Arrest van het Gerecht (Vierde kamer – uitgebreid) van 30 november 2022

a) Beslissing van het Verenigd Koninkrijk

48 Verzoekster betwist dat de beslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk van 29 maart 2001 kan worden aangemerkt als een beslissing van een bevoegde instantie in de zin van artikel 1, lid 4, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 en onderbouwt haar stelling met argumenten die verband houden met het begrip „bevoegde instantie”, de vereiste aanwijzingen waaruit blijkt dat een dergelijke beslissing is genomen en de datum van de in die beslissing genoemde incidenten.

b) Beslissingen van de Verenigde Staten

84 Verzoekster betwist dat de beslissingen van de instanties van de Verenigde Staten van 1997 en 2001 kunnen worden aangemerkt als beslissingen van een bevoegde instantie in de zin van artikel 1, lid 4, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931. Zij voert daartoe argumenten aan die verband houden met het begrip „bevoegde instantie” en met de vereiste aanwijzingen waaruit blijkt dat dergelijke beslissingen zijn genomen.

85 In dit verband zij herinnerd aan de inmiddels vaste rechtspraak dat het in artikel 1, lid 4, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 gebezigde begrip „bevoegde instantie” niet beperkt is tot de instanties van de lidstaten, maar in beginsel ook de instanties van derde landen kan omvatten (arresten van 26 juli 2017, Raad/LTTE, C‑599/14 P, EU:C:2017:583, punt 22 ; 14 december 2018, Hamas/Raad, T‑400/10 RENV, EU:T:2018:966, punt 244 , en  6 maart 2019, Hamas/Raad, T‑289/15, EU:T:2019:138, punt 43 ).

86 Deze uitlegging wordt ten eerste gerechtvaardigd door de bewoordingen van artikel 1, lid 4, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931, die het begrip „bevoegde instanties” niet beperken tot de instanties van de lidstaten, en in de tweede plaats door de doelstelling van dit gemeenschappelijk standpunt, dat is aangenomen om uitvoering te geven aan resolutie 1373 (2001) van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, die de strijd tegen het terrorisme op mondiaal niveau wil intensiveren door stelselmatige en nauwe samenwerking tussen alle staten (arresten van 26 juli 2017, Raad/LTTE, C‑599/14 P, EU:C:2017:583, punt 23 ; 14 december 2018, Hamas/Raad, T‑400/10 RENV, EU:T:2018:966, punt 245 , en  6 maart 2019, Hamas/Raad, T‑289/15, EU:T:2019:138, punt 44 ).

87 Het is echter eveneens vaste rechtspraak dat het aan de Raad staat om na te gaan of een beslissing van een instantie van een derde land met inachtneming van de rechten van de verdediging en het recht op een doeltreffende voorziening in rechte is genomen, alvorens zich op die beslissing te baseren (arresten van 26 juli 2017, Raad/LTTE, C‑599/14 P, EU:C:2017:583, punten 24 en 31 , en  4 september 2019, Hamas/Raad, T‑308/18, EU:T:2019:557, punt 58 ).

88 Derhalve moeten eerst de argumenten die verzoekster aanvoert tegen de verificatie die de Raad in casu heeft verricht. In dit verband zij gepreciseerd dat de noodzaak om tot deze verificatie over te gaan met name voortvloeit uit de doelstelling van het vereiste in artikel 1, lid 4, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931, dat de aanvankelijke plaatsing van een persoon of entiteit op de lijst van bevriezing van tegoeden is gebaseerd op een beslissing van een bevoegde instantie. Dit vereiste strekt er namelijk toe de betrokken personen of entiteiten te beschermen door te verzekeren dat zij enkel op deze lijst worden geplaatst, indien daarvoor een voldoende solide feitelijke grondslag bestaat (zie in die zin arrest van 15 november 2012, Al-Aqsa/Raad en Nederland/Al-Aqsa, C‑539/10 P en C‑550/10 P, EU:C:2012:711, punt 68 ). Deze doelstelling kan alleen worden bereikt indien de beslissingen van derde landen waarop de Raad zich baseert voor de aanvankelijke plaatsing van personen of entiteiten op voornoemde lijst, met inachtneming van de rechten van de verdediging en het recht op een doeltreffende voorziening in rechte zijn genomen (arrest van 26 juli 2017, Raad/LTTE, C‑599/14 P, EU:C:2017:583, punt 26 ).

89 In casu merkt de Raad in bijlage C bij de motiveringen met betrekking tot de aanwijzing van de PKK als FTO en SDGT door de instanties van de Verenigde Staten – die identiek is voor wat betreft de handelingen van 2015 tot en met 2017 en de besluiten van 2019 – onder meer op dat de aanwijzing als FTO dateert van 8 oktober 1997 en de aanwijzing als SDGT van 31 oktober 2001 (punten 3 en 4).

90 De Raad stelt vervolgens dat de aanwijzing als FTO om de vijf jaar ambtshalve opnieuw wordt bezien door de United States Secretary of State (minister van Buitenlandse Zaken, Verenigde Staten van Amerika), indien intussen niet om de intrekking ervan is verzocht. De betrokken entiteit kan ook zelf om de twee jaar verzoeken om de intrekking van zijn aanwijzing op basis van bewijzen waaruit blijkt dat de omstandigheden die aan de basis van de aanwijzing als FTO lagen, wezenlijk veranderd zijn. De minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten en het United States Congress (Congres van de Verenigde Staten van Amerika) kunnen ook ambtshalve een aanwijzing als FTO intrekken. Bovendien kan de betrokken entiteit haar aanwijzing als FTO aanvechten bij de Circuit Court of Appeals for the District of Columbia (federaal hof van beroep van het district Columbia, Verenigde Staten). De Raad merkt op dat de aanwijzing als SDGT niet aan een periodieke evaluatie is onderworpen, maar kan worden aangevochten bij de federale rechters (punten 8 tot en met 11 van bijlage C bij de motiveringen). Voorts stelt de Raad vast dat de aanwijzingen van verzoekster als FTO en SDGT niet zijn aangevochten bij de rechterlijke instanties van de Verenigde Staten en dat er daaromtrent geen rechtsgeding aanhangig is (punten 11 en 12 van bijlage C bij de motiveringen). Ten aanzien van de evaluatieprocedures en de beschrijving van de openstaande rechtsmiddelen is de Raad van mening dat de toepasselijke Amerikaanse wetgeving de rechten van de verdediging en het recht op een doeltreffende voorziening in rechte verzekert (punt 13).

91 Het Gerecht heeft zich echter in verschillende arresten reeds uitgesproken over identieke motiveringen als die welke als bijlage bij de handelingen van 2015 tot en met 2017 en de besluiten van 2019 zijn gevoegd, en geoordeeld dat deze motiveringen niet toereikend waren om op basis daarvan te kunnen vaststellen dat de Raad heeft voldaan aan zijn verplichting om na te gaan of het beginsel van eerbiediging van de rechten van de verdediging in de Verenigde Staten van Amerika in acht is genomen (arresten van 6 maart 2019, Hamas/Raad, T‑289/15, EU:T:2019:138, punten 54‑65 ; 10 april 2019, Gamaa Islamya Égypte/Raad, T‑643/16, EU:T:2019:238, punten 93‑104 , en  4 september 2019, Hamas/Raad, T‑308/18, EU:T:2019:557, punten 65‑76 ). Bovendien heeft het Hof in het enige arrest in hogere voorziening waarin het zich heeft uitgesproken over een middel dat was gericht tegen de beoordeling door het Gerecht van het feit dat de Raad zich op Amerikaanse beslissingen had gebaseerd (arrest van 4 september 2019, Hamas/Raad, T‑308/18, EU:T:2019:557 ), geoordeeld dat dit middel niet-ontvankelijk was en dat de beoordeling door het Gerecht in het bestreden arrest gezag van gewijsde had (arrest van 23 november 2021, Raad/Hamas, C‑833/19 P, EU:C:2021:950, punten 36‑40 en 82).

92 Het beginsel van eerbiediging van de rechten van de verdediging verlangt immers dat wanneer besluiten de belangen van de adressaten aanmerkelijk beïnvloeden, deze laatsten in staat moeten worden gesteld om naar behoren hun standpunt kenbaar te maken over hetgeen als grond voor de betrokken besluiten tegen hen wordt ingebracht. In geval van maatregelen tot plaatsing van personen of entiteiten op een lijst van bevriezing van tegoeden brengt dit beginsel met zich mee dat aan die personen of entiteiten de redenen van deze maatregelen moeten worden meegedeeld bij de vaststelling van die besluiten of onmiddellijk erna (zie arrest van 4 september 2019, Hamas/Raad, T‑308/18, EU:T:2019:557, punten 65 en 66 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

93 Wat betreft de in de Verenigde Staten geldende wetgeving inzake de aanwijzing als SDGT, op basis waarvan de beslissing van 2001 is genomen, blijkt uit de algemene beschrijving die de Raad daarvan in de betrokken motiveringen geeft, niet dat er enige verplichting voor de instanties van de Verenigde Staten bestaat om de betrokkenen een motivering te verstrekken of zelfs maar om deze beslissingen te publiceren, zodat niet kan worden geoordeeld dat de rechten van de verdediging in acht zijn genomen (zie in die zin arrest van 4 september 2019, Hamas/Raad, T‑308/18, EU:T:2019:557, punten 69 en 70 ).

94 De wetgeving inzake de aanwijzing als FTO, op basis waarvan de beslissing van 1997 is genomen, voorziet weliswaar in openbaarmaking van de betrokken beslissingen in het federale register, doch uit de motiveringen blijkt niet dat die openbaarmaking, afgezien van het dispositief van deze beslissingen, ook een motivering omvat – zoals overigens ook naar voren komt uit de bij het verweerschrift in zaak T‑316/14 RENV gevoegde uittreksels uit het federale register – of dat die motivering op enige wijze aan verzoekster ter beschikking is gesteld (zie in die zin arrest van 4 september 2019, Hamas/Raad, T‑308/18, EU:T:2019:557, punten 71‑75 ). Het in de motiveringen aangehaalde „administratieve dossier” met betrekking tot de PKK van het ministerie van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten van 2013 of 2019 waarover de instanties van de Verenigde Staten zouden beschikken, is namelijk van veel latere datum dan de beslissingen van de Verenigde Staten van 1997 en 2001 en niets duidt erop dat dit dossier gegevens met betrekking tot die beslissingen en de motivering ervan bevat. Bovendien preciseert de Raad op geen enkele wijze onder welke voorwaarden toegang tot dit administratieve dossier kan worden verkregen en stelt hij enkel, en dan ook nog alleen in zijn memories, dat verzoekster geen gebruik heeft gemaakt van haar recht op toegang tot dit dossier.

95 Een dergelijke openbaarmaking van het dispositief van de beslissing van 1997 in het federale register en dus de loutere vermelding van deze openbaarmaking in de motiveringen is echter ontoereikend om op basis daarvan te kunnen vaststellen dat de Raad heeft voldaan aan zijn verplichting om na te gaan of het beginsel van de rechten van de verdediging in de Verenigde Staten in acht is genomen (arrest van 4 september 2019, Hamas/Raad, T‑308/18, EU:T:2019:557, punt 76 ).

96 Derhalve moet in navolging van het oordeel van het Gerecht in zijn arresten van 6 mei 2019, Hamas/Raad (T‑289/15, EU:T:2019:138, punt 65 ), 10 april 2019, Gamaa Islamya Egypt/Raad (T‑643/16, EU:T:2019:238, punt 104 ), en  4 september 2019, Hamas/Raad (T‑308/18, EU:T:2019:557, punt 76 ), worden geoordeeld dat de beslissingen van de Verenigde Staten niet kunnen worden aangemerkt als beslissingen van bevoegde instanties in de zin van artikel 1, lid 4, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931, zodat zij niet als grondslag konden dienen voor de handelingen van 2015 tot en met 2017 en de besluiten van 2019, zonder dat hoeft te worden onderzocht of het recht op een doeltreffende voorziening in rechte is geëerbiedigd.

97 A fortiori kleeft hetzelfde gebrek aan de handelingen van 2014, aangezien de Raad in de desbetreffende motiveringen slechts de rechterlijke of administratieve toetsingen vermeldt waaraan de betrokken beslissingen kunnen worden onderworpen, zonder melding te maken van enige verplichting van de instanties van de Verenigde Staten om de belanghebbenden een motivering van die beslissingen te verstrekken of om die beslissingen zelfs maar openbaar te maken. Bovendien zij erop gewezen dat de Raad bij de vermelding in de handelingen van 2014 van de beslissingen van de Verenigde Staten niet eens de datum van die beslissingen vermeldt, zodat die handelingen evenmin voldoen aan de vereisten van artikel 1, lid 4, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 wanneer het gaat om het verstrekken van welbepaalde inlichtingen die aantonen dat door een bevoegde instantie een beslissing is genomen (zie punten 74 en 75 hierboven).

98 Uit het voorgaande volgt dat het middel betreffende schending van artikel 1, lid 4, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 moet worden toegewezen voor zover de bestreden handelingen zijn gebaseerd op de beslissingen van de Verenigde Staten van 1997 en 2001, maar dat het moet worden afgewezen voor zover die handelingen zijn gebaseerd op de beslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk van 2001.

a) Ontvankelijkheid van het middel

102 De Raad betoogt dat het onderhavige middel niet-ontvankelijk is, omdat het niet nader is onderbouwd.

103 Dit middel moet worden afgewezen.

104 Volgens artikel 21, eerste alinea, van het Statuut van het Hof van Justitie – dat krachtens artikel 53, eerste alinea, van dat Statuut en artikel 76, onder d), van het Reglement voor de procesvoering van toepassing is op de procedure voor het Gerecht – moet het verzoekschrift namelijk het onderwerp van het geschil, de aangevoerde middelen en argumenten en een summiere uiteenzetting van die middelen bevatten. Volgens vaste rechtspraak moet deze aanduiding voldoende duidelijk en nauwkeurig zijn om de verweerder in staat te stellen zijn verweer voor te bereiden, en om het Gerecht in staat te stellen, in voorkomend geval zonder nadere gegevens, uitspraak te doen op het beroep. Om de rechtszekerheid en een goede rechtsbedeling te waarborgen, wordt voor de ontvankelijkheid van een beroep geëist, dat de wezenlijke elementen, feitelijk en rechtens, waarop het beroep is gebaseerd, op zijn minst summier, maar coherent en begrijpelijk zijn weergegeven in de tekst van het verzoekschrift zelf. Om aan dit vereiste te voldoen moet de verzoeker een betoog ter onderbouwing van het voorgedragen middel houden dat de verweerder en de Unierechter kunnen begrijpen en waarop zij kunnen antwoorden (zie in die zin arrest van 25 januari 2018, BSCA/Commissie, T‑818/14, EU:T:2018:33, punten 94‑96 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

105 Van de verzoeker wordt daarentegen niet verlangd dat hij bewijselementen ter onderbouwing van het door hem voorgedragen middel overlegt, aangezien de bewijsvoering aan de hand van die elementen deel uitmaakt van de beoordeling van de gegrondheid van dat middel en het ontbreken van die elementen tot ongegrondverklaring van het middel kan leiden. De verwijzing in de hierboven aangehaalde rechtspraak naar de „[feitelijke] elementen” die summier in het verzoekschrift moeten worden weergegeven, doelt immers op de feitelijke gronden die het verzoekschrift begrijpelijk maken, ongeacht of deze aan de hand van bewijselementen kunnen worden aangetoond (zie punt 104 hierboven).

106 In casu heeft verzoekster een uitvoerig betoog – meer dan 60 punten van het verzoekschrift in zaak T‑148/19 zijn hieraan gewijd – ter onderbouwing van het eerste middel gehouden, wat overigens ook niet wordt betwist door de Raad, die bovendien aan de hand van dit betoog uitvoerig ingaat op elk van de door verzoekster ter onderbouwing van het middel aangevoerde argumenten. Het middel is derhalve ontvankelijk.

b) Relevantie van het middel

107 Verzoekster stelt dat zij geen gestructureerde vereniging vormt die in overleg optreedt om terroristische daden te plegen. De PKK staat volgens haar zowel voor een gestructureerde partij binnen een gelaagd „complex” als voor het „complex” zelf en voor de Koerdische sociale beweging. De Raad zou in de besluiten van 2019 niet duidelijk hebben gemaakt welke van deze entiteiten hij op de litigieuze lijsten voornemens was te handhaven. Volgens verzoekster kan noch het „complex”, waarmee een combinatie van vele partijen en andere vormen van onafhankelijk georganiseerde groeperingen wordt aangeduid, noch de Koerdische sociale beweging, waarvan zij de leden niet rechtstreeks en ook niet indirect controleert, worden beschouwd als een gestructureerde vereniging en dus evenmin als een terroristische groepering. Wat de PKK als partij binnen het „complex” aangaat, stelt zij dat, voor zover zij al voldoende gestructureerd zou zijn, de PKK niet tot doel heeft om terroristische daden te plegen en dat ook niet doet.

108 De Raad acht deze, tot staving van het onderhavige middel geuite grief niet ter zake doend, aangezien uit de bewoordingen van artikel 1, lid 3, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 volgt dat de kwalificatie als „terroristische groepering” en met name als „groepering” in de zin van die bepaling geen voorwaarde voor de toepassing van dat gemeenschappelijk standpunt vormt.

109 Uit de bewoordingen van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 volgt inderdaad dat de kwalificatie als „terroristische groepering” in de zin van artikel 1, lid 3, tweede alinea, van dat gemeenschappelijk standpunt, dat wil zeggen „een sinds enige tijd bestaande, gestructureerde vereniging van meer dan twee personen die in overleg optreden om strafbare feiten van terroristische aard te plegen”, geen algemene voorwaarde voor de toepassing van dat gemeenschappelijk standpunt is.

110 Zoals artikel 1, lid 2, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 namelijk bepaalt, is dit gemeenschappelijk standpunt van toepassing op natuurlijke personen, groepen en entiteiten, ofschoon de laatste twee categorieën niet van elkaar worden onderscheiden in de lijst die als bijlage bij het gemeenschappelijk standpunt en bij de besluiten van 2019 is gevoegd en die in het eerste punt een opsomming geeft van de „personen” en in het tweede punt van de „groepen en entiteiten”. De definitie van „terroristische groepering” die in artikel 1, lid 3, tweede alinea, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 is opgenomen, is enkel bedoeld om twee specifieke terroristische doelstellingen nader te preciseren, te weten het „leiding geven aan een terroristische groepering” [artikel 1, lid 3, eerste alinea, onder j), van gemeenschappelijk standpunt 2001/931] en het „deelnemen aan de activiteiten van een terroristische groepering” [artikel 1, lid 3, eerste alinea, onder k), van gemeenschappelijk standpunt 2001/931]. De werkingssfeer van dit gemeenschappelijk standpunt is niet beperkt tot deze doeleinden, die bovendien ook niet door de Raad zijn genoemd in de besluiten van 2019 betreffende de PKK (zie in die zin arrest van 24 november 2021, LTTE/Raad, T‑160/19, niet gepubliceerd, EU:T:2021:817, punt 253 ).

111 Aangezien verzoekster dus overeenkomstig de voorschriften van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 op de litigieuze lijsten is geplaatst als „groep en entiteit” en zij haar kwalificatie als „entiteit” geenszins betwist, is het niet relevant dat de PKK, naar zij stelt, geen „terroristische groepering” is.

112 Het onderhavige middel is derhalve niet ter zake dienend voor zover het gericht is tegen de kwalificatie van verzoekster als „terroristische groepering” en moet om die reden worden afgewezen.

113 Daarentegen moet naar aanleiding van de stelling van de Raad dat het niet zijn taak was om na te gaan of de bevoegde nationale instantie de feiten correct had gekwalificeerd, worden gepreciseerd dat de Raad daartoe wel degelijk verplicht is en dat het betoog van verzoekster dus relevant is voor zover daarmee de uitkomst wordt betwist van de verificatie of de door de nationale instanties in aanmerking genomen daden beantwoorden aan de definitie van terroristische daad in artikel 1, lid 3, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931.

114 Zoals namelijk volgt uit de bewoordingen van artikel 1, lid 4, eerste alinea, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931, waarin onder meer sprake is van de „veroordeling” wegens „een terroristische daad, poging tot het plegen van een dergelijke daad, of de deelname aan of het vergemakkelijken van een dergelijke daad” dient de Raad na te gaan of de door de nationale instanties in aanmerking genomen daden daadwerkelijk terroristische daden zijn als omschreven in artikel 1, lid 3, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 zijn (zie arrest van 16 oktober 2014, LTTE/Raad, T‑208/11 en T‑508/11, EU:T:2014:885, punt 191 ). Deze verificatie is des te noodzakelijker omdat, zoals uit sommige grieven van verzoekster naar voren komt, de definities van terroristische daad van staat tot staat verschillen en niet noodzakelijkerwijs op alle punten overeenstemmen met de definitie die in gemeenschappelijk standpunt 2001/931 wordt gehanteerd.

115 Daar staat tegenover dat, indien de betrokken entiteit in de loop van de procedure bij de Raad niet gemotiveerd betwist dat de nationale beslissing betrekking heeft op terroristische daden in de zin van artikel 1, lid 3, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931, de Raad niet verplicht is hierop nader in te gaan en in de motiveringen mag volstaan met de vermelding dat hij is nagegaan of de aan de beslissingen van de bevoegde nationale instanties ten grondslag liggende redenen stroken met de definitie van terrorisme in gemeenschappelijk standpunt 2001/931 (zie in die zin arrest van 24 november 2021, LTTE/Raad, T‑160/19, niet gepubliceerd, EU:T:2021:817, punten 162 en 163 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

116 Verder zij nog gepreciseerd dat deze verplichte verificatie door de Raad uit hoofde van artikel 1, lid 3, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 uitsluitend geldt ten aanzien van de incidenten die worden genoemd in de beslissingen van de nationale instanties die als grondslag voor de aanvankelijke plaatsing van de betrokken entiteit op de lijst hebben gediend. Zoals namelijk blijkt uit het arrest van 24 november 2021, LTTE/Raad (T‑160/19, niet gepubliceerd, EU:T:2021:817, punten 168 en 276 ), dient de Raad, wanneer hij de naam van een entiteit handhaaft op de lijsten van bevriezing van tegoeden, in het kader van zijn evaluatie krachtens artikel 1, lid 6, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 niet aan te tonen dat deze entiteit terroristische daden in de zin van artikel 1, lid 3, van dit gemeenschappelijk standpunt heeft gepleegd, maar dat het gevaar dat zij bij dergelijke daden betrokken is nog steeds bestaat, hetgeen niet noodzakelijkerwijs impliceert dat zij die daden pleegt.

117 Mocht echter kunnen worden geconcludeerd dat de PKK na haar aanvankelijke plaatsing op de lijsten terroristische daden heeft gepleegd, dan rechtvaardigt dit a fortiori dat haar naam op die lijsten wordt gehandhaafd.

118 Uit het voorgaande volgt dat het middel inzake schending van artikel 1, lid 3, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 niet ter zake doend is voor zover het gericht is tegen de kwalificatie van verzoekster als „terroristische groepering” en betrekking heeft op de daden die met het oog op de handhaving van haar naam op de litigieuze lijsten in aanmerking zijn genomen in het kader van de krachtens artikel 1, lid 6, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 door de Raad verrichte evaluaties, maar dat het wél relevant is voor zover daarmee wordt opgekomen tegen de kwalificatie als terroristische daden van de incidenten die worden genoemd in de beslissingen van de nationale instanties die als grondslag hebben gediend voor de aanvankelijke plaatsing van verzoekster op die lijsten.

c) Gegrondheid van het middel

a) Door de Raad in de handelingen van 2014 verrichte evaluatie (zaak T‑316/14 RENV)

156 Uit de motiveringen van de handelingen van 2014 komt naar voren dat de Raad zich met het oog op de handhaving van verzoeksters naam op de litigieuze lijsten, gelet op de sedert 1984 door verzoekster gepleegde terroristische activiteiten en de door haar met name sinds 2009 eenzijdig afgekondigde staakt-het-vurens, niet alleen heeft gebaseerd op de beslissingen van de Amerikaanse en Turkse instanties, die alle dateren van vóór 2009, maar ook op het feit dat de beslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk van 2001, die als grondslag voor de aanvankelijke plaatsing van de PKK op deze lijst had gediend, nog steeds van kracht was, en op een lijst van 69 incidenten die zich tussen 14 november 2003 en 19 oktober 2011 hadden voorgedaan en die volgens de Raad „terroristische daden” in de zin van artikel 1, lid 3, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 vormden die aan verzoekster konden worden toegerekend (zie punten 11 en 12 supra).

157 Verzoekster verwijt de Raad dat hij de handhaving van haar naam op de litigieuze lijsten niet heeft gebaseerd op een geactualiseerde beoordeling van de situatie, zoals hij op grond van artikel 1, lid 6, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 had moeten doen. De Raad zou zich namelijk uitsluitend hebben gebaseerd op verouderde informatie uit nationale beslissingen en geen rekening hebben gehouden met de talrijke recente gegevens die verzoekster heeft verstrekt over het vredesproces dat in 2012 een aanvang heeft genomen, het staakt-het-vuren dat daarop is gevolgd, de achtereenvolgende terugtrekking van haar troepen uit het Turkse grondgebied en haar deelname aan de strijd tegen Daech, als gevolg waarvan in 2014 verschillende oproepen zijn gedaan om haar van de terroristenlijsten te schrappen.

158 Ten eerste moet worden opgemerkt dat er een aanzienlijke periode is verstreken tussen de vaststelling van de beslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk van 2001 en de vaststelling van de handelingen van 2014, hetgeen op zich rechtvaardigt dat de Raad zijn beoordeling van het voortbestaan van het gevaar van terroristische betrokkenheid van de PKK actualiseert.

159 In de tweede plaats kan worden opgemerkt dat zich in de dertien jaar tussen de vaststelling van de beslissing van 2001 en die van de handelingen van 2014 verschillende gebeurtenissen hebben voorgedaan waardoor er sprake is van een wijziging van de omstandigheden in de zin van de hiervoor in punt 149 aangehaalde rechtspraak.

160 Zo wordt in de handelingen van 2014 melding gemaakt van verschillende, door de PKK in 2005, 2006 en „sinds 2009” eenzijdig afgekondigde staakt-het-vurens en van een door de PKK in 2003 uitgewerkt „driestappenplan” voor vrede. Hoewel daar in de motivering van de handelingen van 2014 niet naar wordt verwezen, moeten bovendien de in 2012 en 2013 tussen de PKK en de Turkse regering gevoerde vredesonderhandelingen worden vermeld en de vredesoproep die Abdullah Öcalan, oprichter en leider van de PKK, op 21 maart 2013 heeft gedaan, welke gebeurtenissen beide door verzoekster worden aangevoerd (zie punten 167 tot en met 171 hieronder).

161 De deelname van verzoekster aan de strijd tegen Daech vormt in dit stadium echter geen gebeurtenis die kan worden aangemerkt als een wijziging van de omstandigheden die een geactualiseerde beoordeling rechtvaardigt, aangezien die deelname volgens de gegevens in het dossier een aanvang heeft genomen in de tweede helft van 2014, dus na de vaststelling van de handelingen van 2014.

162 Hieruit volgt dat de Raad verplicht was zijn beoordeling van het voortbestaan van het gevaar van terroristische betrokkenheid van verzoekster te actualiseren.

163 Met het oog hierop heeft de Raad een groot aantal incidenten tussen 14 november 2003 en 19 oktober 2011 opgesomd, waaronder met name 17 incidenten die zich hebben voorgedaan tussen 17 januari 2010 en 19 oktober 2011, dat wil zeggen na de staakt-het-vurens die de PKK sinds 2009 eenzijdig heeft afgekondigd.

164 Dienaangaande zij om te beginnen opgemerkt dat het Hof in het arrest van 22 april 2021, Raad/PKK (C‑46/19 P, EU:C:2021:316 ), heeft geoordeeld dat deze actualisering genoegzaam was gemotiveerd en dat het Gerecht gebonden was aan deze beoordeling. Volgens het Hof stelden de motiveringen met betrekking tot de handelingen van 2014 de PKK in staat om de specifieke en concrete redenen te kennen waarom de Raad van oordeel was dat het gevaar dat deze organisatie betrokken was bij terroristische activiteiten, ondanks de sinds 2009 eenzijdig afgekondigde staakt-het-vurens, nog steeds bestond. Het Hof heeft gepreciseerd dat de gegevens in die motiveringen dus volstonden om de PKK in staat te stellen te begrijpen wat haar werd verweten, zodat zij dit in voorkomend geval kon betwisten en het Gerecht zijn toezicht kon uitoefenen (arrest van 22 april 2021, Raad/PKK, C‑46/19 P, EU:C:2021:316, punten 61 en 62 ).

165 Voorts kan eveneens worden opgemerkt dat verzoekster slechts met betrekking tot sommige van de betrokken incidenten met succes heeft betwist dat zij zich hadden voorgedaan of dat zij aan haar konden worden toegerekend. Weliswaar volgt uit de rechtspraak dat van de betrokken persoon of entiteit niet kan worden verlangd dat hij of zij voor die betwisting het negatieve bewijs levert dat die redenen ongegrond zijn (zie arrest van 22 april 2021, Raad/PKK, C‑46/19 P, EU:C:2021:316, punt 54 en aldaar aangehaalde rechtspraak), maar dit neemt niet weg dat hij of zij ten minste concreet dient aan te duiden welke incidenten precies worden betwist (zie in die zin arrest van 6 maart 2019, Hamas/Raad, T‑289/15, EU:T:2019:138, punt 151 en aldaar aangehaalde rechtspraak). Van de 69 incidenten wordt er echter slechts een aantal specifiek door verzoekster betwist. Ook kan verzoekster zich, gelet op de hiervoor genoemde beoordeling van het Hof met betrekking tot de vraag of de Raad zijn motiveringsplicht is nagekomen, niet serieus verschuilen achter een vermeend gebrek aan nauwkeurigheid in de beschrijving van de betrokken incidenten in de motiveringen waardoor zij niet in staat zou zijn geweest om deze te betwisten. Evenmin kan zij de Raad verwijten dat hij niet de bronnen heeft vermeld waaruit de informatie met betrekking tot de in aanmerking genomen incidenten afkomstig was, omdat de Raad hiertoe niet verplicht is. Het ontbreken van een dergelijke vermelding belet de entiteit waarvan de plaatsing op de lijst wordt gehandhaafd immers niet om de redenen voor die handhaving te begrijpen, terwijl die entiteit bovendien ook om toegang tot de documenten van de Raad kan verzoeken (zie in die zin arrest van 22 april 2021, Raad/PKK, C‑46/19 P, EU:C:2021:316, punt 64 ; zie ook arrest van 24 november 2021, LTTE/Raad, T‑160/19, niet gepubliceerd, EU:T:2021:817, punten 378‑380 en aldaar aangehaalde rechtspraak). Uit het voorgaande volgt dat verzoekster in casu slechts een beperkt aantal van de 17 incidenten die zich tussen 2010 en 2011 hebben voorgedaan, heeft betwist.

166 Gelet bovendien op het feit dat de betrokken incidenten terecht als terroristische daden zijn aangemerkt (zie punten 116, 117 en 146 supra), kan derhalve worden geoordeeld dat de Raad tot 2011 heeft voldaan aan zijn verplichting om zijn beoordeling te actualiseren. Hieruit volgt eveneens dat geen uitspraak hoeft te worden gedaan op de kritiek die is geuit op het feit dat de Raad zich heeft gebaseerd op de beslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk van 2006 om „KADEK” en „KONGRA-GEL” te verbieden en op de uitspraken van de Turkse rechtbanken voor staatsveiligheid, waarvan de laatste uitspraken die in aanmerking zijn genomen, dateren van 2006.

167 Tussen 2011 en 2014 echter – een periode die als zodanig kan worden beschouwd als een periode die geen actualisering behoeft (zie in die zin arrest van 24 november 2021, LTTE/Raad, T‑160/19, niet gepubliceerd, EU:T:2021:817, punt 208 en aldaar aangehaalde rechtspraak) – is door Öcalan een oproep tot vrede gedaan en zijn er vredesonderhandelingen gevoerd tussen de PKK en de Turkse autoriteiten (zie punt 160 supra), welke gebeurtenissen niet worden vermeld in de handelingen van 2014 en de bijbehorende motivering, noch in de brieven waarbij deze handelingen aan verzoekster zijn meegedeeld.

168 Deze elementen leveren nochtans een wijziging van de omstandigheden op die een geactualiseerde beoordeling van de situatie rechtvaardigt.

169 Om te beginnen stond de vredesoproep van Öcalan niet op zich, maar werd deze oproep gedaan in het kader van onderhandelingen die enige maanden eerder al in gang waren gezet. Er was dus geen sprake van een louter tijdelijke stopzetting of opschorting van de terroristische activiteiten, die per definitie eenzijdig van aard zijn, maar, in meer ruime zin, van vredesonderhandelingen, die van bilaterale aard zijn, in het kader waarvan die stopzetting of opschorting werd afgekondigd. Derhalve is de door de Raad aangehaalde rechtspraak betreffende de bedreiging die blijft uitgaan van een organisatie die in het verleden terroristische daden heeft gepleegd, ongeacht de opschorting van haar terroristische activiteiten gedurende een min of meer lange termijn, of zelfs de ogenschijnlijke stopzetting van deze activiteiten, niet relevant (arrest van 23 oktober 2008, People’s Mojahedin Organization of Iran/Raad, T‑256/07, EU:T:2008:461, punt 112 ). Bovendien heeft het Hof in de punten 61 en 62 van het arrest van 22 april 2021, Raad/PKK (C‑46/19 P, EU:C:2021:316 ), weliswaar geoordeeld dat de Raad genoegzaam had gemotiveerd waarom hij van oordeel was dat het gevaar van betrokkenheid van verzoekster bij terroristische activiteiten, ondanks de afgekondigde staakt-het-vurens, nog steeds bestond, zoals de Raad stelt, maar is dit oordeel gebaseerd op de vermelding van de incidenten die zich na de afgekondigde staakt-het-vurens hadden voorgedaan.

170 Voorts hadden de autoriteiten van de Unie, in casu de hoge autoriteiten op het gebied van buitenlands beleid zoals de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid en de Eurocommissaris voor Nabuurschap en Uitbreiding zelf erkend, dat er sprake was van wat zij als een „vredesproces" hadden gekwalificeerd. In een persmededeling van 21 maart 2013 hadden de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid en de Eurocommissaris voor Nabuurschap en Uitbreiding namelijk een gemeenschappelijke verklaring afgelegd waarin zij deze oproep van Öcalan aan de PKK om de wapens neer te leggen en zich tot buiten de Turkse grenzen terug te trekken hadden verwelkomd, alle partijen hadden aangemoedigd om te blijven streven naar vrede en welvaart voor alle Turkse burgers en hun volledige steun hadden uitgesproken voor het vredesproces.

171 Tot slot zij opgemerkt dat dit proces in gang was gezet meer dan een jaar voor de datum van de eerste handeling van 2014 en meer dan 18 maanden voor de datum, zonder dat uit de handelingen van 2014 of uit het dossier blijkt dat dit proces ten tijde van de vaststelling van die handelingen was beëindigd.

172 Gepreciseerd moet worden dat dit, overeenkomstig het arrest van 22 april 2021, Raad/PKK (C‑46/19 P, EU:C:2021:316, punten 56, 57, 74 en 88), niet betekent dat uit het stilzwijgen van de Raad een motiveringsgebrek wordt afgeleid. Wél kan uit de omstandigheid dat de Raad met geen enkel woord rept over een onderzoek of over het feit dat de hiervoor genoemde elementen in aanmerking zijn genomen, worden afgeleid dat de verrichte evaluatie niet voldoet aan de vereisten van artikel 1, lid 6, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931.

173 Deze analyse vindt steun in het feit dat de Raad deze elementen nergens in zijn memories uitdrukkelijk vermeldt en volstaat met een algemene verwijzing naar verklaringen betreffende het staken van terroristische en gewapende activiteiten, welke verklaringen, zo moet worden onderstreept, ten eerste niet als enige centraal staan in het onderhavige geding, omdat de betrokken verklaring van Öcalan onderdeel uitmaakt van een vredesproces (zie punt 169 supra), en ten tweede, voor wat betreft met name de staakt-het-vurens van 2005 en 2006, voorheen ertoe hebben geleid dat de Raad heeft onderzocht of de terroristische activiteiten van de PKK na die staakt-het-vurens zijn voortgezet (zie punten 160 en 163 supra), hetgeen na de onderhandelingen en verklaringen van 2012 en 2013 niet is gebeurd.

174 Overigens is de verklaring van Öcalan van 21 maart 2015, waarin hij oproept tot het organiseren van een Koerdisch congres om te besluiten de gewapende strijd te beëindigen, waarop de Raad zich in zijn memories beroept en waaruit volgens hem blijkt dat er voor die datum nooit een dergelijk besluit is genomen, in dit verband niet relevant. De beoordeling van het voortbestaan van het gevaar van terroristische betrokkenheid kan weliswaar deels uit een prospectieve analyse bestaan, maar dit doet niet af aan de – ook op het gebied van beperkende maatregelen geldende – vaste rechtspraak dat de rechtmatigheid van een handeling van de Unie moet worden beoordeeld aan de hand van de feiten en de juridische situatie op de datum waarop die handeling werd vastgesteld (zie arresten van 3 september 2015, Inuit Tapiriit Kanatami e.a./Commissie, C‑398/13 P, EU:C:2015:535, punt 22 en aldaar aangehaalde rechtspraak, en  4 september 2015, NIOC e.a./Raad, T‑577/12, niet gepubliceerd, EU:T:2015:596, punt 112 en aldaar aangehaalde rechtspraak), zodat alleen rekening kan worden gehouden met feiten die ten tijde van de vaststelling van de bestreden handelingen bestonden [zie arrest van 24 november 2021, Al Zoubi/Raad, T‑257/19, EU:T:2021:819, punt 58 (niet gepubliceerd) en aldaar aangehaalde rechtspraak].

175 Hieruit volgt dat de Raad artikel 1, lid 6, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 heeft geschonden, zodat de handelingen van 2014 nietig moeten worden verklaard, zonder dat het middel inzake schending van de artikelen 4 en 51 van het Handvest, waarmee enkel wordt opgekomen tegen het feit dat de uitspraken van de Turkse rechtbanken voor staatsveiligheid in aanmerking zijn genomen (zie punt 166 supra), en de daaropvolgende drie middelen tot staving van het verzoek om nietigverklaring van de handelingen van 2014 hoeven te worden onderzocht.

b) Door de Raad in de handelingen van 2015 tot en met 2017 verrichte evaluatie (zaak T‑316/14 RENV)

176 Om te beginnen zij opgemerkt dat de Raad in de motiveringen van de handelingen van 2015 tot en met 2017 nieuwe elementen heeft vermeld die naar zijn mening rechtvaardigden dat de naam van verzoekster op de litigieuze lijsten werd gehandhaafd.

177 In het bijzonder heeft de Raad een nieuwe beslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk van 3 december 2014 vermeld. Daarnaast heeft hij, afgezien van het feit dat hij voor het eerst de data heeft vermeld van de beslissingen van de instanties van de Verenigde Staten waarop de aanvankelijke plaatsing op de lijst was gebaseerd (1997 en 2001), melding gemaakt van de door die instanties op 21 november 2013 verrichte evaluatie en van het eveneens op 2013 gedateerde „administratieve verslag” van het ministerie van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten, met een specificatie van de incidenten waarop de betrokken nationale beslissingen waren gebaseerd en de incidenten die in het administratieve verslag stonden vermeld. Ook heeft de Raad zich voor het eerst gebaseerd op een aantal Franse rechterlijke uitspraken die tussen 2011 en 2014 zijn gewezen. Verder is de Raad naar eigen zeggen nagegaan of hij over gegevens beschikte die ervoor pleitten om de naam van de PKK te schrappen. Aangezien dit niet het geval was, heeft hij geconcludeerd dat de redenen voor de plaatsing op de lijst nog steeds geldig waren (zie punt 13 supra).

178 Verzoekster bestrijdt de incidenten waarop de beslissing van het Verenigd Koninkrijk van 2014 is gebaseerd en onderstreept dat daarin niet is ingegaan op een door haar ingediend verzoek om opheffing van het verbod, zodat die beslissing niet op basis van alle relevante elementen is genomen. Met betrekking tot de beslissing van de Verenigde Staten van 2013 betoogt zij dat niet vaststaat dat het administratieve verslag van het ministerie van Binnenlandse Zaken van de Verenigde Staten van dezelfde datum daaraan ten grondslag heeft gelegen. Wat betreft de uitspraken van de Franse rechterlijke instanties van 2011, 2013 en 2014 merkt verzoekster op, dat zij geen partij was bij de gedingen die tot die uitspraken hebben geleid, dat die uitspraken bovendien niet steunen op onpartijdig, objectief en substantieel bewijs, met name omdat zij grotendeels zijn gebaseerd op uit Turkije afkomstige informatie, en dat in die uitspraken wordt uitgegaan van een ruimere definitie van terroristische daad dan die welke in gemeenschappelijk standpunt 2001/931 wordt gehanteerd, op basis van aan verzoekster toegerekende daden die van vóór 2007 dateren. In haar opmerkingen over het arrest van 22 april 2021, Raad/PKK (C‑46/19 P, EU:C:2021:316 ), komt verzoekster tot de slotsom dat de overweging van het Gerecht dat de Franse rechterlijke uitspraken geen toereikende grondslag bieden om haar naam op de litigieuze lijsten te handhaven, niet ter discussie staat, aangezien de Raad deze overweging in hogere voorziening niet heeft betwist. Ten slotte verwijt verzoekster de Raad dat hij geen rekening heeft gehouden met de gedetailleerde en gedocumenteerde gegevens die zij in haar verzoekschrift en haar memorie van repliek heeft verstrekt en waaruit blijkt dat zij een belangrijke partner is van de coalitietroepen van de Verenigde Staten en Europa in de strijd tegen Daech.

179 Derhalve moet worden bepaald of op basis van deze nieuwe gegevens kan worden geoordeeld dat de Raad de naam van verzoekster op goede gronden op de litigieuze lijsten heeft gehandhaafd, gelet op de argumenten die verzoekster daartegen heeft aangevoerd, om te beginnen het argument waarmee wordt bekritiseerd dat de Raad zich heeft gebaseerd op de beslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk van 2014.

180 In de handelingen van 2015 tot en met 2017 preciseert de Raad dat deze beslissing is gebaseerd op de volgende elementen:

• in mei 2014 de aanval op het terrein waar een nieuwe Turkse militaire voorpost werd aangelegd, waarbij twee militairen gewond raakten;

• in augustus 2014 de aanval op een warmtekrachtcentrale en de ontvoering van drie Chinese ingenieurs (punt 17 van bijlage A bij de motiveringen);

• in oktober 2014 de aankondiging door de PKK dat als de Republiek Turkije niet tegen Daech zou optreden, de vredesonderhandelingen met dit land zouden worden afgebroken (punt 18 van bijlage A bij de motiveringen).

181 Om te beginnen moet worden benadrukt dat de beslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk van 2014 is vastgesteld door een bevoegde instantie in de zin van artikel 1, lid 4, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931, aangezien zij afkomstig is van dezelfde instantie als die welke de beslissing van 2001 heeft vastgesteld (zie punt 67 supra). Dus ook al hoeft de Raad zich niet op elementen uit beslissingen van bevoegde nationale instanties te baseren om de naam van een entiteit op de lijsten van bevriezing van tegoeden te handhaven (zie punten 151 en 152 supra), dit laat onverlet dat indien hij zich met het oog op die handhaving op dergelijke beslissingen baseert, de elementen uit die beslissingen moeten worden geacht een bijzondere bewijskracht te hebben (zie punt 154 supra).

182 Verder zij eraan herinnerd dat het Hof in het arrest van 22 april 2021, Raad/PKK (C‑46/19 P, EU:C:2021:316 ), heeft geoordeeld dat de vermelding van de aanval van augustus 2014 onvoldoende was gemotiveerd, maar dat de vermeldingen van de handelingen van mei en oktober 2014 wél genoegzaam waren gemotiveerd (punten 78‑80). Het Hof heeft voorts geoordeeld dat voor zover het Gerecht in punt 103 van het arrest van 15 november 2018, PKK/Raad (T‑316/14, EU:T:2018:788 ), heeft opgemerkt dat de PKK argumenten had aangevoerd om te betwisten dat de in de evaluatiebeslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van 2014 bedoelde incidenten, zoals beschreven in bijlage A bij de handelingen van 2015 tot en met 2017, aan haar konden worden toegerekend, en om de kwalificatie van die incidenten als terroristische daden in de zin van artikel 1, lid 3, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 aan te vechten, dit betoog erop was gericht de juistheid van de genoemde feiten en de juridische kwalificatie ervan in twijfel te trekken. Het ging er dus niet om te bewijzen dat de Raad zijn motiveringsplicht niet was nagekomen, maar de rechtmatigheid ten gronde van die handelingen te betwisten om aldus de Raad ertoe te verplichten de gegrondheid van de aangevoerde redenen aan te tonen (punt 81).

183 In casu kan uit het antwoord van verzoekster op een door het Gerecht ter terechtzitting gestelde vraag worden opgemaakt dat zij slechts betwist dat zij in oktober 2014 heeft gedreigd de vredesonderhandelingen af te breken. Naar eigen zeggen heeft zij de Turkse autoriteiten enkel gewaarschuwd voor het risico van mislukking van de vredesonderhandelingen indien zij niet tegen Daech zouden optreden, maar heeft zij niet ermee gedreigd deze onderhandelingen af te breken. In het proces-verbaal van de terechtzitting staat echter dat verzoekster had erkend dat de door de Koerdische guerrilla’s van de People’s Defence Forces (HPG) gepleegde daden aan haar konden worden toegerekend, waaruit kan worden afgeleid dat zij de aanval van mei 2014 niet langer betwist. De enige grief die verzoekster met betrekking tot die aanval in haar memorie houdende aanpassing had aangevoerd, was namelijk dat deze aan de HPG in plaats van aan de PKK moest worden toegerekend.

184 Wat voorts het argument van verzoekster betreft dat de beslissing van 2014 niet in aanmerking kan worden genomen omdat het verzoek om opheffing van het verbod waarop zij betrekking heeft, niet van de PKK afkomstig is, blijkt uit de rechtspraak dat naar behoren rekening moet worden gehouden met het lot dat ten deel is gevallen aan de nationale beslissing die als grondslag voor de aanvankelijke plaatsing op de lijst heeft gediend, waarbij vooral de eventuele herroeping of intrekking – of juist de bevestiging – van die nationale beslissing wegens nieuwe feiten of elementen of als gevolg van een wijziging in de beoordeling of een aanvulling op die beoordeling van belang is en niet zozeer de entiteit die aanleiding tot deze nieuwe beoordeling heeft gegeven (zie in die zin arresten van 26 juli 2017, Raad/LTTE, C‑599/14 P, EU:C:2017:583, punt 52 , en  26 juli 2017, Raad/Hamas, C‑79/15 P, EU:C:2017:584, punt 30 ). Dit geldt a fortiori in het onderhavige geval, omdat de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk zijn beslissing van 2014 heeft gebaseerd op verschillende nieuwe terroristische daden die in 2014 hebben plaatsgevonden en waarvan verzoekster er ten minste één niet betwist (zie punt 183 supra). Hoe dan ook kan worden opgemerkt dat de Raad in zijn motiveringen (punt 12 van bijlage A) heeft aangegeven dat de PKK zelf driemaal (in 2001, 2009 en 2014) tevergeefs om opheffing van het ten aanzien van haar geldende verbod had verzocht, waaruit kan worden afgeleid dat de bevoegde instantie, in het bijzonder in 2014, over de argumenten en elementen beschikte die de PKK ter onderbouwing van haar verzoek had aangevoerd.

185 Hieruit volgt dat de Raad, gelet op het feit dat de aanval van mei 2014 terecht als terroristische daad is aangemerkt (zie punten 135 en 145 supra), op goede gronden heeft kunnen oordelen dat de PKK betrokken is geweest bij terroristische daden tot 13 mei 2014, wat overeenkomt met de datum van de terroristische daad die in de beslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk van 2014 in aanmerking is genomen en die niet is betwist. Deze daad is bovendien van latere datum dan de gebeurtenissen van 2012 en 2013, naar aanleiding waarvan is geoordeeld dat een actualisering van de beoordeling van het gevaar van terroristische betrokkenheid gerechtvaardigd was.

186 De Raad heeft zijn beoordeling van het gevaar van terroristische betrokkenheid derhalve op geldige wijze geactualiseerd tot mei 2014, hetgeen qua „afstand in de tijd” van minder dan vijf jaar ten opzichte van de datum van de handelingen van 2015 tot en met 2017, met inbegrip van de laatste handelingen, volstaat om te oordelen dat de evaluatie krachtens artikel 1, lid 6, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 naar behoren is geschied (zie in die zin arrest van 24 november 2021, LTTE/Raad, T‑160/19, niet gepubliceerd, EU:T:2021:817, punt 208 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

187 Hieraan doet niet af dat verzoekster vanaf de tweede helft van 2014 heeft deelgenomen aan de strijd tegen Daech, wat zij doet voorkomen als een gebeurtenis die een wijziging van de omstandigheden oplevert die een actualisering van de beoordeling van de Raad rechtvaardigt (zie punt 178 supra), ten aanzien waarvan de Raad terecht heeft geoordeeld dat hij daarmee geen rekening hoefde te houden. Die deelneming ging immers gepaard met de hiervoor genoemde waarschuwing aan de Turkse autoriteiten, ook al had die waarschuwing niet de strekking die eraan is toegekend in de handelingen van 2015 tot en met 2017 (zie punt 183 supra). Zij getuigt dus niet van enige verbetering van de betrekkingen tussen de PKK en de Republiek Turkije en impliceert als zodanig niet dat verzoeksters conflict met die staat is beëindigd en dat de door haar in dat kader verrichte en als terroristisch aan te merken activiteiten zijn gestaakt. Derhalve kan uit deze omstandigheid niet worden afgeleid dat zich een zodanige verandering heeft voorgedaan dat de Raad verplicht was zich ervan te vergewissen of het gevaar van terroristische betrokkenheid van de PKK nog steeds bestond.

188 Hieruit volgt dat het middel inzake schending van artikel 1, lid 6, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 moet worden afgewezen voor zover het betrekking heeft op de handelingen van 2015 tot en met 2017, zonder dat de argumenten hoeven te worden onderzocht waarmee kritiek wordt geuit op het feit dat de Raad zich heeft verlaten op de beslissingen van de Amerikaanse en Franse instanties die gebaseerd zijn op incidenten die zich voor 2014 hebben voorgedaan.

c) De door de Raad in het kader van de besluiten van 2019 verrichte evaluatie (zaak T‑148/19)

189 De besluiten van 2019 zijn vrijwel identiek aan de handelingen van 2015 tot en met 2017. De argumenten die verzoekster tegen deze besluiten aanvoert, zijn bovendien vergelijkbaar met die welke zij aanvoert tegen de evaluatie die tot de handelingen van 2015 tot en met 2017 heeft geleid.

190 Het enige verschil tussen de handelingen van 2015 tot en met 2017 en de besluiten van 2019 betreft besluit 2019/1341, waarin een aanvullend incident van 23 oktober 2017 staat vermeld dat aan de PKK wordt toegerekend. Het gaat om de aanslag op een Turks militair voertuig met een explosief in de zuidelijke provincie Hakkari, waarbij een Turkse soldaat om het leven is gekomen (punt 16, laatste streepje, van de motivering). Deze aanslag wordt gepresenteerd als een bestanddeel van het administratieve dossier van de instanties van de Verenigde Staten van 2019. De bron van deze informatie wordt eveneens vermeld, namelijk persbureau Reuters.

191 Op voorhand zij reeds opgemerkt dat verzoekster niet betwist dat deze aanslag is gepleegd en dat zij daarvoor verantwoordelijk is. Zij betwist enkel de kwalificatie ervan als terroristische daad in de zin van artikel 1, lid 3, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 op grond van de – niet relevante – omstandigheid dat deze daad is gepleegd in het kader van het gewapende conflict tussen haarzelf en de Republiek Turkije (zie punten 134 en 135 supra). Voorts is de vermelding van deze aanslag in besluit 2019/1341 genoegzaam gemotiveerd (zie punt 231 hieronder).

192 Daarnaast moet nog worden onderstreept dat het feit dat de gestelde terroristische daden op grond waarvan verzoeksters plaatsing op de litigieuze lijsten is gehandhaafd – daden ten aanzien waarvan verzoekster niet betwist dat zij zijn gepleegd noch dat zij haar toe te rekenen zijn – zijn vastgesteld door een nationale instantie die niet als een bevoegde instantie in de zin van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 kan worden aangemerkt, de Raad niet belet om zich bij de evaluatie van het gevaar van terroristische betrokkenheid op dergelijke daden te baseren. De Raad is namelijk niet verplicht om zich bij de evaluatie van de gegrondheid van de plaatsing van een entiteit te baseren op elementen die afkomstig zijn uit een beslissing van een bevoegde instantie die aan de criteria van artikel 1, lid 4, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 voldoet (zie in die zin arresten van 4 september 2019, Hamas/Raad, T‑308/18, EU:T:2019:557, punt 150 , en  24 november 2021, LTTE/Raad, T‑160/19, niet gepubliceerd, EU:T:2021:817, punt 143 ).

193 In casu is dus niet van doorslaggevend belang, zoals uit punt 96 van dit arrest blijkt, dat de instanties van de Verenigde Staten niet als een bevoegde instantie kunnen worden aangemerkt. Evenmin is van belang dat, zoals verzoekster stelt, uit de besluiten van 2019 niet duidelijk naar voren komt dat de betrokken incidenten niet alleen waren opgenomen in het administratieve dossier van de Verenigde Staten, maar ook als grondslag hebben gediend om haar na de evaluaties door de instanties van de Verenigde Staten nog steeds als een terroristische organisatie aan te merken.

194 Verder zij er nog op gewezen dat verzoekster, anders dan in zaak T‑316/14 RENV, met uitzondering van de ontvoering van drie Chinese ingenieurs, evenmin betwist dat de daden waarop de beslissing van de minister van Binnenlandse Zaken van het Verenigd Koninkrijk van 2014 is gebaseerd, daadwerkelijk zijn gepleegd of dat zij daaraan heeft deelgenomen.

195 Bovendien moet rekening worden gehouden met het oordeel van het Hof dat de aanslag op de warmtekrachtcentrale in augustus 2014, die gepaard ging met de ontvoering van drie Chinese ingenieurs, ontoereikend was gemotiveerd (arrest van 22 april 2021, Raad/PKK, C‑46/19 P, EU:C:2021:316, punt 78 ). Hoewel verzoekster in zaak T‑148/19, in haar opmerkingen over het arrest van 22 april 2021, Raad/PKK (C‑46/19 P, EU:C:2021:316 ), niet stelt dat er sprake was van een ontoereikende motivering, is dit een overweging van openbare orde en zijn partijen in de gelegenheid gesteld daarover hun standpunt kenbaar te maken.

196 Wat ten eerste besluit 2019/25 betreft, volgt hieruit dat het laatste door de PKK gepleegde feit dat door de Raad op goede gronden als terroristische daad is aangemerkt en in aanmerking is genomen (zie punten 135 en 145 supra), dateert van mei 2014, hetgeen betekent dat dit besluit circa vier en een half jaar na dit feit is vastgesteld, waardoor een actualisatie niet nodig was, zoals uit punt 167 van dit arrest blijkt.

197 Bovendien is dit feit van latere datum dan de gebeurtenissen van 2012 en 2013, naar aanleiding waarvan is geoordeeld dat een actualisering van de beoordeling van het gevaar van terroristische betrokkenheid gerechtvaardigd was, welke actualisering in dat opzicht dus geacht kan worden naar behoren te zijn verricht.

198 Verder kan in navolging van de beoordeling van de handelingen van 2015 tot en met 2017 worden geconcludeerd, dat de Raad terecht heeft geoordeeld dat de deelname van de PKK aan de strijd tegen Daech na de aanval in mei 2014 geen zodanige wijziging van de omstandigheden opleverde dat hij verplicht was zich ervan te vergewissen of het gevaar van terroristische betrokkenheid van de PKK nog steeds bestond (zie punt 187 supra). Dit geldt a fortiori daar verzoekster in zaak T‑148/19 als een andere wijziging van de omstandigheden aanvoert dat de Turkse staat een totalitaire staat is geworden die het Koerdische volk onderdrukt, waarmee zij blijk geeft van haar voortdurende vijandigheid jegens de Turkse autoriteiten. Deze onderdrukking wordt in wezen ook aangevoerd ter onderbouwing van de argumenten van de PKK met betrekking tot het gewapende conflict tussen haar en de Republiek Turkije, hetgeen niet duidt op een zodanige wijziging van de omstandigheden dat de PKK meer vredelievend zou zijn geworden.

199 Hetzelfde geldt voor de verklaringen van Öcalan waarin hij aangeeft bereid te zijn tot politieke onderhandelingen en op de noodzaak wijst om tot een democratische oplossing te komen in plaats van vast te houden aan confrontaties en fysiek geweld. Los van het feit dat deze verklaringen veel minder plechtig en stellig van aard zijn dan voornoemde verklaring van 2013 en dat de PKK daarin nergens wordt vermeld, dateren deze door de advocaten van Öcalan opgetekende en vervolgens openbaar gemaakte verklaringen uit de periode tussen mei en augustus 2019, dat wil zeggen na besluit 2019/25.

200 Wat ten tweede besluit 2019/1341 betreft, dateert het meest recente door de PKK gepleegde feit dat door de Raad op geldige wijze in aanmerking is genomen en als terroristische daad is gekwalificeerd (zie punt 191 supra) van 2017, dat wil zeggen minder dan twee jaar voor dat besluit, wat een afstand in de tijd is die a fortiori geen geactualiseerde beoordeling van het voortbestaan van het gevaar van betrokkenheid bij terrorisme vergt.

201 Aangezien de aanslag van 2017 bovendien ruimschoots na de gebeurtenissen van 2012 en 2013 en de aanvang van de deelname van de PKK aan de strijd tegen Daech is gepleegd, kan eveneens worden geconcludeerd dat deze aanslag rechtvaardigde dat de Raad na zijn evaluatie heeft bevestigd dat er nog steeds een gevaar van terroristische betrokkenheid van de PKK bestond, en de litigieuze plaatsing op de lijst heeft gehandhaafd door in weerwil van deze gebeurtenissen en deze deelname besluit 2019/1341 vast te stellen. Wat betreft de hiervoor genoemde verklaringen die Öcalan tussen mei en augustus 2019 heeft afgelegd, zij opgemerkt dat deze, gelet op het feit dat besluit 2019/1341 op 8 augustus 2019 is vastgesteld, nog te recent zijn om in dit stadium reeds een geactualiseerde beoordeling van de Raad te rechtvaardigen, aangezien het nog te kort dag is om te kunnen bepalen welk gevolg aan deze verklaringen is gegeven in termen van de beëindiging van het geweld of het begin van een vreedzaam proces.

202 Derhalve moet worden geoordeeld dat de Raad de vereisten van artikel 1, lid 6, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 in acht heeft genomen bij zijn evaluatie, in de besluiten van 2019, van het voortbestaan van het gevaar van terroristische betrokkenheid van de PKK.

203 Uit het voorgaande volgt derhalve dat het middel inzake schending van artikel 1, lid 6, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 uitsluitend moet worden toegewezen voor zover het de handelingen van 2014 betreft. Dit betekent dat het middel inzake schending van de artikelen 4 en 51 van het Handvest, dat uitsluitend tegen die handelingen van 2014 is gericht (zie punt 175 supra), en de drie daaropvolgende middelen die tot staving van het verzoek om nietigverklaring van die handelingen zijn aangevoerd, niet hoeven te worden onderzocht. Het middel inzake schending van artikel 1, lid 6, van gemeenschappelijk standpunt 2001/931 moet daarentegen worden afgewezen voor zover het betrekking heeft op de handelingen van 2015 tot en met 2017 en de besluiten van 2019.