uitdrukkelijk heeft verklaard, binnen de termijn wordt gedaan.^(*)

Gelet op de rol van het Agentschap bij de voorziening uit landen buiten de Gemeenschap mag zonder overdrijving worden aangenomen, dat het over een instructiebevoegdheid beschikt voor zover het deze bevoegdheid aanwendt om zijn controletaak doeltreffender te kunnen uitoefenen en daarbij aan de contractpartijen een laatste mogelijkheid biedt om hun contract met het oog op de afsluiting aan te vullen.

Er rijst evenwel een moeilijkheid wanneer binnen de termijn om de inlichting wordt verzocht, maar het Agentschap, zoals in het onderhavige geval, zijn beslissing na het verstrijken van de termijn neemt.

Dienaangaande verwijt rekwirante het Gerecht, te hebben aanvaard dat de wettelijke termijn werd overschreden, terwijl ingevolge artikel 5 bis, sub c, punt 5, van de verordening de leverancier die bij het afsluiten van het contract het land van oorsprong van de te leveren stoffen niet kan noemen, dit later schriftelijk mag mededelen, met name aan het Agentschap.

KLE voegt daar zakelijk weergegeven aan toe, dat het Gerecht haar het recht om deze inlichting later te verstrekken, onthoudt op grond van de overweging dat zijzelf noch haar leverancier hebben vermeld dat het uranium uit het GOS afkomstig was, terwijl het begrip „land van oorsprong” in artikel 5 bis, sub c, punt 5, van de verordening niet slaat op een samenstel van landen zoals het GOS.

Er dient aan te worden herinnerd, dat het Gerecht heeft geoordeeld, dat uit de tekst van artikel 5 bis, sub c, punt 5, van de verordening duidelijk blijkt, dat een mededeling achteraf van het land van oorsprong enkel toelaatbaar is indien de leverancier dit gegeven op het tijdstip van de afsluiting van het contract niet kon verstrekken.^(*) Het heeft vervolgens geoordeeld, dat daarvan in het onderhavige geval geen sprake was, omdat rekwirante en haar leverancier op dat tijdstip, althans stilzwijgend, waren overeengekomen, dat de stoffen uit het GOS afkomstig zouden zijn.

Zoals het Gerecht heeft opgemerkt, rechtvaardigt het werkwoord „kan” in artikel 5 bis, sub c, punt 5, van de verordening deze uitlegging, die mijns inziens noodzakelijk is ter voorkoming van frauduleuze praktijken die erin zouden bestaan dat een contractpartij de mededeling van de oorsprong van de grondstoffen uitstelt en zo bewerkstelligt dat het Agentschap het betrokken contract afsluit in weerwil van de vereisten van diversificatie van de voorziening.

Uit het dossier blijkt, dat het antwoord van BNFL wel zekerheid verstrekt over de herkomst uit het GOS, maar niet over het eigenlijke land van oorsprong. Omdat het zo belangrijk is dat het Agentschap de plaats van herkomst van het uranium kent, zijn de contractpartijen evenwel verplicht onnauwkeurige of onzekere inlichtingen over het land van oorsprong als zodanig mee te delen. Het Gerecht kon derhalve opmerken, dat de con tractpartijen de geografische oorsprong niet hadden meegedeeld ofschoon zij die kenden, ook al bedoelde het daarmee het GOS, zodat het arrest op dit punt dient te worden bevestigd.

Daarbij komt, dat het Hof niet bevoegd is om uitspraak te doen over de middelen die KLE heeft aangevoerd ter betwisting van de motivering van het arrest waarin wordt vastgesteld dat de contractpartijen bij het meedelen van het contract de oorsprong van het nucleair materiaal kenden, en dat die middelen overeenkomstig uw vaste rechtspraak niet-ontvankelijk moeten worden verklaard.

Het Hof heeft immers voor recht verklaard, dat uit de bewoordingen van artikel 168 A EG-Verdrag en de overeenkomstige bepalingen van het EGKS- en het EGA-Verdrag volgt, dat de hogere voorziening tot rechtsvragen is beperkt. Deze beperking wordt herhaald in artikel 51, eerste alinea, van 's Hofs Statuut-EG en in de overeenkomstige bepalingen van's Hofs Statuut-EGKS en 's Hofs Statuut-EGA, die de middelen noemen waarop een verzoek om hogere voorziening kan zijn gebaseerd, te weten onbevoegdheid van het Gerecht, onregelmatigheden in de procedure voor het Gerecht waardoor aan de belangen van de verzoekende partij afbreuk is gedaan, en schending van het gemeenschapsrecht door het Gerecht.

Uit bovengenoemde bepalingen volgt, dat de hogere voorziening slechts kan worden gebaseerd op middelen ontleend aan de schending van rechtsregels, en dat geen feiten kunnen worden beoordeeld. Alleen het Gerecht is bevoegd, de feiten vast te stellen — behalve wanneer de materiële onjuistheid van zijn vaststellingen uit de processtukken blijkt —, en deze feiten te beoordelen. Wanneer het Gerecht de feiten heeft vastgesteld of beoordeeld, is het Hof krachtens artikel 168 A EG-Verdrag en de overeenkomstige bepalingen van het EGKS- en het EGA-Verdrag bevoegd toezicht uit te oefenen op de juridische kwalificatie van deze feiten en op de rechtsgevolgen die het Gerecht daaraan heeft verbonden.

Volgens deze rechtspraak is het Hof derhalve niet bevoegd om de feiten vast te stellen en, in beginsel, evenmin om de bewijzen te onderzoeken die het Gerecht tot staving van die feiten in aanmerking heeft genomen. Wanneer de bewijzen regelmatig zijn verkregen en de algemene rechtsbeginselen inzake de bewijslast en de procedureregels inzake de bewijsvoering zijn gerespecteerd, staat het enkel aan het Gerecht te beoordelen, welke waarde moet worden gehecht aan de hem voorgelegde bewijsmiddelen. Deze beoordeling vormt derhalve, behoudens in geval van een verkeerde opvatting van dit bewijs, geen rechtsvraag die als zodanig aan het toezicht van het Hof is onderworpen.^(*)

In punt 37 van het arrest heeft het Gerecht juist aangegeven, op grond van welke bewijselementen het concludeert dat de partijen bij het contract de plaats van herkomst van het uranium vooraf hadden bepaald, zodat zij in staat waren dit in het contract zelf mee te delen.

Door dit te doen heeft het Gerecht de hem voorgelegde bewijzen soeverein beoordeeld.

Ten slotte stelt rekwirante weliswaar dat zij het land van oorsprong van de leveranties niet kende, maar voert zij niet aan dat de in eerste aanleg in aanmerking genomen bewijzen op enigerlei wijze verkeerd zijn opgevat.

Verder is het van belang te weten waartoe het Agentschap bij het verstrijken van de termijn gehouden was, gelet op het feit dat de contractpartijen hem de plaats van oorsprong van de goederen niet meer konden meedelen na het afsluiten van het contract en dat het deze informatie niettemin kon krijgen door binnen de wettelijke termijn om inlichtingen te verzoeken.

Met andere woorden, beschikte het Agentschap na ontvangst van de gevraagde inlichtingen over een nieuwe termijn om zich uit te spreken over het verzoek om het contract af te sluiten?

Aanvaarden dat de termijn van tien dagen onder alle omstandigheden moet worden geëerbiedigd, zou voor de leverancier een grond kunnen zijn om het Agentschap niet in te lichten over de herkomst van het uranium, hetgeen trouwens voor hem het risico zou inhouden dat de afsluiting van het contract eenvoudigweg wordt geweigerd wanneer het Agentschap meent dat het zich niet kan uitspreken omdat het niet op de hoogte is van de herkomst van de grondstoffen. Volgens dezelfde gedachtegang kan de zorg voor een strikte handhaving van de termijn het Agentschap ertoe brengen, zich uit te spreken alvorens de herkomst te hebben vernomen, terwijl deze inlichting nog kan worden verstrekt op de laatste dag van de termijn. Ook dan zou het Agentschap uit voorzorg geneigd kunnen zijn de afsluiting van het contract te weigeren, hetgeen buitensporig lijkt wanneer de herkomst van de leveranties deze houding niet rechtvaardigt.

Volgens een andere uitlegging zou de termijn pas beginnen te lopen wanneer het Agentschap beschikt over alle inlichtingen die nodig zijn voor de uitoefening van zijn uitsluitend recht inzake de afsluiting van de contracten.

Deze lezing, die ook aan de bestreden motivering van het Gerecht ten grondslag ligt, is mijns inziens meer in overeenstemming met de algemene opzet van de door het Verdrag ingevoerde regeling van het voorzieningsbeleid, voor zover zij het vereiste dat het Agentschap snel beslist, ondergeschikt maakt aan het overleggen van een contract dat alle gegevens bevat die nodig zijn voor de uitoefening van zijn taak van toezichthouder op de bevoorradingsbronnen. De betrokken termijn zou derhalve pas ingaan bij de ontvangst van een volledig dossier.

Tegen de achtergrond van deze uitlegging ben ik van mening, dat het Gerecht kon oordelen^(*), dat de termijn van tien dagen inging op 14 december 1993, de datum waarop het Agentschap de gevraagde inlichtingen heeft ontvangen. Anders dan rekwirante betoogt, kan de duur van de termijn niet als onevenredig worden aangemerkt, omdat wegens het ontbreken van een volledig dossier met de daarvóór verstreken tijd geen rekening kon worden gehouden.

KLE ontkent, dat zij de administratieve moeilijkheden die het Agentschap ondervond om een besluit te nemen, over zichzelf heeft afgeroepen. Zij stelt bovendien, dat het Gerecht niet op goede gronden kan oordelen, dat de versnelde procedure van artikel 5 bis, sub f, van de verordening alleen geldt voor gevallen die geen problemen opleveren.

Ik geef het Hof in overweging, deze middelen niet-ontvankelijk te verklaren, daar zij zijn gericht tegen overwegingen ten overvloede van het bestreden arrest.

Het ter discussie stellen van deze overwegingen kan de strekking van de uitspraak immers niet wijzigen.

Uit het voorgaande volgt, dat het middel dient te worden afgewezen.

Het middel inzake overschrijding van de termijn van artikel 5 bis, sub f, van de verordening

Rekwirante betoogt, dat de wettelijke termijn in elk geval was verstreken toen het Agentschap op 6 januari 1994 besluit nr. 1/94 nam. Zij komt op tegen de wijze van berekening van de termijn, die volgens haar op 28 december 1993 was verstreken. Zelfs wanneer wordt aangenomen dat de termijn op6 januari 1994 is verstreken, is het besluit van het Agentschap van dezelfde datum niet regelmatig, omdat het per aangetekende brief van 7 januari is verzonden.

Ingevolge artikel 5 bis, sub f, van de verordening moet het Agentschap binnen een termijn van tien werkdagen na ontvangst van het contract een besluit nemen.

Vaststaat, dat met het begrip „werkdagen” wordt gedoeld op de dagen waarop wordt gewerkt, waardoor bij de berekening van de termijn de twee dagen van het weekend en de feestdagen niet mogen worden meegeteld.

Om deze laatste dagen, waarvan het aantal en de datum per lidstaat verschillen, te kennen, dient het toepasselijke recht te worden bepaald; in het onderhavige geval is daarvoor bepalend het statuut van de werknemers van het Agentschap.

Aangezien deze personen hetzelfde statuut hebben als de personeelsleden van de Commissie, zijn de feestdagen waarop zij een beroep kunnen doen, die welke deze heeft vastgesteld bij de jaarlijkse mededeling in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen.

Hieruit en uit de mededeling van de Commissie betreffende de feestdagen voor het jaar 1993^(*) blijkt, dat de periode van donderdag 23 december tot en met vrijdag 31 december 1993 als feestdag waren aangemerkt, zodat zeven dagen moeten worden afgetrokken van het aantal dagen tussen 15 december 1993, de dag nadat het Agentschap de gevraagde inlichtingen had ontvangen, en 6 januari 1994, de datum waarop besluit nr. 1/94 officieel is bekendgemaakt.

Bij deze dagen, die bij de berekening van de termijn niet in aanmerking worden genomen, worden de weekenddagen van de betrokken periode, te weten zes dagen, opgeteld.^(*)

Het totale aantal weekend- en feestdagen dat van de 23 dagen van de betrokken periode moet worden afgetrokken, is derhalve 13.

Met andere woorden, de tiende en laatste dag van de wettelijke termijn is donderdag 6 januari 1994, de datum die onweersproken de datum van besluit nr. 1/94 is.

Uit de tekst van artikel 5 bis, sub f, van de verordening blijkt evenwel, dat het Agentschap binnen de termijn van tien dagen een besluit moet nemen, wat het ook heeft gedaan.

Bijgevolg heeft het Gerecht niet blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door te overwegen dat de „termijn [waarbinnen het Agentschap zijn besluit heeft genomen] (...) redelijk [was] en (...) [geen] schending van artikel 5 bis, sub f, van de verordening [opleverde]”.^(*)

Het middel inzake schending van de regels voor de bevoegdheidsverdeling

KLE betoogt, dat de bevoegdheid van het Agentschap om voorzieningscontracten af te sluiten geen discretionaire bevoegdheid is en het Agentschap niet toestaat de wettelijke termijn waarbinnen het zich moet uitspreken, te verlengen. Zij verwijst dienaangaande naar haar beroepschrift. Aan de Commissie, die stelt dat het middel niet-ontvankelijk is omdat het slechts een herhaling is van de bewoordingen van het beroepschrift, antwoordt KLE, dat dit middel is gebaseerd op schending van de procedurevoorschriften, met name het recht om te worden gehoord, waaraan het Gerecht zou zijn voorbijgegaan door geen kennis te nemen van een deel van de door haar in eerste aanleg aangevoerde feiten. Rekwirante betoogt, dat de leden van het Gerecht het volledige dossier niet persoonlijk hebben ingezien, terwijl de voorstelling die daarvan in het rapport ter terechtzitting is gegeven, onvolledig was.

Zij voegt eraan toe, dat zelfs al zou het Gerecht terecht hebben vastgesteld, dat rekwirante het middel inzake schending van de regels voor de bevoegdheidsverdeling niet heeft uitgewerkt, het Gerecht nog gehouden was, ambtshalve na te gaan of de gedragingen van het Agentschap in overeenstemming waren met deze regels.

Dit middel dient niet-ontvankelijk te worden verklaard.

In de punten 42 en 43 van het arrest heeft het Gerecht vastgesteld, dat rekwirante haar derde middel, schending van de regels voor de bevoegdheidsverdeling, niet heeft uitgewerkt, en heeft het geoordeeld dat het zich over de gegrondheid van dit middel niet behoefde uit te spreken.

Rekwirante verwijst allereerst eenvoudigweg naar bepaalde bladzijden van haar aan het Gerecht voorgelegde verzoekschrift. Hoewel zij vervolgens nader ingaat op het middel om aan te tonen dat het Gerecht een deel van de door haar naar voren gebrachte feiten niet heeft onderzocht, geeft zij niet aan, waarom zij meent dat het Gerecht een deel van de voor de oplossing van het geschil relevante feiten buiten beschouwing laat. Om ontvankelijk te zijn dient een dergelijk middel echter de ten onrechte buiten beschouwing gelaten feiten te omschrijven en deze in verband te brengen met de bestreden overwegingen, zodat kan worden vastgesteld, op welk punt het arrest tekortschiet. Vaststaat dat dit bewijs niet is geleverd.

Bovendien is het Gerecht niet gehouden, zich uitdrukkelijk uit te spreken over elk van de omstandigheden waarop een partij zich tot staving van haar verzoek beroept, als zijn beslissing maar rechtens gegrond is en door heldere en ondubbelzinnige overwegingen wordt gerechtvaardigd.

Zoals ik hierboven reeds heb opgemerkt^(*), heeft het Gerecht de relevante tekst correct uitgelegd, toen het zich uitsprak over de wijze waarop het Agentschap de wettelijke termijn heeft toegepast. Verder heeft het geoordeeld, dat de termijn redelijk was en met name geen schending van het beginsel van rechtszekerheid oplevert.^(*) Uit de motivering blijkt geenszins, dat het Gerecht aldus heeft geoordeeld zonder kennis te hebben genomen van alle feiten, middelen en argumenten die de partijen naar voren hadden gebracht.

Het argument als zouden de leden van het Gerecht het volledige dossier niet persoonlijk hebben ingezien, faalt. Niemand betwist immers, dat aan de beraadslaging uitsluitend is deelgenomen door de rechters die bij de mondelinge behandeling aanwezig waren, zoals artikel 33, lid 2, van het Reglement voor de procesvoering van het Gerecht van eerste aanleg eist. De mondelinge behandeling dient om de partijen in staat te stellen, hun standpunt voor het Gerecht op snelle, maar volledige en rechtstreekse wijze uiteen te zetten, waardoor wordt gewaarborgd dat de leden van het Gerecht onmiddellijk kennis krijgen van de aangevoerde middelen en argumenten.

Verder wordt evenmin betwist, dat het Gerecht tijdens de gehele procedure en in het bijzonder bij de beraadslaging toegang had tot alle processtukken, bewijsmiddelen en documenten van het dossier.

De grieven gericht tegen het rapport ter terechtzitting, dat slechts één van de toegankelijke stukken van het dossier is, kunnen derhalve niet worden aanvaard, te meer daar KLE naar eigen zeggen weliswaar bij brief van 13 september 1996 opmerkingen over dit rapport ter terechtzitting heeft ingediend en heeft verzocht om daarin rectificaties aan te brengen en bepaalde voorbehouden te maken ten aanzien van „passages waardoor men op het verkeerde been kan worden gezet, alsmede bepaalde beoordelingen [die] zo nodig tijdens de mondelinge behandeling [zullen worden genoemd]”, maar deze opmerkingen niet verwijzen naar onvolkomenheden die te wijten zijn aan de onvolledigheid van het rapport en waartegen rekwirante zich daarenboven tijdens de terechtzitting voor het Gerecht niet zou hebben kunnen verweren.

Ten slotte dient te worden gepreciseerd, dat wanneer het Gerecht, zoals in het onderhavige geval, vaststelt dat een verzoekende partij een van de tot staving van haar verzoek aangevoerde middelen niet heeft uitgewerkt, het niet gehouden is de nalatigheid van deze partij te verhelpen door ambtshalve na te gaan welke grieven zij geacht werd naar voren te brengen.

Het middel inzake schending van de motiveringsplicht

KLE betoogt, dat „artikel 162 van het Verdrag de Commissie ertoe verplicht, haar besluit te motiveren [en] dat ingevolge artikel 5 bis, sub g, van de verordening hetzelfde geldt voor het Agentschap” bij de formulering van zijn verzoek om inlichtingen.

In het eerste, tegen de Commissie gerichte onderdeel van het aangevoerde middel stelt rekwirante, dat „de beschikking van de Commissie van 10 januari 1994” waarbij deze haar meedeelde dat besluit nr. 1/94 van het Agentschap binnen de voorgeschreven termijnen was genomen, zodat de tegen het Agentschap ingeleide procedure wegens nalaten zonder voorwerp was, geen enkele rechtvaardiging geeft voor de aanvang en de berekening van de nieuwe termijn die aan het Agentschap was toegekend om zich over het contract uit te spreken.

Bovendien is de Commissie in beschikking 94/95 tevens haar motiveringsplicht niet nagekomen door de kwestie van de herkomst van de grondstoffen in algemene bewoordingen te behandelen, terwijl de begrippen „land van oorsprong” en „voorzieningsbronnen” hadden moeten worden aangewend.

Ten slotte verwijt zij de Commissie, dat deze het GOS in zijn geheel heeft beschouwd als een „bijzondere voorzieningsbron”, waarvan de Gemeenschap niet zonder gevaar afhankelijk kan zijn, hoewel dit in strijd is met de op 29 december 1994 gesloten interimovereenkomst met de Russische Federatie, waarbij de Gemeenschap zich ertoe had verbonden, „Rusland, vooral in het kader van haar voorzieningsbeleid op nucleair gebied, [te beschouwen] als een afzonderlijke leverancier die zich van andere leveranciers onderscheidt”. Dienaangaande verzoekt KLE het Hof, overeenkomstig artikel 21 van 's Hofs Statuut-EG^(*)„de overlegging te gelasten van de onderhandelingsrichtsnoeren die de Raad aan de Commissie heeft gegeven, alsook van de andere documenten betreffende de onderhandelingen met Rusland over de partnerschaps- en samenwerkingsovereenkomst” teneinde aan te tonen dat de stelling van de Commissie in strijd is met haar eigen handelwijze.

Het eerste onderdeel van dit middel dient niet-ontvankelijk te worden verklaard.

Uit de reeds aangehaalde bepalingen van het Verdrag en van 's Hofs Statuut-EGA^(*) blijkt namelijk, dat de hogere voorziening niet alleen beperkt is tot rechtsvragen, maar ook uitsluitend kan worden gebaseerd op middelen die het arrest van het Gerecht aantasten, zoals middelen ondeend aan diens onbevoegdheid, onregelmatigheden in de procedure voor het Gerecht waardoor aan de belangen van de verzoekende partij afbreuk is gedaan, en schending van het gemeenschapsrecht door het Gerecht.

De door KLE aangevoerde grieven betreffen evenwel enkel het verzuim van de Commissie om beschikking 94/95 en haar, door rekwirante als beschikking aangemerkte brief van 10 januari 1994 met redenen te omkleden, zonder enige duidelijke verwijzing naar punten van het arrest.

In de eerste plaats dient eraan te worden herinnerd, dat het ingevolge artikel 48, lid 2, van het Reglement voor de procesvoering van het Gerecht verboden is, in de loop van het geding nieuwe middelen voor te dragen, tenzij deze steunen op gegevens, rechtens of feitelijk, waarvan eerst in de loop van de behandeling is gebleken.

Het Hof heeft herhaaldelijk geoordeeld: „Zou het een partij worden toegestaan om een middel dat zij niet voor het Gerecht heeft aangevoerd, voor het eerst voor het Hof aan te voeren, dan zou haar in feite worden toegestaan om bij het Hof, waarvan de bevoegdheid inzake hogere voorziening beperkt is, een geschil aanhangig te maken dat een ruimere strekking heeft dan het geschil waarvan het Gerecht kennis heeft genomen. In hogere voorziening is het Hof dus enkel bevoegd om de beoordeling door het Gerecht van de voor hem bepleite middelen te onderzoeken.”^(*)

Enkele van deze grieven heeft KLE echter nooit aan het Gerecht voorgelegd, zodat dit in de overwegingen van zijn arrest terecht enkel op de aangevoerde middelen is ingegaan.

Aldus blijkt uit het bestreden arrest en uit het dossier van het Gerecht, dat voor het Gerecht niet is gediscussieerd over de motivering van beschikking 94/95 van de Commissie betreffende de oorsprong van de producten of de invloed van de interimovereenkomst van 29 december 1994 op het litigieuze contract.

Evenzo was het argument inzake het ontbreken van rechtvaardigingsgronden voor het vertrekpunt en de berekening van de nieuwe termijn tegen beschikking 94/95 gericht, en niet, zoals in het onderhavige geval, tegen de brief van 10 januari 1994.

Ten slotte kan op geen enkele wijze gevolg worden gegeven aan het verzoek om toegang tot de documenten van de Raad, dat KLE in haar repliek heeft geformuleerd en in de op 14 september 1998 ter griffie van het Hof neergelegde brief heeft herhaald. Het verzoek is inhoudelijk erop gericht, toegang te verkrijgen tot aanvullende bewijsmiddelen die, aangezien zij in eerste aanleg niet door het Gerecht zijn onderzocht, niet in het kader van een hogere voorziening aan het Hof kunnen worden voorgelegd. Aangezien het Hof in beginsel niet bevoegd is om de bewijzen te onderzoeken die het Gerecht tot staving van de aan hem voorgelegde feiten in aanmerking heeft genomen, is het zeker niet bevoegd, de bewijsmiddelen te beoordelen die eerst in de loop van de voor hem aanhangige procedure zijn overgelegd.

In het tweede onderdeel van het middel verwijt KLE het Gerecht, dat het zich alleen heeft uitgesproken over het middel inzake niet-nakoming van de motiveringsplicht door de Commissie, hoewel ook op het Agentschap als communautaire instantie die om de inlichting heeft verzocht en de termijn heeft verlengd, deze verplichting rust voor elke handeling in de zin van artikel 53 van het Verdrag. Deze onregelmatigheid heeft tot gevolg, dat het besluit van het Agentschap, dat de beweegredenen voor de eenzijdige verlenging van de termijn had moeten uiteenzetten, onwettig is. Bijgevolg zouden beschikking 94/95 van de Commissie, alsook het oordeel van het Gerecht in punt 40 van het arrest onregelmatig zijn.

Uit het beroepschrift in eerste aanleg blijkt inderdaad, dat aan het Gerecht de grief is voorgelegd, dat het Agentschap de bij artikel 5 bis, sub g, van de verordening opgelegde motiveringsplicht niet is nagekomen.

Het Gerecht vermeldt dit punt niet in de samenvatting van de argumenten van partijen in punt 44 van het arrest, en heeft daarop dan ook niet gereageerd in zijn beoordeling rechtens, te weten de punten 46 en volgende van het bestreden arrest.

Deze grief is derhalve gegrond. Mitsdien moet worden vastgesteld, dat het arrest van het Gerecht onvoldoende is gemotiveerd en geef ik u in overweging, het arrest op dit punt te vernietigen voor zover het onderdeel van het middel ontleend aan een motiveringsgebrek van het Agentschap niet is beoordeeld.

Volgens artikel 55, eerste alinea, van 's Hofs Statuut-EGA kan het Hof na vernietiging van het arrest de zaak zelf afdoen wanneer deze in staat van wijzen is. Ik meen dat dit het geval is, en het lijkt mij dan ook in het belang van een goede rechtsbedeling, dat het Hof zich over dit punt uitspreekt.^(*)

De eerste volzin van het door KLE aangevoerde artikel 5 bis, sub g, van de verordening bepaalt, dat „een weigering om het contract af te sluiten (...) bij een met redenen omkleed besluit ter kennis van de betrokkenen [moet] worden gebracht”.

Uiteraard legt deze bepaling het Agentschap uitsluitend een motiveringsplicht op voor het geval dat het aan de Commissie voorgelegde besluit een besluit houdende weigering om het contract af te sluiten is, hetgeen in casu niet het geval is, aangezien geen enkele handeling van het Agentschap waartegen rekwirante zich richt, een dergelijke weigering tot voorwerp heeft.

Aangaande de brief van 10 december 1993, waarin het Agentschap KLE en BNFL binnen de wettelijke termijn heeft verzocht inlichtingen te verstrekken over de herkomst van het uranium, blijkt uit het onderwerp van het verzoek zelf duidelijk, zonder dat op dit punt een aanvullende toelichting van het Agentschap nodig is, dat dit laatste er veel belang aan hechtte, vóór de afsluiting van het contract te worden ingelicht over de herkomst van de leveranties. In dit stadium kon niet worden aangenomen, dat het voornemen bestond om dit te weigeren.

Aangaande de brief van 20 december 1993, waarin het Agentschap KLE en BNFL heeft ingelicht over de vereisten van zijn diversificatiebeleid, over de mate waarin KLE reeds afhankelijk was en over zijn wens om de opmerkingen van partijen over het inopportune karakter van het contract te ontvangen, dient te worden vastgesteld, dat het Agentschap met deze brief enkel heeft willen aanzetten tot een discussie over iets dat toentertijd enkel als een ontwerpbesluit kon worden aangemerkt. Daarmee heeft het aan zijn brief een voorlopig karakter gegeven, dat niets van doen had met een weigeringsbesluit, het enige waarvoor de formele motiveringseisen gelden.

Bovendien kan het stilzwijgend genomen besluit om de wettelijke termijn te laten ingaan op het ogenblik waarop het dossier volledig was, niet worden gelijkgesteld met het latere besluit houdende weigering om een contract inzake een levering uit het GOS af te sluiten.

Mitsdien moet het tweede onderdeel van het aangevoerde middel ongegrond worden verklaard.

Het middel inzake misbruik van bevoegdheid door het Agentschap

KLE betoogt, dat het Agentschap met het verzoek om aanvullende inlichtingen en met de verlenging van de wettelijke termijn de grenzen van zijn bevoegdheid heeft overschreden en misbruik van zijn bevoegdheid heeft gemaakt, daar het, anders dan het Gerecht heeft geoordeeld, geen beoordelingsmarge had bij zijn besluit over de afsluiting van het contract.

Volgens rekwirante blijkt het misbruik van bevoegdheid uit het feit dat het Agentschap is afgeweken van zijn eerdere handelwijze, aan de behoeften aan uranium geheel te laten voldoen door leveranties uit het GOS. Met zijn weigering om het bestreden contract af te sluiten zou het Agentschap hebben geprobeerd, de westerse uraniumproducenten te beschermen, waarmee het een ander doel heeft nagestreefd dan dat waarvoor zijn bevoegdheden hem zijn verleend.

Na eraan te hebben herinnerd, dat het „vaste rechtspraak [is], dat bij een besluit slechts sprake is van misbruik van bevoegdheid wanneer er objectieve, ter zake dienende en onderling overeenstemmende aanwijzingen bestaan, dat het is genomen ter bereiking van andere doeleinden dan die welke [men] stelt te hebben nagestreefd”, wees het Gerecht erop, dat „[v]erzoekster (...) niet aannemelijk [heeft] gemaakt, dat het Agentschap en de Commissie een ander doel hebben nagestreefd dan de uitvoering van de voorzieningspoli-tiek”.^(*)

Om de redenen die hierboven reeds zijn uiteengezet^(*), is het Hof niet bevoegd, zich uit te spreken over de waarde van het aan het Gerecht voorgelegde bewijs, behoudens in geval van een verkeerde opvatting van dit bewijs.

In het onderhavige geval toont rekwirante geenszins aan, dat het Gerecht, door te overwegen dat het middel van KLE als zouden het Agentschap en de Commissie geen discretionaire bevoegdheid hebben^(*), geen afdoende bewijs van misbruik van bevoegdheid vormde, dit bewijs verkeerd heeft opgevat.

Dat KLE een bevoegdheidsoverschrijding van het Agentschap als misbruik van bevoegdheid kwalificeert, kan immers niet worden aanvaard. Deze kwestie, waarop in deze conclusie bij het onderzoek van het eerste middel reeds is ingegaan, heeft niets te maken met het middel inzake misbruik van bevoegdheid, dat er niet in bestaat dat de betrokken gemeenschapsinstelling de haar toegekende bevoegdheden overschrijdt, maar deze, zoals het Gerecht terecht heeft opgemerkt, gebruikt voor andere doeleinden dan die waarvoor zij haar in het Verdrag zijn verleend.

Het argument als zou het Agentschap hebben gebroken met zijn eerdere beleid en de westerse producenten hebben beschermd, kan niet tot de vaststelling leiden dat het Gerecht bewijsstukken verkeerd heeft opgevat. KLE poogt het bewijs van een dergelijke verkeerde opvatting te leveren immers niet, aangezien de betrokken grieven niet hetzelfde voorwerp hebben als het middel waarop het Gerecht in zijn arrest heeft geantwoord.

Verder blijkt uit deze bijzonderheid, dat deze argumenten nieuw zijn, want zij zijn in beroep T-149/94 niet naar voren gebracht als grieven tot staving van het middel inzake misbruik van bevoegdheid, ook al konden zij in eerste aanleg worden uiteengezet. Derhalve moeten zij niet-ontvankelijk worden verklaard.

De vordering tot nietigverklaring

De vordering tot schadevergoeding

Volgens KLE is het Gerecht, door de vordering tot schadevergoeding af te wijzen op grond dat de handelwijze van het Agentschap en de weigering van de Commissie om aan haar verzoeken te voldoen, geen enkele onregelmatigheid vertonen, eraan voorbijgegaan, dat de vorderingen tot nietigverklaring enkel betrekking hadden op de beschikkingen van de Commissie. De vordering tot schadevergoeding strekte evenwel tot vergoeding van de schade veroorzaakt door het onrechtmatig handelen van het Agentschap en daarover had het Gerecht zich derhalve moeten uitspreken.

Zoals de Commissie terecht heeft opgemerkt, kan dit middel niet worden aanvaard, aangezien het Gerecht, door in het kader van het onderzoek van de vorderingen tot nietigverklaring van de beschikkingen van de Commissie te oordelen dat de handelwijze van het Agentschap en de Commissie in overeenstemming met het recht was, een oordeel heeft uitgesproken over de regelmatigheid van de besluiten van het Agentschap en daarmee heeft geantwoord op het in eerste aanleg aangevoerde middel. Daaraan moet worden toegevoegd, dat uit hetgeen in het arrest is vastgesteld ten aanzien van de handelwijze van het Agentschap, geen onrechtmatige handelwijze kan worden afgeleid. Ten slotte geeft rekwirante niet aan, over welke in eerste aanleg aangevoerde feiten die een zodanige handelwijze zouden vormen, het Gerecht zich niet heeft uitgesproken.