Arrest van het Hof (Achtste kamer) van 6 december 2007.

Toepasselijke bepalingen

Hoofdgeding en prejudiciële vraag

Als douane-expediteur heeft Van Landeghem bij de douanedienst te Antwerpen tussen 10 april 1995 en 4 december 1997 75 aangiften ten verbruik IM4 ingediend voor de invoer van 96 voertuigen die bestemd waren voor een Italiaans bedrijf.

Na een controle a posteriori heeft de Belgische douaneadministratie vastgesteld dat deze 96 voertuigen ten onrechte onder GN-tariefpost 8703 waren aangegeven met betaling van slechts 10 % douanerechten in plaats van onder post 8704 met betaling van 22 % invoerrechten. Volgens de douaneadministratie dienden deze voertuigen onder GN-tariefpost 8704 te worden aangegeven als voertuigen voor goederenvervoer, omdat zij beschikten over een laadruimte die afgescheiden was van de passagiersruimte. Bij dwangbevel is Van Landeghem verzocht aanvullende douanerechten ten bedrage van 8 374 994 BEF te betalen.

Van Landeghem heeft dit dwangbevel aangevochten met het betoog dat de aan de orde zijnde voertuigen onder GN-tariefpost 8703 vielen, gelet op de technische kenmerken en de luxueuze afwerking ervan.

Bij vonnis van 11 januari 2002 heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen de vordering van Van Landeghem afgewezen. De Rechtbank heeft daarbij geoordeeld dat niettegenstaande de specifieke kenmerken en eigenschappen van voertuigen van het type „pick-up” en de zeer luxueuze afwerking van de passagiersruimte van deze voertuigen, de laadruimte van de voertuigen in functioneel opzicht bepalend is. Deze voertuigen zijn bijgevolg ontworpen voor goederenvervoer en dienen dus onder GN-post 8704 te worden aangegeven.

In hoger beroep van deze uitspraak heeft het Hof van Beroep te Antwerpen de behandeling van de zaak geschorst en het Hof de volgende prejudiciële vraag gesteld:

„Dienden pick-ups — zijnde motorvoertuigen bestaande uit enerzijds een gesloten cabine die dienstdoet als passagierruimte waarbij zich achter de zitplaats of -bank van de bestuurder opklapbare of uitneembare zetels met driepuntsgordels bevinden en anderzijds uit een van de cabine afgescheiden laadbak die niet hoger is dan 50 centimeter en die enkel aan de achterzijde kan worden opengemaakt en die geen voorzieningen heeft voor het vasthechten van een lading — die waren voorzien van een zeer luxueus full-option interieur (met inbegrip van elektrisch verstelbare zetels, lederen zetels, elektrisch bedienbare spiegels en ramen, stereo-installatie met CDspeler, enz. ...), een ABS-remsysteem, een automatische benzinemotor [met een cilinderinhoud van] 4 tot 8 liter met een zeer hoog verbruik, vierwielaandrijving en luxueuze (sport)velgen, bij het in het vrije verkeer brengen en het ten verbruik aangeven in de periode tussen 10.04.1995 en 04.12.1997 te worden ingedeeld onder post 8703 van de destijds geldende [GN] (oorspronkelijk vastgesteld bij verordening [...] nr. 2658/87 [...]), als zijnde automobielen en andere motorvoertuigen, hoofdzakelijk ontworpen voor personenvervoer (andere dan bedoeld bij post 8702), motorvoertuigen van het type ‚stationwagon’ of ‚break’ en racewagens daaronder begrepen, dan wel onder post 8704 van de destijds geldende [GN] als zijnde automobielen voor goederenvervoer, dan wel onder een andere post dan post 8703 of post 8704 van de destijds geldende [GN]?”

Beantwoording van de prejudiciële vraag

De verwijzende rechter wenst te vernemen of pick-ups, zoals beschreven in de prejudiciële vraag, moeten worden ingedeeld onder GN-post 8703, als voertuigen bestemd voor personenvervoer, dan wel onder GN-post 8704, als voertuigen ontworpen voor goederenvervoer.

Om te beginnen is het vaste rechtspraak van het Hof dat in het belang van de rechtszekerheid en van een gemakkelijke controle het beslissende criterium voor de tariefindeling van goederen in de regel moet worden gezocht in de objectieve kenmerken en eigenschappen ervan, zoals deze in de bewoordingen van de GN-post en in de aantekeningen bij de afdelingen of hoofdstukken zijn omschreven (zie arresten van 27 april 2006, Kawasaki Motors Europe, C-15/05, Jurispr. blz. I-3657, punt 38, en 18 juli 2007, FTS International, C-310/06, Jurispr. blz. I-6749, punt 27).

Voorts kan de bestemming van het product een objectief indelingscriterium zijn, wanneer die bestemming inherent is aan het product. De inherentie moet kunnen worden beoordeeld aan de hand van de objectieve kenmerken en eigenschappen van het product (zie arresten van 11 januari 2007, B.A.S. Trucks, C-400/05, Jurispr. blz. I-311, punt 29; 15 februari 2007, RUMA, C-183/06, Jurispr. blz. I-1559, punt 36, en 18 juli 2007, Olicom, C-142/06, Jurispr. blz. I-6675, punt 18).

Tot slot is het vaste rechtspraak van het Hof dat de door de Commissie met betrekking tot de GN en door de WDO met betrekking tot het GS uitgewerkte toelichtingen, hoewel rechtens niet bindend, belangrijke hulpmiddelen zijn bij de uitlegging van de draagwijdte van de verschillende tariefposten (zie arrest B.A.S. Trucks, reeds aangehaald, punt 28). Bovendien zijn de adviezen van de WDO waarbij een goed in het GS wordt ingedeeld, weliswaar rechtens niet bindend, maar zij vormen in het kader van de indeling van dit product in de GN aanwijzingen die een belangrijk hulpmiddel zijn voor de uitlegging van de draagwijdte van de verschillende GN-posten (zie arrest Kawasaki Motors Europe, reeds aangehaald, punt 36).

Van Landeghem pleit voor de indeling van de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen onder GN-post 8703, terwijl de Belgische regering en de Commissie voorstander zijn van indeling onder GN-post 8704. In dit verband beroepen laatstgenoemden zich met name op de GS-toelichtingen en beroept de Belgische regering zich voorts op de GS-indelingsadviezen.

Volgens de bewoordingen van post 8703, te weten „[M]otorvoertuigen hoofdzakelijk ontworpen voor personenvervoer”, is de hoofdbestemming van de voertuigen beslissend voor de indeling ervan. Uit het gebruik van de term „ontworpen” blijkt, zoals wordt bevestigd door de in punt 24 van het onderhavige arrest in herinnering gebrachte vaste rechtspraak, dat de hoofdbestemming van het voertuig beslissend is indien zij inherent is aan het voertuig. Die bestemming wordt bepaald door het algemene aanzien van de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen en door alle kenmerken van die voertuigen die deze hun wezenlijke karakter geven (zie in die zin arrest B.A.S. Trucks, reeds aangehaald, punt 40).

In casu hebben de in het hoofdgeding aan de orde zijnde motorvoertuigen volgens de vaststellingen van de verwijzende rechter de volgende kenmerken en objectieve eigenschappen. Zij bestaan uit enerzijds een gesloten cabine die dienstdoet als passagierruimte waarbij zich achter de zitplaats of -bank van de bestuurder opklapbare of uitneembare zetels met driepuntsgordels bevinden en anderzijds uit een van de cabine afgescheiden laadbak die niet hoger is dan 50 centimeter, die enkel aan de achterzijde kan worden opengemaakt en die geen voorzieningen heeft voor het vasthechten van een lading. De voertuigen hebben een zeer luxueus interieur met vele opties (met name elektrisch verstelbare lederen zetels, elektrisch bedienbare spiegels en ramen en een stereo-installatie met CD-speler), een ABSremsysteem, een automatische benzinemotor met een cilinderinhoud van 4 tot 8 liter met een zeer hoog brandstofverbruik, vierwielaandrijving en luxueuze „sport”-velgen.

Gelet op voormelde kenmerken en eigenschappen moet worden onderzocht of die voertuigen gelet op het algemene aanzien en alle kenmerken ervan, hoofdzakelijk zijn ontworpen voor personenvervoer dan wel voor goederenvervoer.

Wat het argument van de Belgische regering betreft dat overeenkomstig de GSindelingsadviezen betreffende de postonderverdelingen 8704.21 en 8704.31, pickups zoals zij daarin zijn beschreven, zijn ingedeeld onder post 8704, zij opgemerkt dat deze omstandigheid geen doorslaggevende aanwijzingen verstrekt voor de indeling van de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen, aangezien vaststaat dat pick-ups, afhankelijk van de kenmerken ervan, kunnen worden ingedeeld onder hetzij GN-post 8703, hetzij GN-post 8704, hetgeen overigens wordt bevestigd door het G S-indelingsadvies betreffende postonderverdeling 8703.23, dat pick-ups indeelt onder post 8703.

De Commissie betoogt dat de structuur van de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen, bestaande uit een cabine en een open platform aan de achterzijde, een aanwijzing vormt voor indeling onder GN-post 8704. In dit verband geeft de Commissie te kennen dat voertuigen die een enkele gesloten binnenruimte hebben, zijn vermeld in het beschrijvende gedeelte van de GS-toelichting op post 8703, terwijl voertuigen waarvan de bouw vergelijkbaar is met die van de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen, zijn vermeld in het beschrijvende gedeelte van de GS-toelichting op post 8704.

Dat aspect is evenwel van ondergeschikt belang. In de eerste plaats heeft het beschrijvende gedeelte van de bedoelde toelichtingen volgens de bewoordingen ervan enkel de functie, de voertuigen te identificeren waarvan de indeling onduidelijk is. De voor de indeling relevante ontwerpkarakteristieken van de voertuigen zijn daarentegen opgesomd in de punten a tot en met e van de GS-toelichtingen op de posten 8703 en 8704. Bovendien bestaat de typische structuur van een pick-up juist in een gesloten cabine en een open platform aan de achterzijde. Dat wordt overigens bevestigd door de toelichtingen op de GN 2007 bij post 8703, die, ondanks de omstandigheid dat in de Franse versie de uitdrukking „Du type camionnette” wordt gebruikt, betrekking hebben op de indeling van pick-ups, zoals duidelijk blijkt uit de inhoud van die toelichtingen en uit de bewoordingen van de andere taalversies [te weten „Vom Typ Pick-up”, „Of the pick-up type”, „De tipo camionetta (pick-up)”, „del tipo pick-up”]. In die toelichtingen wordt een pick-up beschreven als een voertuig met een gesloten cabine voor personenvervoer en een open of overdekt gedeelte voor goederenvervoer, zonder dat dit in de weg staat aan de indeling van dat voertuig onder deze post.

De Commissie betoogt voorts dat een groter aantal in de GS-toelichting op post 8704 opgesomde ontwerpkarakteristieken van de voertuigen overeenstemmen met de beschrijving van de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen, dan de ontwerpkarakteristieken die in de GS-toelichting op post 8703 zijn vermeld.

In dit verband zijn om te beginnen, volgens de uitdrukkelijke bewoordingen van die toelichtingen, de daarin gebruikte indelingscriteria niet exhaustief. Vervolgens hebben die criteria betrekking op heterogene types voertuigen („voertuigen van het type ‚van’, voertuigen van het type ‚SUV’, bepaalde voertuigen van het type ‚pickup’”). Onderzocht moet dus worden of de door de G S-toelichtingen gebruikte indelingscriteria relevant en duidelijk zijn voor de indeling van het betrokken type voertuig. Bovendien mag de opsomming van de kenmerken van de voertuigen in de GS-toelichtingen op de posten 8703 en 8704 niet aldus worden opgevat dat de enkele som van de op de aan de orde zijnde voertuigen betrekking hebbende kenmerken op zich bepalend is voor de indeling van die voertuigen. Zoals in punt 27 van het onderhavige arrest in herinnering is gebracht, moeten veeleer het algemene aanzien van de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen en alle kenmerken van die voertuigen worden beoordeeld, waarbij met name rekening moet worden gehouden met het relatieve belang van de voor de indeling daarvan gebruikte criteria.

Anders dan de Commissie betoogt, kan een motor met grote cilinderinhoud en een zeer hoog brandstofverbruik niet worden beschouwd als een criterium dat impliceert dat een aldus uitgerust voertuig onder GN-post 8704 moet worden ingedeeld. In dit verband moet worden benadrukt dat het brandstofverbruik niet moet worden bekeken in absolute cijfers, maar in verhouding tot de laadcapaciteit. In het algemeen is de verhouding tussen het brandstofverbruik en de laadcapaciteit vrij laag bij voertuigen voor goederenvervoer, terwijl die verhouding veel hoger is voor personenwagens.

Met betrekking tot het argument van de Commissie dat een pick-up die een gedeelte voor goederenvervoer heeft waarvan de binnenlengte op de vloer meer dan 50 % van de lengte van de wielbasis van het voertuig bedraagt, moet worden ingedeeld onder GN-post 8704, bevatten de toelichtingen op de GN 2007 een dergelijke constatering. Dit kenmerk kan evenwel niet het beslissende criterium zijn voor de indeling van dat voertuig. Aan een dergelijke uitlegging staat in de weg de omstandigheid dat de GN-toelichtingen niet in de plaats komen van die op de GS, maar moeten worden geacht complementair te zijn, zoals staat in het voorwoord bij de GN-toelichtingen. Overigens verwijzen de toelichtingen op de GN 2006 op postonderverdelingen 87 032 110 tot en met 87 032 490 uitdrukkelijk naar de GS-toelichting op post 8703, zodat volgens die toelichtingen het door de Commissie vermelde criterium niet kan worden geacht het enige criterium voor de indeling te zijn.

Daarentegen is de omstandigheid dat zich achter de zitplaats of -bank van de bestuurder zetels met driepuntsgordels bevinden, een typisch kenmerk van voertuigen die hoofdzakelijk zijn ontworpen voor personenvervoer. Dit wordt bevestigd door de toelichtingen op de GN 1994 en voorts door de GS-toelichtingen. Die toelichtingen op post 8703 verwijzen uitdrukkelijk naar dergelijke zetels als ontwerpkarakteristieken die algemeen van toepassing zijn op voertuigen die behoren tot deze post

Bovendien is de interieurafwerking van de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen een factor ten gunste van indeling ervan onder GN-post 8703. Zowel de ten tijde van de feiten van het hoofdgeding bestaande GN-toelichtingen als de GS-toelichtingen vermelden een interieurafwerking die vergelijkbaar is met die waarmee de ruimte bestemd voor bestuurder en passagiers in personenwagens is uitgerust, uitdrukkelijk als een voor de indeling onder die post gebruikt ontwerpkarakteristiek van de voertuigen. Dat geldt te meer voor de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen, die volgens de beschrijving daarvan in de prejudiciële vraag een „zeer luxueus [...] interieur” hebben.

Evenzo blijkt uit de omstandigheid dat er geen voorzieningen zijn voor het vasthechten van een te vervoeren lading, dat voertuigen zoals die welke in het hoofdgeding aan de orde zijn, niet hoofdzakelijk zijn ontworpen voor goederenvervoer, maar veeleer bestemd zijn voor personenvervoer. Dezelfde conclusie kan worden getrokken uit het bestaan van een automatische benzinemotor, een ABSremsysteem en vierwielaandrijving. Dergelijke kenmerken zijn typerend voor personenwagens, en niet voor voertuigen ontworpen voor goederenvervoer.

Tot slot is de aanwezigheid van luxueuze „sport”-velgen een vanzelfsprekend kenmerk waaruit blijkt dat de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen hoofdzakelijk zijn ontworpen voor personenvervoer. Personen en goederen kunnen uiteraard evengoed met luxueuze „sport”-velgen als met gewone velgen worden vervoerd. Luxueuze „sport”-velgen hebben evenwel geen functioneel belang, zodat voertuigen die zijn ontworpen voor goederenvervoer slechts zelden daarmee zijn uitgerust, terwijl het gebruik van dergelijke velgen typerend is voor personenwagens. De uitrusting met dergelijke velgen wijst er dus op dat voertuigen zoals die welke in het hoofdgeding aan de orde zijn, moeten worden ingedeeld onder GN-post 8703. In dit verband zijn kenmerken die, zoals in casu de aanwezigheid van luxueuze „sport”-velgen, bijna uitsluitend te vinden zijn bij hetzij voertuigen ontworpen voor goederenvervoer, hetzij personenwagens, van bijzonder belang om de betrokken voertuigen in de GN in te delen.

Het is juist dat de G S-toelichtingen en de indelingsadviezen bij dit systeem nog niet waren vastgesteld op het tijdstip waarop de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen werden ingevoerd. In casu hoeft evenwel geen uitspraak te worden gedaan over de vraag of, gelet op deze omstandigheid, die documenten niet in aanmerking mogen worden genomen bij de indeling. Deze vraag is niet beslissend voor de uitkomst van het hoofdgeding. Zelfs onder verwijzing naar die documenten, waarop de Belgische regering en de Commissie zich beroepen om een indeling van de bedoelde voertuigen onder post 8704 te motiveren, is uit de voorafgaande analyse gebleken dat de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen onder post 8703 moeten worden ingedeeld.

Uit het onderzoek van de door de verwijzende rechter beschreven kenmerken van de voertuigen volgt dus dat de in het hoofdgeding aan de orde zijnde voertuigen gelet op het algemene aanzien en alle kenmerken ervan, als hoofdbestemming het vervoer van personen hebben, zodat deze voertuigen moeten worden ingedeeld onder GN-post 8703. Anders dan de Commissie meent, is indeling van die voertuigen onder GN-post 8704 niet denkbaar, zodat toepassing van algemene regel 3 c, die in het eerste deel van de GN, titel I, A, is vermeld, juist wegens de bewoordingen ervan uitgesloten is.

Bijgevolg moet op de gestelde vraag worden geantwoord dat pick-ups zoals die welke in het hoofdgeding aan de orde zijn, die bestaan uit enerzijds een gesloten cabine die dienstdoet als passagierruimte waarbij zich achter de zitplaats of -bank van de bestuurder opklapbare of uitneembare zetels met driepuntsgordels bevinden en anderzijds uit een van de cabine afgescheiden laadbak die niet hoger is dan 50 centimeter, die enkel aan de achterzijde kan worden opengemaakt en die geen voorzieningen heeft voor het vasthechten van een lading, die zijn voorzien van een zeer luxueus interieur met vele opties (met name elektrisch verstelbare lederen zetels, elektrisch bedienbare spiegels en ramen en een stereo-installatie met CDspeler), een ABS-remsysteem, een automatische benzinemotor met een cilinderinhoud van 4 tot 8 liter met een zeer hoog brandstofverbruik, vierwielaandrijving en luxueuze „sport”-velgen, volgens het algemene aanzien en de algemene kenmerken ervan moeten worden ingedeeld onder GN-post 8703.

Kosten

Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de nationale rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.