Arrest van het Gerecht (Derde kamer) van 6 februari 2014  

– De relevante rechtspraak

55 In dit verband dient eraan te worden herinnerd dat wat de bewijsvoering met betrekking tot een inbreuk op artikel 81, lid 1, EG betreft, de Commissie de door haar vastgestelde inbreuken moet bewijzen en de elementen dient aan te dragen die het bestaan van de constitutieve elementen van een inbreuk rechtens genoegzaam bewijzen (arresten Hof van 17 december 1998, Baustahlgewebe/Commissie, C-185/95 P, Jurispr. blz. I-8417, punt 58; 8 juli 1999, Commissie/Anic Partecipazioni, C-49/92 P, Jurispr. blz. I-4125, punt 86, en 6 januari 2004, BAI en Commissie/Bayer, C-2/01 P en C-3/01 P, Jurispr. blz. I-23, punt 62).

56 Aldus moet de Commissie nauwkeurige en onderling overeenstemmende bewijzen aandragen die de vaste overtuiging kunnen schragen dat de inbreuk is gepleegd (zie arrest Gerecht van 8 juli 2004, JFE Engineering e.a./Commissie, T-67/00, T-68/00, T-71/00 en T-78/00, Jurispr. blz. II-2501, punt 179 en de aldaar aangehaalde rechtspraak).

57 Indien de Commissie een inbreuk op de mededingingsregels vaststelt op basis van de veronderstelling dat het bestaan van tegen de mededinging gerichte gedragingen de enig mogelijke verklaring is voor de aangetoonde feiten, zal de rechter van de Unie de betrokken beschikking inderdaad nietig verklaren wanneer de betrokken ondernemingen een betoog voeren dat een ander licht werpt op de door de Commissie aangetoonde feiten en aldus voor die feiten een andere plausibele verklaring kan geven die in de plaats kan treden van die op basis waarvan de Commissie tot het bestaan van een inbreuk heeft geconcludeerd. In een dergelijk geval kan immers niet worden geoordeeld dat de Commissie het bestaan van een inbreuk op het mededingingsrecht heeft bewezen (zie in die zin arresten Hof van 28 maart 1984, Compagnie royale asturienne des mines en Rheinzink/Commissie, 29/83 en 30/83, Jurispr. blz. 1679, punt 16, en 31 maart 1993, Ahlström Osakeyhtiö e.a./Commissie, C-89/85, C-104/85, C-114/85, C-116/85, C-117/85 en C-125/85-C-129/85, Jurispr. blz. I-1307, punten 126 en 127).

58 Uit de rechtspraak blijkt echter ook dat niet elk van de door de Commissie aangevoerde bewijzen noodzakelijkerwijs voor elk onderdeel van de inbreuk aan deze criteria hoeft te voldoen, want het volstaat dat de door deze instelling aangevoerde bundel van aanwijzingen, in zijn geheel beschouwd, aan dit vereiste voldoet (arrest Gerecht JFE Engineering e.a./Commissie, reeds aangehaald, punt 180, en arrest Gerecht van 8 juli 2008, Lafarge/Commissie, T‑54/03, niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punten 56 en 271).

59 Verder dient ervan uit te worden gegaan dat, aangezien het verbod op deelneming aan tegen de mededinging gerichte gedragingen en overeenkomsten en de sancties die overtreders riskeren, algemeen bekend zijn, de activiteiten die met die gedragingen en overeenkomsten verband houden, doorgaans clandestien worden verricht, de bijeenkomsten in het geheim worden gehouden, meestal in een derde land, en de desbetreffende documentatie tot een minimum wordt beperkt (arrest Hof van 7 januari 2004, Aalborg Portland e.a./Commissie, C-204/00 P, C-205/00 P, C-211/00 P, C-213/00 P, C-217/00 P en C-219/00 P, Jurispr. blz. I-123, punt 55).

60 Zelfs wanneer de Commissie stukken ontdekt waaruit met zoveel woorden onrechtmatig overleg tussen marktdeelnemers blijkt, zoals de notulen van een bijeenkomst, zijn die doorgaans slechts fragmentarisch en schaars, zodat vaak bepaalde details via deductie moeten worden gereconstrueerd (arrest Aalborg Portland e.a./Commissie, reeds aangehaald, punt 56).

61 In de meeste gevallen moet het bestaan van een tegen de mededinging gerichte gedraging of overeenkomst dus worden afgeleid uit een samenloop van omstandigheden en aanwijzingen die in hun totaliteit beschouwd, bij gebreke van een andere coherente verklaring, het bewijs kunnen leveren dat de mededingingsregels zijn geschonden (zie in die zin arrest Aalborg Portland e.a./Commissie, reeds aangehaald, punt 57).

62 Bovendien eist de rechtspraak dat de Commissie zich, bij ontbreken van bewijsmateriaal waarmee de volledige duur van een inbreuk rechtstreeks kan worden aangetoond, ten minste baseert op bewijzen betreffende feiten die zich zo kort na elkaar hebben voorgedaan dat redelijkerwijs kan worden aangenomen dat deze inbreuk tussen twee welbepaalde tijdstippen zonder onderbreking heeft voortgeduurd (zie in die zin arresten Gerecht van 7 juli 1994, Dunlop Slazenger/Commissie, T-43/92, Jurispr. blz. II-441, punt 79, en 5 oktober 2011, Romana Tabacchi/Commissie, T-11/06, Jurispr. blz. II-6681, punt 132).

63 Het Hof heeft ook geoordeeld dat, aangezien de Commissie was geslaagd in het bewijs dat een onderneming had deelgenomen aan bijeenkomsten van ondernemingen die duidelijk tegen de mededinging waren gericht, het Gerecht terecht had geoordeeld dat het aan die onderneming stond om een andere verklaring voor de inhoud van die bijeenkomsten te geven. Daardoor had het Gerecht de bewijslast niet ten onrechte omgekeerd en ook geen inbreuk gemaakt op het vermoeden van onschuld (arrest Hof van 8 juli 1999, Montecatini/Commissie, C-235/92 P, Jurispr. blz. I-4539, punt 181).

64 Indien de Commissie zich dus baseert op bewijs dat in beginsel toereikend is om het bestaan van de inbreuk aan te tonen, kan de verwijzing door de betrokken onderneming naar het mogelijk voorvallen van een omstandigheid die de bewijskracht van dit bewijs kan aantasten, op zichzelf niet ertoe leiden dat de Commissie het bewijs moet leveren dat deze omstandigheid de bewijskracht van dit bewijs niet kon aantasten. Integendeel, de betrokken onderneming moet, tenzij dit door eigen gedragingen van de Commissie niet mogelijk is, rechtens genoegzaam bewijzen dat enerzijds sprake is van de door haar aangevoerde omstandigheid en anderzijds deze omstandigheid de bewijskracht van het bewijs waarop de Commissie zich baseert, op losse schroeven zet (arrest Gerecht van 15 december 2010, E.ON Energie/Commissie, T-141/08, Jurispr. blz. II-5761, punt 56).

65 Tegen de achtergrond van deze overwegingen dient te worden nagegaan of de Commissie in de bestreden beschikking rechtens genoegzaam heeft aangetoond dat de inbreuken ten minste tot 11 november 1999 hebben geduurd.

– Duur van de inbreuken

66 In het onderhavige geval dient er meteen aan te worden herinnerd dat de Commissie in de bestreden beschikking heeft geoordeeld dat de inbreuken, in de vorm van bijeenkomsten in Zwitserland van onder meer de betrokken ondernemingen, hadden geduurd tot 21 maart 2000 voor de inbreuk betreffende de tinstabilisatoren en tot 26 september 2000 voor de inbreuk betreffende de sector ESBO/esters (punt 100 van de bestreden beschikking).

67 De Commissie heeft ook geoordeeld dat „van een groot aantal bijeenkomsten [...] rechtstreeks en van het betrokken tijdstip daterende bewijs bestond dat de deelnemers [...] regelmatig tegen de mededinging gerichte gesprekken voerden” (punt 137 van de bestreden beschikking).

68 Verzoekster betoogt echter, zakelijk weergegeven, dat de Commissie het bestaan van de inbreuk opleverende gedragingen – te weten dat de AC-Treuhand-bijeenkomsten die na 11 november 1999 hebben plaatsgevonden, tegen de mededinging waren gericht – niet met voldoende bewijskrachtige materiële elementen heeft aangetoond, en dat de inbreuk opleverende gedragingen „in het midden van het jaar 1999” of „in de loop van de zomer van 1999”, volgens de in haar schrifturen gebruikte bewoordingen, waren geëindigd.

69 Dit neemt niet weg dat verzoekster niet betwist dat, in de onmiddellijke nasleep van de Fides-bijeenkomsten, de AC-Treuhand-bijeenkomsten ten minste tot „in het midden van het jaar 1999” overduidelijk tegen de mededinging waren gericht.

70 In haar schrifturen erkent verzoekster ook uitdrukkelijk dat alle bijeenkomsten werden geleid door S., wiens gedrag zij naar eigen zeggen betreurt, en zij wijst erop dat zij dit bij brief van 17 november 2009 aan haar klanten heeft laten weten en daarbij excuses heeft aangeboden.

71 Ook al verklaart verzoekster dat de inbreuk opleverende gedragingen vanaf 1996 zijn afgenomen, zij betwist niet dat de inbreuk opleverende gedragingen hebben voortgeduurd.

72 Bijgevolg geeft verzoekster toe dat de inbreuken hebben bestaan en van 1 december 1993 tot ten minste in het midden van het jaar 1999 hebben geduurd.

73 Verzoekster betwist ook niet dat in het tweede halfjaar van 1999 en in het eerste halfjaar van 2000 AC-Treuhand-bijeenkomsten hebben plaatsgevonden.

74 In haar schrifturen erkent verzoekster ook uitdrukkelijk dat die bijeenkomsten werden „geleid” door S.

75 Om het tweede middel van verzoekster te beoordelen behoeft dus slechts te worden nagegaan of de Commissie rechtens genoegzaam heeft aangetoond dat de AC-Treuhand-bijeenkomsten die na 11 november 1999 hebben plaatsgevonden, net als de daaraan voorafgaande bijeenkomsten tegen de mededinging waren gericht (zie in die zin arrest Hof van 8 juli 1999, Hüls/Commissie, C-199/92 P, Jurispr. blz. I-4287, punt 155, en arresten Commissie/Anic Partecipazioni, reeds aangehaald, punt 96, en Aalborg Portland e.a./Commissie, reeds aangehaald, punt 81).

– Voortduren van de inbreuk betreffende de tinstabilisatoren na 11 november 1999

76 Met betrekking tot de sector tinstabilisatoren heeft de Commissie in de bestreden beschikking op basis van verschillende in de punten 299 tot en met 304 voor het jaar 1999 en in de punten 316 tot en met 323 en 420 voor het jaar 2000 genoemde bewijselementen geoordeeld dat de inbreuk opleverende gedragingen tot 21 maart 2000, dus na 11 november 1999, hadden voortgeduurd.

77 Wat ten eerste het jaar 1999 betreft, hebben in Zwitserland negen AC-Treuhand-bijeenkomsten plaatsgevonden, te weten twee in februari, twee in april, twee in juli, een in september en twee andere op 29 en 30 november, waarop Akcros, Baerlocher, CECA, Reagens en Chemtura aanwezig waren (punt 299 van de bestreden beschikking), waarbij dient te worden gepreciseerd dat verzoekster het bestaan van al die bijeenkomsten, met uitzondering van een bijeenkomst in juli, toegeeft.

78 Ten tweede heeft de Commissie aangevoerd dat in een 16 september 1999 gedateerd maandverslag van Chemtura voor augustus 1999, dat deze onderneming in het kader van haar medewerking met de Commissie tijdens de administratieve procedure heeft overgelegd, melding werd gemaakt van het feit dat „[haar] concurrenten [haar] prijsbeleid volgden en hun prijzen eveneens [hadden] verhoogd” en dat één onderneming, A, „het moeilijk had om zich aan de prijsdiscipline te houden” (punt 303 van de bestreden beschikking).

79 Ten derde wordt in het 15 november 1999 gedateerde maandverslag van Chemtura voor oktober 1999 vermeld dat onderneming A, anders dan alle andere marktdeelnemers, haar prijzen verlaagde, maar dat „actie [werd] ondernomen om deze tendens te stoppen” (punt 303 van de bestreden beschikking).

80 Ten vierde wordt in een brief van Chemtura van 23 november 1999 vermeld dat de prijzen in West-Europa in 1999 met 8 % waren verhoogd en dat het in vierde kwartaal van 1999 een prijsstijging werd verwacht (punt 304 van de bestreden beschikking).

81 Ten vijfde wordt in een 17 december 1999 gedateerd maandverslag van Chemtura voor november 1999 melding gemaakt van een door een concurrente, ondersteund door twee andere concurrenten, doorgevoerde prijsverhoging die niet „in werking zal treden vóór het eerste kwartaal van 2000” (punt 304 van de bestreden beschikking).

82 Ten zesde hebben op 20 en 21 maart 2000 te Zurich twee AC-Treuhand-bijeenkomsten plaatsgevonden, waarop Akcros, Baerlocher, CECA, Reagens en Chemtura aanwezig waren (punt 316 van de bestreden beschikking), wat verzoekster niet betwist.

83 Ten zevende heeft de Commissie in punt 317 van de bestreden beschikking melding gemaakt van een op 16 februari 2000 gedateerd memorandum van een medewerker van Akcros aan een van zijn diens hiërarchieke meerderen (hierna: „Akcros-memorandum”), waarvan de door verzoekster niet betwiste bewoordingen hierna volledig dienen te worden weergegeven:

„Ik heb gepraat met de marketingdirecteuren die de EU-markten voor stabilisatoren zeer goed kennen [...] Vandaag zijn wij en de meeste van onze concurrenten in de EU lid van bedrijfsverenigingen (een voor de ESBO en een voor de tinstabilisatoren), die vooral tot doel hebben de marktinformatie te consolideren in de vorm van in ton uitgedrukte maandelijkse verkopen. Elke onderneming zendt die informatie naar AC-Treuhand in Zwitserland, die deze naar alle deelnemende ondernemingen doorstuurt in de vorm van totalen [...] Deze bevatten geen enkele mededingingsinformatie. Dit lijkt mij volstrekt rechtmatig en nuttig. Twee- tot viermaal per jaar ontmoeten de deelnemende ondernemingen elkaar echter in Zwitserland om te spreken over punten van gemeenschappelijk belang, zoals de vooruitzichten en tendensen op de markt, de activiteiten van de niet-deelnemende ondernemingen enz. De door AC-Treuhand voorgezeten bijeenkomst levert mijns inziens geen misbruik op, doch ik heb vernomen dat de concurrenten, wanneer zij samen zijn, spreken, over prijsniveaus en klanten. Om die reden raad ik dringend aan, AC-Treuhand te laten weten dat wij niet meer zullen deelnemen aan deze bijeenkomsten, maar de informatie over onze verkopen zullen doorsturen om de desbetreffende dienst te genieten. Twee jaar geleden was de situatie in deze verenigingen totaal anders. Daarna werden zogenoemde rode bladen opgesteld: deze bevatten de notulen van de bijeenkomsten en nadere gegevens over de beslissingen van de verenigingen over tariefverhogingen en verdeling van de markten. Daarin werd eveneens over specifieke klanten gesproken. Deze notulen werden niet uitgedeeld, maar ‚veilig’ bewaard in de dossiers van AC-Treuhand, omdat Zwitserland geen lid was van de EU. In 1996 en 1997 vonden dergelijke overeenkomsten niet meer plaats, waarschijnlijk ten gevolge van sterkere druk om dergelijke activiteiten niet meer te verrichten wegens een striktere toepassing van de wetten. Meer dan één lid van de tinvereniging heeft bij onze vertegenwoordiger aangedrongen op terugkeer naar de situatie waarin tijdens deze AC-Treuhand-bijeenkomsten regelmatig prijzen werden vastgesteld en de markt werd verdeeld. Barloecher oefent de meeste druk uit op ons en op andere leden die geen voorstander zijn van een dergelijke overeenkomst. Zij heeft het meer in het bijzonder over het ‚bevriezen’ van de marktaandelen, waarbij ingeval een lid zijn marktaandeel verhoogt door een klant weg te kapen, hij een andere klant zou moeten afstaan om het evenwicht te herstellen. Daarop zou toezicht worden uitgeoefend door een maandelijkse verificatie van de quota. Wij willen niet meer deelnemen aan dergelijke misbruik opleverende activiteiten en dit is een bijkomende reden waarom wij de deelneming aan deze bijeenkomsten zouden moeten stopzetten [...] Alles samen genomen zijn er blijkbaar misbruik overleverende bijeenkomsten/discussies geweest waaraan Akcros wel degelijk heeft deelgenomen. Ofschoon wij waarschijnlijk nu en dan nog discussies voeren die als bedenkelijk zouden kunnen worden aangemerkt, nemen wij niet meer deel aan deze officiële bijeenkomsten, die duidelijk ongepast zijn. Ik raad dan ook dringend aan: 1) AC-Treuhand officieel mee te delen dat wij niet meer zullen deelnemen aan de bijeenkomsten van de verenigingen tin en [ESBO/esters] in Zwitserland, ook al blijven wij onze verkoopgegevens toesturen zoals voorheen; 2) voor onze marketingdirecteuren (en anderen) een sensibiliseringsopleiding te organiseren om hun duidelijk te wijzen op de grenzen die zij in het kader van contacten met de concurrenten niet mogen overschrijden. Gelieve mij te laten weten of u akkoord gaat met deze suggesties.”

84 Ten achtste heeft de Commissie ter versterking van haar uitlegging van het Akcros-memorandum in punt 318 van de bestreden beschikking aangevoerd dat Akzo had toegegeven dat het Akcros-memorandum was voorafgegaan door een aantal handgeschreven nota’s van de auteur van dit memorandum (hierna: „handgeschreven Akcros-nota’s” waaruit blijkt – wat door verzoekster niet wordt betwist – dat enerzijds „niet op schrift gestelde” discussies hadden plaatsgevonden over het „prijsniveau” dat dient te worden „verhoogd” of „ondersteund” en over „bepaalde klanten”, en anderzijds de bijeenkomsten plaatsvonden in „Zwitserland, dat geen lid is van de EU”, omdat daar geen „onverwacht bezoek” mogelijk is.

85 Ten negende wijst de Commissie erop dat in het verlengde van het Akcros-memorandum de vertegenwoordiger van deze vennootschap in het kader van een AC-Treuhand-bijeenkomst van 21 maart 2000 te Zurich heeft laten weten dat deze vennootschap niet meer aan de AC-Treuhand-bijeenkomsten zal deelnemen, „maar haar verkoopgegevens zal blijven doorsturen” (punt 319 van de bestreden beschikking), wat verzoekster niet betwist.

86 Ten tiende heeft de Commissie beklemtoond dat Akcros bij een aan S., destijds medewerker van verzoekster, gerichte brief van 5 juni 2000 heeft bevestigd dat zij niet meer aan de AC-Treuhand-bijeenkomsten zou deelnemen (punt 321 van de bestreden beschikking), wat verzoekster niet betwist.

87 Ten elfde heeft de Commissie door Chemtura in het kader van haar medewerking tijdens de administratieve procedure afgelegde verklaringen aangevoerd volgens welke de mededingingsregeling betreffende tinstabilisatoren „tot in 2000” heeft geduurd [punt 420, sub a, van de bestreden beschikking].

88 Op grond van al deze overwegingen samen genomen is het Gerecht van oordeel dat de Commissie de door haar in de bestreden beschikking vastgestelde inbreuk met betrekking tot de tinstabilisatoren heeft bewezen door bewijselementen aan te dragen die het bestaan van de bestanddelen van een inbreuk met betrekking tot de tinstabilisatoren in de onderhavige zaak rechtens genoegzaam aantonen, in die zin dat de Commissie in de bestreden beschikking melding heeft gemaakt van bewijselementen die de vaste overtuiging kunnen schragen dat de inbreuk met betrekking tot de tinstabilisatoren is gepleegd.

89 Tezamen genomen sluiten de verschillende in de punten 77 tot en met 87 hierboven met betrekking tot de tinstabilisatoren aangedragen bewijselementen immers uit dat AC-Treuhand-bijeenkomsten die van eind november 1999 tot maart 2000 hebben plaatsgevonden met betrekking tot de tinstabilisatoren, niet tegen de mededinging waren gericht.

90 Deze elementen tonen duidelijk aan dat deze AC-Treuhand-bijeenkomsten tegen de mededinging waren gericht, met name het Akcros-memorandum, waarin werd bekritiseerd dat de AC-Treuhand-bijeenkomsten tegen de mededinging waren gericht, de beslissing van deze onderneming om daar niet meer aan deel te nemen, het feit dat deze onderneming zich in het jaar 2000 tweemaal openlijk daarvan heeft gedistantieerd, het feit dat zij heeft overwogen haar kaderpersoneel te sensibiliseren voor de mededingingsregels, de verklaringen van Chemtura waaruit blijkt dat de mededingingsregeling heeft voortgeduurd „tot in 2000”, en het feit dat verzoekster helemaal niet heeft bewezen dat de aard van de AC-Treuhand-bijeenkomsten was veranderd.

91 Hieruit blijkt dat de AC-Treuhand-bijeenkomsten van eind november 1999 en maart 2000 geen ander voorwerp kunnen hebben gehad dan de eerdere bijeenkomsten, terwijl dezelfde ondernemingen en dezelfde personen elkaar in dezelfde context rond S. ontmoetten.

92 Bijgevolg dient te worden geoordeeld dat de Commissie in de bestreden beschikking een bundel van aanwijzingen heeft verstrekt die in hun geheel beschouwd de vaste overtuiging schragen dat de inbreuk opleverende gedragingen met betrekking tot de tinstabilisatoren in het kader van de AC-Treuhand-bijeenkomsten ook nog na 11 november 1999 hebben plaatsgevonden.

93 Dit oordeel wordt niet op losse schroeven gezet door de argumenten van verzoekster.

94 Volgens verzoekster is het inbreuk opleverende gedrag dat haar kan worden verweten, „in het midden van het jaar 1999” geëindigd, zowel wat de sector tinstabilisatoren als wat de sector ESBO/esters betreft, zoals blijkt uit de verklaring van S., waarvan de inhoud zou worden bevestigd door stukken uit het dossier van de Commissie en door de notulen van de AC-Treuhand-bijeenkomsten, waarvan verzoekster volledig afhankelijk zou zijn voor het voordragen van haar standpunt over het einde van de mededingingsregeling, aangezien geen enkele andere van haar medewerkers ook maar iets maken had met de mededingingsregeling.

95 Verzoekster betoogt dat de kartelactiviteiten tijdens de AC-Treuhand-bijeenkomsten, zowel wat de sector tinstabilisatoren als wat de sector ESBO/esters betreft, „vanaf 1996/1997” geleidelijk afnamen.

96 Afgezien van de vraag of een dergelijke afname heeft plaatsgevonden, staat echter vast dat verzoekster het bestaan van inbreuk opleverende gedragingen die haar kunnen worden toegerekend, zowel met betrekking tot de sector tinstabilisatoren als met betrekking tot de sector ESBO/esters en ten minste tot in het „midden van het jaar 1999”, in haar schrifturen verschillende keren uitdrukkelijk heeft erkend.

97 Bijgevolg dient het Gerecht voor de beoordeling van het tweede middel van verzoekster geen uitspraak te doen over de bewijzen die deze voor die afname heeft aangedragen, waarbij dient te worden gepreciseerd dat verzoeksters betoog dienaangaande niet strekt tot herziening van de bestreden beschikking met betrekking tot het bedrag van de haar opgelegde geldboeten, maar tot nietigverklaring van de bestreden beschikking wegens verjaring van de bevoegdheid van de Commissie om geldboeten op te leggen.

98 Volgens verzoekster tonen de elementen die de Commissie in de bestreden beschikking heeft genoemd en die in de punten 77 tot en met 87 van het onderhavige arrest zijn weergegeven, in elk geval niet aan dat verzoekster zich na 11 november 1999 schuldig heeft gemaakt aan een inbreuk met betrekking tot de tinstabilisatoren.

99 Daartoe voert zij argumenten aan die zowel gelden voor de inbreuk met betrekking tot de tinstabilisatoren als voor die met betrekking tot de sector ESBO/esters.

100 Ten eerste verklaart verzoekster, dat K., de sleutelfiguur van het kartel en vertegenwoordiger van een van de leden van het kartel, namelijk Ciba – die in mei 1998 door Chemtura is opgekocht –, die vanaf het begin aan alle AC-Treuhand-bijeenkomsten heeft deelgenomen, vanaf juli 1999 voor de sector tinstabilisatoren en vanaf september 1999 voor de sector ESBO/esters, niet meer aan de bijeenkomsten heeft deelgenomen omdat hij met pensioen is gegaan.

101 Dit argument faalt.

102 Uit de terugtrekking van een van de vertegenwoordigers van de deelnemers aan een mededingingsregeling, hoe belangrijk diens rol ook moge geweest zijn, kan immers niet worden afgeleid dat laatstgenoemden hun inbreuk opleverende gedragingen noodzakelijkerwijze hebben beëindigd, temeer daar verder AC-Treuhand-bijeenkomsten onder leiding van S. plaatsvonden.

103 Ten tweede voert verzoekster de verklaring van S. aan, volgens welke „op het einde van de jaren negentig tijdens de [AC-Treuhand-bijeenkomsten] geen dergelijke [tegen de mededinging gerichte] discussies meer [plaatsvonden]”.

104 Gelet op het door verzoekster uitdrukkelijk erkende feit dat S. de AC-Treuhand-bijeenkomsten waarvan verzoekster toegeeft dat zij tegen de mededinging waren gericht, voor verzoekster heeft „geleid”, op het feit dat deze verklaring in tempore suspecto is afgelegd, en op het feit dat S. heeft gepreciseerd „dat hij [niet] precies [kon] zeggen vanaf welk tijdstip dergelijke discussies niet meer [plaatsvonden]”, kan de verklaring van S. de bewijskracht van de door de Commissie in de bestreden beschikking aangenomen bewijselementen niet aantasten.

105 Om dezelfde redenen dient afwijzend te worden beslist op het door verzoekster geformuleerde verzoek om S. te horen, zonder dat de ontvankelijkheid van dat verzoek hoeft te worden beoordeeld.

106 Ten derde wijst verzoekster erop dat Arkema slechts bewijzen heeft aangedragen waaruit blijkt dat de mededingingsregeling tot 29 september 1999 heeft geduurd, en dat Ciba slechts bewijzen had aangedragen waaruit blijkt dat de tegen de mededinging gerichte discussies tot april 1999 hebben geduurd voor de tinstabilisatoren en tot mei 1999 voor de sector ESBO/esters.

107 Dit betoog kan niet worden aanvaard.

108 De omstandigheid dat bepaalde ondernemingen slechts bewijzen voor het bestaan van de inbreuken in een bepaald tijdvak hebben aangedragen, volstaat immers niet om de – overigens onderbouwde – vaststelling dat die inbreuken na dat tijdvak hebben voortgeduurd, op losse schroeven te zetten.

109 Ten vierde voert verzoekster aan dat Faci heeft verklaard dat slechts tot begin 1999 over de prijzen is gesproken, en dat Chemson heeft verklaard dat de inbreuk opleverende gedragingen uiterlijk in september 1999 zijn beëindigd.

110 Dit betoog kan evenmin worden aanvaard.

111 Enerzijds dient er immers op te worden gewezen dat de door verzoekster ter sprake gebrachte verklaringen van Faci slechts betrekking hebben op een van de componenten van de betrokken mededingingsregelingen, namelijk de onrechtmatige vaststelling van de prijzen, en niet op de andere componenten ervan, namelijk de verdeling van de markten en van de klanten en de uitwisseling van gevoelige handelsinformatie.

112 Anderzijds kan, wat de verklaringen van Chemson betreft, niet op basis van een door een onderneming in tempore suspecto afgelegde verklaring worden aangenomen dat alle deelnemers aan de betrokken mededingingsregelingen hun inbreuk opleverende gedragingen noodzakelijkerwijze hebben beëindigd, temeer daar verder AC-Treuhand-bijeenkomsten rond S. hebben plaatsgevonden en, zoals verzoekster zelf heeft opgemerkt, een andere onderneming, namelijk Ciba, niet heeft uitgesloten dat de mededingingsregeling heeft voortgeduurd.

113 Ten vijfde wijst verzoekster erop dat Chemtura in het kader van haar medewerking met de Commissie tijdens de administratieve procedure helemaal niet over de AC-Treuhand-bijeenkomsten heeft gesproken.

114 Ter afwijzing van dit argument hoeft er slechts op te worden gewezen dat verzoekster zelf betoogt dat het bestuur van Chemtura „blijkbaar” niet op de hoogte was van de inhoud van die bijeenkomsten.

115 Ten zesde voert verzoekster aan dat Chemtura vanaf mei 1998 een autonome prijsstrategie heeft gevolgd.

116 Om dezelfde redenen als die welke in punt 112 van het onderhavige arrest zijn genoemd, overtuigt dit betoog niet, temeer daar de niet-inachtneming van een mededingingsregeling door een deelnemer die zich niet openlijk van die mededingingsregeling heeft gedistantieerd, deze deelnemer niet van alle blaam kan zuiveren en a fortiori niet aantoont dat de andere deelnemers de mededingingsregeling hebben beëindigd (zie in die zin arrest Hof van 19 maart 2009, Archer Daniels Midland/Commissie, C-510/06 P, Jurispr. blz. I-1843, punt 120).

117 Ten zevende beklemtoont verzoekster dat Akzo, waarmee Akcros verbonden was, „op het einde van de jaren 1990” een beleid van strikte inachtneming van de mededingingsregels is beginnen te voeren.

118 Om dezelfde redenen als die welke in punt 112 van het onderhavige arrest zijn genoemd, kan dit argument niet worden aanvaard, temeer daar vaststaat dat Akcros zich pas in maart 2000 formeel van de betrokken mededingingsregelingen heeft gedistantieerd.

119 Ten achtste betwist verzoekster, wat specifiek de inbreuk betreffende de tinstabilisatoren betreft, dat in 1999 een AC-Treuhand-bijeenkomst heeft plaatsgevonden.

120 Verzoekster erkent echter uitdrukkelijk het bestaan van de andere AC-Treuhand-bijeenkomsten, waaronder een bijeenkomst in juli 1999 en de bijeenkomsten op 29 en 30 november 1999, zodat moet worden geoordeeld dat dit argument geen hout snijdt.

121 Ten negende wijst verzoekster, wat de in de punten 78 en 79 van het onderhavige arrest vermelde maandverslagen van Chemtura, de brief van Chemtura van 23 november 1999 en het in punten 80 en 81 van het onderhavige arrest vermelde maandverslag van Chemtura van 17 december 1999 betreft, enerzijds erop dat zij in die verslagen niet wordt vermeld, zodat deze verslagen niet aantonen dat met haar steun of zelfs tijdens een AC-Treuhand-bijeenkomst eventuele prijsovereenkomsten zijn gesloten.

122 Anderzijds zouden deze elementen geen bewijs van het bestaan van prijsovereenkomsten vormen, maar zou daarin slechts melding worden gemaakt van een prijsverhoging, zodat zij niet aantonen dat na het midden van het jaar 1999 met de AC-Treuhand-bijeenkomsten verband houdende tegen de mededinging gerichte activiteiten hebben plaatsgevonden.

123 Dit betoog faalt.

124 Zoals in punt 62 van het onderhavige arrest in herinnering is gebracht, blijkt immers uit de rechtspraak dat bij ontbreken van bewijsmateriaal waarmee de volledige duur van een inbreuk rechtstreeks kan worden aangetoond, de Commissie zich ten minste moet baseren op bewijzen die betrekking hebben op feiten die in de tijd voldoende dichtbij elkaar liggen, zodat redelijkerwijs kan worden aangenomen dat deze inbreuk tussen twee precieze tijdstippen ononderbroken heeft voortgeduurd.

125 Enerzijds geeft verzoekster echter toe dat de AC-Treuhand-bijeenkomsten van februari en april en ten minste één bijeenkomst van juli 1999 tegen de mededinging waren gericht.

126 Anderzijds blijkt uit deze elementen dat, op zijn minst voor de markt van de tinstabilisatoren, op deze markt werkzame ondernemingen die aan AC-Treuhand-bijeenkomsten hebben deelgenomen in de tweede helft van 1999, dus in een tijdvak waarin AC-Treuhand-bijeenkomsten hebben plaatsgevonden waarvan verzoekster het bestaan niet betwist, hun prijzen in onderlinge afstemming hebben verhoogd.

127 Ten tiende komt verzoekster voor het jaar 2000 zowel met betrekking tot de inbreuk betreffende de tinstabilisatoren als met betrekking tot de inbreuk betreffende de sector ESBO/esters, op tegen de wijze waarop de Commissie het Akcros-memorandum leest.

128 Volgens verzoekster is het Akcros-memorandum, waarvan de tekst in punt 83 van het onderhavige arrest is overgenomen, grotendeels „à décharge”. Dat memorandum zou niet aantonen dat de mededingingsregeling tot 2000 heeft geduurd, maar zou er integendeel op wijzen dat de mededingingsregeling in 1996/1997 aanzienlijk is afgezwakt en dat in 1999/2000 geen tegen de mededinging gerichte praktijken hebben plaatsgevonden.

129 Dit zou blijken uit een aantal passages uit het Akcros-memorandum, waarin staat dat „[t]wee jaar geleden [...] de situatie [...] totaal anders [was]”, dat „[i]n 1996 en 1997 [...] dergelijke overeenkomsten niet meer plaats[vonden]”, dat het aan AC-Treuhand meedelen van gegevens die geen enkele mededingingsinformatie bevatten, „volstrekt rechtmatig en nuttig [leek]”, dat „[d]e door AC-Treuhand voorgezeten bijeenkomst [...] geen misbruik [leek op te leveren]” en dat „bij [haar] vertegenwoordiger [werd] aangedrongen op terugkeer naar de situatie waarin tijdens deze AC-Treuhand-bijeenkomsten regelmatig prijzen werden vastgesteld en de markten werd verdeeld”.

130 Deze stelling snijdt geen hout.

131 Vaststaat immers dat verzoekster in haar schrifturen slechts overduidelijk uit hun verband gelichte passages uit het Akcros-memorandum aanhaalt, zoals blijkt uit punt 83 van het onderhavige arrest.

132 Zo blijkt uit het Akcros-memorandum van 16 februari 2000 duidelijk dat de auteur ervan heeft aanbevolen – en dit zelfs tweemaal – niet meer deel te nemen aan deze bijeenkomsten en zich ertoe te beperken „de informatie over [de] verkopen [...] door [te] sturen”. Hij maakt ook melding in de tegenwoordige tijd – dit dient te worden beklemtoond – van druk om „de marktaandelen te bevriezen” en van het feit dat „nu en dan nog discussies [worden gevoerd] die als bedenkelijk zouden kunnen worden aangemerkt” en die „duidelijk ongepast [waren]”.

133 In geheel gelezen toont het Akcros-memorandum in elk geval het bestaan van de in de bestreden beschikking aan verzoekster verweten inbreuk opleverende gedragingen rechtens genoegzaam aan, omdat het, overigens zowel met betrekking tot de markt van tinstabilisatoren als met betrekking tot de markt van ESBO/esters, het bewijs bevat dat een onderneming die aan de AC-Treuhand-bijeenkomsten deelnam, heeft vastgesteld dat deze tegen de mededinging waren gericht, en dat deze onderneming het in maart 2000 opportuun heeft geacht, niet meer aan die bijeenkomsten deel te nemen en zich tot tweemaal toe openlijk van het voorwerp van die bijeenkomsten te distantiëren en dit in het eerste kwartaal van het jaar 2000, te weten in een tijdvak waarin AC-Treuhand-bijeenkomsten plaatsvonden waarvan verzoekster het bestaan niet betwist.

134 Niet kan worden aangenomen dat een dergelijke door Akcros in het eerste halfjaar van 2000 aangenomen houding betrekking had op tegen de mededinging gerichte bijeenkomsten van drie, ja zelfs vier jaar eerder.

135 Om al deze redenen dient te worden geoordeeld dat de Commissie rechtens genoegzaam heeft aangetoond dat de inbreuk met betrekking tot de tinstabilisatoren na 11 november 1999 heeft voortgeduurd.

– Voortduren van de inbreuk betreffende de sector ESBO/esters na 11 november 1999

136 Met betrekking tot de sector ESBO/esters heeft de Commissie in de bestreden beschikking geoordeeld dat de inbreuk opleverende gedragingen in 1999 en tot 26 september 2000, dus na 11 november 1999, hadden voortgeduurd. Zij baseerde dit oordeel op verschillende in de punten 305 tot en met 315 voor het jaar 1999 en in de punten 316 tot en met 323 voor het jaar 2000 vermelde bewijselementen.

137 Ten eerste hebben in het jaar 1999 acht AC-Treuhand-bijeenkomsten plaatsgevonden, namelijk twee in januari, twee in mei, twee in september en een op 14 en een andere op 15 december, waaraan Akcros, CECA, Chemson, Faci en Chemtura hebben deelgenomen (punt 305 van de bestreden beschikking), wat verzoekster niet betwist.

138 Ten tweede heeft de Commissie beklemtoond dat in het op 16 september 1999 gedateerde maandverslag van Chemtura voor de maand augustus werd aangegeven dat ondernemingen overeenstemming hadden bereikt over „een prijsverhoging van ongeveer 10 % voor de [sector ESBO/esters], die zou ingaan in oktober” (punt 308 van de bestreden beschikking).

139 Ten derde heeft de Commissie in punt 315 van de bestreden beschikking melding gemaakt van de door verzoekster opgestelde notulen van een bijeenkomst van 15 december 1999, waarin wordt gezegd dat „op korte termijn geen nauwere samenwerking” mogelijk is met een onderneming die nog niet aan de AC-Treuhand-bijeenkomsten deelneemt.

140 Ten vierde hebben in 2000 vijf AC-Treuhand-bijeenkomsten plaatsgevonden, namelijk twee in maart, een in juni en twee in september, waarop Akcros, CECA, Chemson, Faci en Chemtura aanwezig waren (punt 316 van de bestreden beschikking), wat verzoekster niet betwist.

141 Ten vijfde heeft de Commissie zich beroepen op het Akcros-memorandum, waarvan de inhoud in punt 83 van het onderhavige arrest is weergegeven.

142 Ten zesde heeft de Commissie zich ook beroepen op de in punt 84 van het onderhavige arrest vermelde handgeschreven Akcros-nota’s.

143 Ten zevende heeft de Commissie aangevoerd dat de vertegenwoordiger van Akcros ten vervolge op het Akcros-memorandum in het kader van een AC-Treuhand-bijeenkomst op 22 maart 2000 te Zurich had meegedeeld dat deze vennootschap niet meer aan de AC-Treuhand-bijeenkomsten zou deelnemen (punt 319 van de bestreden beschikking).

144 Ten achtste heeft de Commissie ook gepreciseerd dat Akcros bij brief van 5 juni 2000 had bevestigd dat zij van plan was niet meer aan de AC-Treuhand-bijeenkomsten deel te nemen (punt 320 van de bestreden beschikking), wat verzoekster niet betwist.

145 Ten negende heeft de Commissie melding gemaakt van de notulen van een door verzoekster op 26 september 2000 in Italië georganiseerde bijeenkomst, die zij in de loop van de administratieve procedure van Chemson had gekregen en waarin wordt gezegd dat de „samenwerking” misschien niet doorgaat „zoals in het verleden” (punt 323 van de bestreden beschikking), wat verzoekster slechts betwist door te verwijzen naar de verklaringen van S.

146 Ten tiende beroept de Commissie zich ook op verklaringen die Chemtura in het kader van haar medewerking tijdens de administratieve procedure heeft afgelegd en volgens welke de mededingingsregeling met betrekking tot de sector ESBO/esters „tot in het jaar 2001” heeft geduurd [punt 420, sub b, van de bestreden beschikking].

147 Gelet op al deze elementen tezamen genomen is het Gerecht van mening dat de Commissie de door haar in de bestreden beschikking vastgestelde inbreuk met betrekking tot de sector ESBO/esters heeft aangetoond door bewijselementen aan te dragen die rechtens genoegzaam aantonen dat de bestanddelen van de in de onderhavige zaak aan orde zijnde inbreuk voorhanden zijn, in die zin dat de Commissie in de bestreden beschikking bewijzen heeft aangedragen die de vaste overtuiging kunnen schragen dat de inbreuk met betrekking tot de sector ESBO/esters is gepleegd.

148 In hun onderlinge samenhang beschouwd sluiten de verschillende elementen die in de punten 137 tot en met 146 van het onderhavige arrest met betrekking tot de sector ESBO/esters zijn aangedragen, immers uit dat de AC-Treuhand-bijeenkomsten die althans in december 1999 met betrekking tot deze sector hebben plaatsgevonden, niet tegen de mededinging waren gericht.

149 Deze elementen tonen duidelijk aan dat deze AC-Treuhand-bijeenkomsten tegen de mededinging waren gericht. Dit is met name het geval met de in punt 139 van het onderhavige arrest bedoelde, op 15 december 1999 gedateerde notulen van AC-Treuhand, met het Akcros-memorandum waarin werd bekritiseerd dat de AC-Treuhand-bijeenkomsten tegen de mededinging waren gericht, met de beslissing van deze onderneming om niet meer deel te nemen aan deze bijeenkomsten, met het feit dat zij zich in het jaar 2000 tot tweemaal toe openlijk van deze bijeenkomsten heeft gedistantieerd, met het feit dat zij het plan heeft opgevat om haar kaderpersoneel te sensibiliseren voor de mededingingsregels, met de verklaringen van Chemtura volgens welke de mededingingsregeling „tot in het jaar 2001” heeft geduurd, en met het feit dat verzoekster helemaal niet heeft aangetoond dat de aard van de AC-Treuhand-bijeenkomsten was gewijzigd.

150 Hieruit blijkt dat de AC-Treuhand-bijeenkomsten van december 1999 en maart 2000 geen ander voorwerp kunnen hebben gehad dan de eerdere bijeenkomsten, terwijl dezelfde ondernemingen en dezelfde personen elkaar in dezelfde context rond S. ontmoetten.

151 Bijgevolg dient te worden geoordeeld dat de Commissie in de bestreden beschikking een bundel van aanwijzingen heeft verstrekt die in hun geheel beschouwd de vaste overtuiging schragen dat de inbreuk opleverende gedragingen met betrekking tot de sector ESBO/esters in het kader van de AC-Treuhand-bijeenkomsten ook nog na 11 november 1999 hebben plaatsgevonden.

152 Het samenstel van deze overwegingen kan niet op losse schroeven worden gezet door de argumenten van verzoekster.

153 Ten eerste kan verzoekster om de in de punten 124 tot en met 126 van het onderhavige arrest genoemde redenen de bewijskracht van het in punt 138 van het onderhavige arrest vermelde maandverslag van Chemtura immers niet met succes betwisten.

154 Ten tweede kan zij niet op goede gronden stellen dat de in punt 139 van het onderhavige arrest genoemde notulen van een AC-Treuhand-bijeenkomst van 15 december 1999, waarin werd gezegd dat „op korte termijn geen nauwere samenwerking” mogelijk is met een onderneming die nog niet aan de AC-Treuhand-bijeenkomsten deelneemt, doelde op de deelneming van die onderneming aan het voorleggen van marktstatistieken.

155 Verzoekster herhaalt immers slechts haar betoog over de gestelde inhoud van de AC‑Treuhand-bijeenkomsten en dit kan de bewijskracht van de door de Commissie in de bestreden beschikking aangenomen elementen niet aantasten.

156 Het plannen van een „nauwere” samenwerking impliceerde immers het bestaan van een minimale samenwerking, die slechts kon bestaan in de deelneming van die onderneming aan de marktstatistieken, zodat een „nauwere” samenwerking uitsloot dat het louter ging om deelneming aan de marktstatistieken.

157 Ten derde kan verzoekster zich om de in punt 104 van het onderhavige arrest genoemde redenen niet met succes beroepen op de verklaring van S.

158 Ten vierde kan om de in de punten 131 tot en met 133 van het onderhavige arrest genoemde redenen ook de betwisting van de bewijskracht van het Akcros-memorandum niet overtuigen.

159 Om al deze redenen dient te worden geoordeeld dat de Commissie rechtens genoegzaam heeft aangetoond dat de inbreuk met betrekking tot de sector ESBO/esters na 11 november 1999 heeft voortgeduurd.

160 Bijgevolg dient niet te worden ingegaan op de argumenten die verzoekster aanvoert met betrekking tot andere bewijselementen die de Commissie in de bestreden beschikking heeft aangenomen om aan te tonen dat de inbreuk met betrekking tot de sector ESBO/esters tot september 2000 heeft geduurd.

161 Ook al zouden deze argumenten gegrond zijn, zij kunnen verzoeksters tweede middel tot nietigverklaring immers niet werkzaam schragen.

162 Gelet op al deze overwegingen dient te worden geoordeeld dat de Commissie in de bestreden beschikking rechtens genoegzaam heeft aangetoond dat de inbreuk opleverende gedragingen na 11 november 1999 hebben voortgeduurd, zodat haar bevoegdheid om sancties op te leggen op 11 november 2009 niet is verjaard.

163 Ten slotte dient te worden geoordeeld dat daardoor het uitgangspunt van verzoeksters betoog betreffende het ontbreken van een legitiem belang om een inbreuk vast te stellen is weggevallen, en moet dit betoog dus worden afgewezen.

164 Bijgevolg moet verzoeksters tweede middel, strekkende tot nietigverklaring van de bestreden beschikking, worden afgewezen.

– Opmerkingen vooraf

230 Om te beginnen dient eraan te worden herinnerd dat de kwalificatie van een aantal onrechtmatige handelingen als één en dezelfde inbreuk of als verschillende afzonderlijke inbreuken in beginsel niet zonder invloed op de mogelijke sanctie is, aangezien de vaststelling van verschillende inbreuken kan leiden tot de oplegging van verschillende afzonderlijke geldboeten, waarbij telkens de in artikel 23, lid 2, van verordening nr. 1/2003 gestelde grenzen, dat wil zeggen het maximum van 10 % van de omzet in het aan de vaststelling van de beschikking voorafgaande boekjaar, in acht moet worden genomen (arresten Gerecht van 15 juni 2005, Tokai Carbon e.a./Commissie, T‑71/03, T‑74/03, T‑87/03 en T‑91/03, niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 118, en 15 maart 2006, BASF/Commissie, T-15/02, Jurispr. blz. II-497, punten 70 en 158, en arrest Amann & Söhne e.a./Commissie, reeds aangehaald, punt 94).

231 Aldus mag de Commissie in één enkele beschikking twee afzonderlijke inbreuken vaststellen en twee geldboeten opleggen waarvan het totale bedrag groter is dan het in artikel 23, lid 2, van verordening nr. 1/2003 vastgestelde maximum van 10 %, mits het bedrag van elke geldboete dat maximum niet overschrijdt.

232 Voor de toepassing van bovengenoemd maximum van 10 % is immers irrelevant of afzonderlijke inbreuken op de mededingingsregels van de Unie in de loop van één procedure dan wel in de loop van onderscheiden, in de tijd gescheiden procedures worden bestraft, daar het maximum van 10 % op elke inbreuk op artikel 81 EG van toepassing is (arrest Gerecht van 8 oktober 2008, SGL Carbon/Commissie, T-68/04, Jurispr. blz. II-2511, punt 132).

233 In het onderhavige geval behoeft voor de beoordeling van de gegrondheid van het eerste onderdeel van het zesde middel dus slechts te worden nagegaan of de Commissie het bestaan van twee afzonderlijke inbreuken heeft aangetoond en niet het bestaan van één enkele inbreuk, zoals verzoekster stelt.

– Dualiteit van de inbreuken

234 Uit de bestreden beschikking blijkt dat de Commissie aan het einde van een samenstel van overwegingen betreffende de betrokken markten (punten 3‑8), de betrokken producten (punten 75‑77), de beginselen die volgens haar daarop van toepassing zijn (punten 388‑394) en de toepassing van die beginselen op de onderhavige zaak heeft geconcludeerd dat er in het onderhavige geval sprake is van twee afzonderlijke inbreuken.

235 Bijgevolg dient van meet af aan afwijzend te worden beslist op verzoeksters argument dat de bestreden beschikking ontoereikend is gemotiveerd ter zake van het bestaan van twee afzonderlijke inbreuken. Dat argument is overigens helemaal niet onderbouwd. Er wordt daarvoor slechts verwezen naar de mededeling van de punten van bezwaar en er wordt dienaangaande geen aantasting van de rechten van de verdediging aangevoerd.

236 Uit de bestreden beschikking blijkt immers dat de Commissie verschillende, voor het merendeel in de punten 396 tot en met 401 uiteengezette gronden heeft aangevoerd voor haar oordeel dat de inbreuk met betrekking tot de markt van tinstabilisatoren en die met betrekking tot de markt van ESBO/esters gelijklopende en soortgelijke inbreuken waren die echter van elkaar verschilden, vooral gelet op het ontbreken van een globaal plan om de mededinging te verstoren, op het feit dat verschillende markten en verschillende producten zijn betrokken en op het feit dat de twee mededingingsregelingen niet vervlochten zijn met name wat de duur van de inbreuken, de deelnemers en de data van de verschillende heimelijke bijeenkomsten betreft.

237 Wat de grond van de zaak betreft, voert verzoekster, zakelijk weergegeven, aan dat de twee gestelde inbreuken nauw met elkaar verbonden waren, zodat zij voortvloeiden uit een globaal plan, dat wil zeggen zij in feite slechts één enkele inbreuk vormden.

238 In dit verband dient er om te beginnen aan te worden herinnerd dat het begrip één enkele inbreuk doelt op een situatie waarin verschillende ondernemingen hebben deelgenomen aan een inbreuk bestaande in een voortdurende gedraging met één enkel economisch doel, namelijk de mededinging te vervalsen, dan wel in individuele inbreuken die onderling zijn verbonden door hetzelfde doel (alle elementen hebben hetzelfde doel) en dezelfde subjecten (dezelfde betrokken ondernemingen die welbewust het gemeenschappelijke doel nastreven) (arrest Gerecht van 8 juli 2008, BPB/Commissie, T-53/03, Jurispr. blz. II-1333, punt 257, en arrest Amann & Söhne en Cousin Filtrerie/Commissie, reeds aangehaald, punt 89).

239 Voorts dient erop te worden gewezen dat een schending van artikel 81, lid 1, EG niet alleen kan voortvloeien uit een op zichzelf staande handeling, maar eveneens uit een reeks handelingen of uit een voortdurende gedraging. Deze uitlegging kan niet worden betwist met het argument dat een of meer onderdelen van deze reeks handelingen of van deze voortdurende gedraging op zichzelf ook afzonderlijk een schending van deze bepaling kunnen opleveren. Wanneer de verschillende handelingen, wegens hun identieke doel om de mededinging binnen de gemeenschappelijke markt te verstoren, deel uitmaken van een „globaal plan”, mag de Commissie de verantwoordelijkheid voor die handelingen bepalen aan de hand van de deelneming aan de betrokken inbreuk in haar geheel (arrest Aalborg Portland e.a./Commissie, reeds aangehaald, punt 258).

240 Ten slotte dient te worden gepreciseerd dat het begrip gemeenschappelijk doel niet kan worden bepaald door een algemene verwijzing naar de verstoring van de mededinging op de markt waarop de inbreuk betrekking heeft, aangezien de aantasting van de mededinging, als doel of gevolg, een wezenlijk element is van elke gedraging die binnen de werkingssfeer van artikel 81, lid 1, EG valt. Een dergelijke definitie van het begrip gemeenschappelijk doel dreigt het begrip één enkele en voortdurende inbreuk een deel van zijn zin te ontnemen, daar zij ertoe zou leiden dat verschillende door artikel 81, lid 1, EG verboden gedragingen in een bedrijfstak stelselmatig als bestanddelen van één enkele inbreuk zouden moeten worden aangemerkt (zie arrest Gerecht van 30 november 2011, Quinn Barlo e.a./Commissie, T-208/06, Jurispr. blz. II-7953, punt 149 en de aldaar aangehaalde rechtspraak).

241 Ter beantwoording van de vraag of verschillende handelingen als één enkele voortdurende inbreuk kunnen worden aangemerkt, moet dus worden nagegaan of zij complementair zijn, in die zin dat elk ervan is bedoeld om het hoofd te bieden aan een of meer gevolgen van de normale mededinging, en dat zij door hun wisselwerking bijdragen tot de verwezenlijking van het geheel van de mededinging beperkende gevolgen dat de daders beogen, dit in het kader van een globaal plan met één enkel doel. Dienaangaande moet rekening worden gehouden met elke omstandigheid die dat verband kan aantonen of weerleggen, zoals het toepassingstijdvak, de inhoud (met inbegrip van de gehanteerde methoden) en, daarmee samenhangend, het doel van de verschillende handelingen in kwestie. (zie arrest Amann & Söhne en Cousin Filtrerie/Commissie, reeds aangehaald, punt 92 en de aldaar aangehaalde rechtspraak).

242 De Commissie kan dus op objectieve gronden afzonderlijke procedures inleiden, afzonderlijke inbreuken vaststellen en afzonderlijke geldboeten opleggen (zie arrest Amann & Söhne en Cousin Filtrerie/Commissie, reeds aangehaald, punt 93 en de aldaar aangehaalde rechtspraak).

243 Tegen de achtergrond van deze overwegingen dient de stelling van verzoekster te worden beoordeeld. Deze betwist dat er sprake is van twee afzonderlijke inbreuken en stelt dat het gaat om één enkele inbreuk die voortvloeit uit een „globaal plan”.

244 In dit verband dient er in de eerste plaats op te worden gewezen dat verzoekster niet op goede gronden kan stellen dat de twee mededingingsregelingen passen in het kader van een voortdurende gedraging met één enkel economisch doel, namelijk de mededinging te vervalsen. Zoals in punt 240 van het onderhavige arrest in herinnering is gebracht, kan het begrip gemeenschappelijk doel immers niet worden bepaald door een algemene verwijzing naar de verstoring van de mededinging op de markten waarop de inbreuk betrekking heeft, aangezien de aantasting van de mededinging, als doel of gevolg, een wezenlijk element is van elke gedraging die binnen de werkingssfeer van artikel 81, lid 1, EG valt. Een dergelijke definitie van het begrip gemeenschappelijk doel dreigt het begrip één enkele en voortdurende inbreuk een deel van zijn zin te ontnemen, daar zij in het onderhavige geval ertoe zou leiden dat verschillende door artikel 81, lid 1, EG verboden gedragingen in een bedrijfstak, in casu die van de hittestabilisatoren, stelselmatig als bestanddelen van één enkele inbreuk zouden moeten worden aangemerkt.

245 Vervolgens wordt ook geenszins betwist dat op de AC-Treuhand-bijeenkomsten met betrekking tot de markt van tinstabilisatoren en op die met betrekking tot de markt van ESBO/esters vertegenwoordigers van dezelfde ondernemingen aanwezig waren. Enkele ondernemingen die op de bijeenkomsten betreffende de tinstabilisatoren vertegenwoordigd waren, waren immers ook vertegenwoordigd op die betreffende de sector ESBO/esters, te weten de vennootschappen van de groepen Akzo, Elf Aquitaine, Chemtura en BASF.

246 Niettemin ging het bij de belangrijkste deelnemers aan de bestrafte inbreuken slechts ten dele om dezelfde subjecten. Beklemtoond dient immers te worden dat bepaalde ondernemingen slechts aan een van de twee mededingingsregelingen hebben deelgenomen. Zo hebben de ondernemingen MRF Michael Rosenthal en Reagens en de ondernemingen van de groep Baerlocher slechts deelgenomen aan de mededingingsregeling met betrekking tot de tinstabilisatoren, terwijl de onderneming Faci en de ondernemingen van de groep GEA alleen hebben deelgenomen aan de mededingingsregeling met betrekking tot de sector ESBO/esters.

247 Verder dient, gelet op de ondernemingen die zowel aan de AC-Treuhand-bijeenkomsten met betrekking tot de markt van tinstabilisatoren als aan die met betrekking tot de sector ESBO/esters hebben deelgenomen, erop te worden gewezen dat bepaalde ondernemingen niet noodzakelijk tijdens dezelfde tijdvakken voor de ene en voor de andere mededingingsregeling door dezelfde natuurlijke personen werden vertegenwoordigd, zoals blijkt uit de tabel in bijlage I bij de bestreden beschikking.

248 Bijgevolg is het uitgesloten dat alle betrokken ondernemingen en hun vertegenwoordigers, ook al gaat het ten dele om dezelfde ondernemingen, zich ervan bewust waren dat zij een gemeenschappelijk doel nastreefden, wat kenmerkend is voor het bestaan van één enkele inbreuk.

249 Ten tweede dient eraan te worden herinnerd dat de omstandigheid dat het gaat om markten voor verschillende, zij het verwante producten, een relevant criterium is om de strekking van de inbreuken op artikel 81 EG te bepalen en dus ook om uit te maken of het gaat om een en dezelfde inbreuk (zie arrest Gerecht van 19 mei 2010, Wieland-Werke e.a./Commissie, T‑11/05, niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 83 en de aldaar aangehaalde rechtspraak).

250 Ook al wordt in de onderhavige zaak niet betwist dat de betrokken productmarkten op zijn minst verwant zijn, toch kan niet worden aangenomen dat de betrokken producten, te weten tinstabilisatoren en ESBO/esters, tot dezelfde markt behoren, zodat van één enkele inbreuk zou kunnen worden gesproken.

251 Los van de chemische of fysische eigenschappen en van de toepassingen van deze producten blijkt allereerst, zoals in punt 245 van het onderhavige arrest is opgemerkt, dat alleen de grote Europese groepen uit de sector zowel tinstabilisatoren als ESBO/esters leverden.

252 Vervolgens blijkt uit de verschillende processtukken en uit het feit zelf dat het telkens ging om twee verschillende bijeenkomsten naargelang van het betrokken product, dat de prijzen die werden toegepast, en in het onderhavige geval door de concurrenten onrechtmatig onderling werden vastgesteld, aanzienlijk verschilden naargelang het ging om tinstabilisatoren dan wel om ESBO/esters.

253 Ten slotte dient te worden beklemtoond dat, zoals door de Commissie terecht is aangevoerd en door verzoekster niet materieel is betwist, bepaalde ondernemingen, zoals Baerlocher et Reagens, tegelijkertijd leveranciers van tinstabilisatoren en kopers van ESBO/esters waren.

254 Bijgevolg heeft de Commissie, om het bestaan van één enkele inbreuk uit te sluiten en te concluderen het ging om twee afzonderlijke inbreuken, één met betrekking tot de tinstabilisatoren en een andere met betrekking tot ESBO/esters, terecht geoordeeld dat deze productmarkten verschilden.

255 Ten derde dient te worden beklemtoond dat het feit dat de twee mededingingsregelingen in voorkomend geval betrekking hadden op twee verschillende productmarkten, niet noodzakelijk uitsluit dat zij deel uitmaakten van eenzelfde globaal plan, voor zover kan worden vastgesteld dat zij complementair waren in termen van voorwaardelijkheid of coördinatie.

256 De verschillende betrokken handelingen kunnen echter niet als één enkele voortdurende inbreuk worden aangemerkt wanneer zij niet complementair zijn in die zin dat elk ervan is bedoeld om het hoofd te bieden aan een of meer gevolgen van de normale mededinging, en zij door hun wisselwerking niet hebben bijdragen tot de verwezenlijking van het geheel van de mededinging beperkende gevolgen dat de daders beoogden, in het kader van een globaal plan met één enkel doel.

257 Allereerst dient eraan te worden herinnerd dat, zoals in punt 253 van het onderhavige arrest is beklemtoond en door verzoekster niet is betwist, sommige deelnemers aan een van de twee mededingingsregelingen zich bevoorraadden bij ondernemingen die aan de andere mededingingsregeling deelnamen.

258 Zoals verzoekster in haar antwoord op de mededeling van de punten van bezwaar heeft betoogd, zou het voor ondernemingen die aan de mededingingsregeling met betrekking tot de tinstabilisatoren deelnamen, zoals Baerlocher en Reagens, absurd zijn geweest om deel te nemen aan een globale mededingingsregeling die één enkele inbreuk oplevert, aangezien zij klanten waren voor de ESBO/esters en dus de nadelige gevolgen van die mededingingsregeling zouden ondergaan, tenzij wordt aangenomen dat deze ondernemingen gespaard bleven van de gevolgen van de mededingingsregeling met betrekking tot laatstgenoemde sector, wat verzoekster echter niet heeft aangevoerd ten bewijze van het bestaan van een globaal plan en in elk geval uit geen enkel processtuk blijkt.

259 Vervolgens dient te worden beklemtoond dat de twee mededingingsregelingen niet even lang hebben geduurd. Los van de vraag vanaf welke datum zij precies zijn geëindigd en van het feit dat deze twee mededingingsregelingen haar slechts konden worden toegerekend vanaf 1 december 1993, de datum waarop zij Fides is opgevolgd, betwist verzoekster niet dat de mededingingsregeling met betrekking tot de tinstabilisatoren in februari 1987 is begonnen, terwijl die met betrekking tot de sector ESBO/esters pas in september 1991 is begonnen.

260 Hieruit blijkt dat de deelnemers aan de twee mededingingsregelingen noch een gezamenlijk project, noch een gezamenlijk doel van gecoördineerde en globale uitschakeling van de mededinging op de twee betrokken markten kunnen hebben gehad (zie in die zin arrest Gerecht van 27 september 2006, Jungbunzlauer/Commissie, T-43/02, Jurispr. blz. II-3435, punt 312).

261 Ten slotte dient te worden beklemtoond dat, zoals uit de tabellen in bijlage I bij de bestreden beschikking blijkt en verzoekster zelf in het verzoekschrift indirect maar noodzakelijk toegeeft, niet alleen nagenoeg geen enkele bijeenkomst met betrekking tot de tinstabilisatoren heeft plaatsgevonden op dezelfde dag als een bijeenkomst met betrekking tot de sector ESBO/esters, maar ook en vooral tussen deze bijeenkomsten, hoewel zij vaak dicht op elkaar volgden, een tijdvak van verschillende dagen en soms zelfs meer dan een week lag.

262 Hieruit volgt zeer duidelijk dat de deelnemers aan de twee mededingingsregelingen noch een gezamenlijk project, noch een gezamenlijk doel van gecoördineerde en globale uitschakeling van de mededinging op de twee betrokken markten kunnen hebben gehad.

263 Gelet op deze elementen moet worden geoordeeld dat de Commissie met voldoende mate van zekerheid heeft aangetoond dat er sprake was van twee afzonderlijke inbreuken, zodat afwijzend moet worden beslist op het argument van verzoekster dat de twijfel dienaangaande in haar voordeel dient te spelen, en dat de Commissie dus geen fout heeft gemaakt door in punt 401 van de bestreden beschikking te concluderen dat er sprake is van één enkele en voortdurende inbreuk op artikel 81 EG en artikel 53 van de EER-Overeenkomst met betrekking tot de tinstabilisatoren en één andere enkele en voortdurende inbreuk met betrekking tot sector ESBO/esters.

264 Ten slotte dient erop te worden gewezen dat bovengenoemde overwegingen niet losse schroeven kunnen worden gezet door de andere argumenten van verzoekster.

265 Noch de uniciteit van het voorwerp van de inbreuk opleverende gedragingen die aan verzoekster kunnen worden toegerekend, noch het feit dat één enkele persoon, te weten S., de twee mededingingsregelingen heeft „geleid”, noch het feit dat verzoekster op geen enkele van de twee betrokken markten werkzaam is geweest, is in dit verband immers relevant, gelet op de specifieke rol die verzoekster heeft gespeeld bij de inbreuken, waarvan de dualiteit door de Commissie rechtens genoegzaam is aangetoond.

266 De tegenovergestelde oplossing zou consultancy-ondernemingen zoals verzoekster immers de mogelijkheid bieden, met dezelfde persoon heimelijke activiteiten op verschillende, ja zelfs verwante markten te verrichten en daarbij slechts het risico van een enkele sanctie te lopen, wat geenszins zou voldoen aan de eis van doeltreffendheid van de mededingingsregels en aan de eis van afschrikking.

267 Bijgevolg dient het eerste onderdeel van het zesde middel alsmede alle door verzoekster aangevoerde middelen tot nietigverklaring van de bestreden beschikking te worden afgewezen.