Conclusie van advocaat-generaal N. Wahl van 4 mei 2017

1. Argumenten van partijen

35. Met het eerste onderdeel van het eerste middel stelt rekwirante dat het Gerecht in de punten 70 tot en met 146 van het bestreden arrest een onjuiste uitlegging heeft gegeven aan het begrip termijn die „in verhouding” staat in de zin van artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011. Daar de ontwerpverordening is ingediend tijdens een vergadering die na 13.00 uur begon en om 15.46 uur werd beëindigd, kan volgens rekwirante niet worden gezegd dat een dergelijke termijn in acht is genomen. In haar repliek stelt rekwirante bovendien dat de mogelijkheid voor particulieren om zich op schending van verordening nr. 182/2011 te beroepen, nooit is betwist, en dat het niet erkennen van deze mogelijkheid in strijd zou zijn met artikel 47 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (hierna: „Handvest”).

36. Met het tweede onderdeel van het eerste middel verwijt Tilly-Sabco het Gerecht dat het in de punten 86, 110 tot en met 115 en 128 van het bestreden arrest het urgentiecriterium onjuist heeft uitgelegd en/of zichzelf heeft tegengesproken. Het Gerecht kon in haar ogen niet enerzijds het ontbreken van urgentie bevestigen, en anderzijds wijzen op het risico op lekken dat de indiening van de ontwerpverordening tijdens de vergadering kon rechtvaardigen, een risico dat volgens rekwirante hoe dan ook niet aan het urgentiecriterium voldoet. In haar repliek verwijst Tilly-Sabco naar het standaardreglement van orde⁽¹⁸⁾ in verband met besluit 1999/468, waarin staat te lezen dat er van een uiterst spoedeisend geval in het bijzonder sprake is „wanneer gevaar dreigt voor de volksgezondheid of voor de gezondheid van dieren”.

37. Met het derde onderdeel van het eerste middel stelt rekwirante dat het Gerecht in de punten 92 tot en met 108 van het bestreden arrest de termijn voor de toezending van documenten met betrekking tot de marktsituatie heeft verward met die voor de indiening van de ontwerpverordening. De enkele minuten die resteerden nadat de leden van het Beheerscomité de ontwerpverordening hadden ontvangen, kwamen haars inziens neer op een uiterst korte of zelfs een non-existente termijn, wat het voor dat comité onmogelijk maakte om alle noodzakelijke omstandigheden te beoordelen.

38. Met het vierde onderdeel van het eerste middel verwijt rekwirante het Gerecht dat het artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011 heeft geschonden door in de punten 111 tot en met 118 van het bestreden arrest de door de Commissie sinds 1962 gevolgde praktijk te bekrachtigen. Zij is van mening dat niets de Commissie belette om die verordening te wijzigen teneinde aan die praktijk ruimte te bieden.

39. Met het vijfde onderdeel van het eerste middel ten slotte stelt Tilly-Sabco dat het Gerecht zichzelf heeft tegengesproken door eerst in punt 149 van het bestreden arrest te verklaren dat de Commissie had aangegeven dat de vaststelling van de restitutiebedragen op 0 EUR gebaseerd was op de marktsituatie van dat moment, en vervolgens verderop in het arrest, namelijk in punt 255, op te merken dat de gestage daling van die bedragen het gevolg was van een nog voortdurende – en dus niet van een bestaande – situatie.

40. De Commissie bestrijdt deze argumenten.

2. Beoordeling

41. Ik zal de verschillende onderdelen van dit middel tezamen behandelen, daar al deze onderdelen (met uitzondering van het vijfde) in wezen neerkomen op het verwijt dat het Gerecht artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011 in verschillende opzichten verkeerd heeft uitgelegd.

42. Het Gerecht heeft in punt 91 van het bestreden geoordeeld dat artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011 in beginsel niet eraan in de weg staat dat een ontwerpuitvoeringshandeling tijdens een vergadering van het Beheerscomité wordt ingediend. Na een analyse van de omstandigheden rond de procedure die tot de vaststelling van de litigieuze verordening heeft geleid, heeft het Gerecht in punt 108 van het bestreden arrest vastgesteld dat de hoeveelheid tijd tussen de indiening van de ontwerpverordening en het in stemming brengen ervan voldoende was om de leden van het Beheerscomité in staat te stellen dat ontwerp daadwerkelijk te onderzoeken en hun standpunt kenbaar te maken. Vervolgens heeft het in punt 114 van het bestreden arrest verklaard dat het aan de Commissie is om te beslissen over de urgentie van de aangelegenheid in de zin van de tweede volzin van artikel 3, lid 3, tweede alinea, van verordening nr. 182/2011, en dat de rechterlijke toetsing zich beperkt tot de beoordeling of er sprake is van een kennelijke beoordelingsfout of misbruik van bevoegdheid. In de punten 119 en 120 van het bestreden arrest is het Gerecht tot de slotsom gekomen dat de termijn voor het advies van het Beheerscomité „in verhouding” was en dat de Commissie met haar beoordeling van de urgentie geen kennelijke beoordelingsfout of misbruik van haar bevoegdheid had gemaakt, zodat zij niet in strijd had gehandeld met de genoemde bepaling. Het Gerecht heeft vervolgens in de punten 123 en 124 van het bestreden arrest vastgesteld dat, mocht rekwirante schending van het reglement van orde van het Beheerscomité als grond voor nietigverklaring hebben willen aanvoeren⁽¹⁹⁾, het hoe dan ook voor particulieren niet mogelijk is om zich op schending van een dergelijk reglement te beroepen. Tot slot heeft het Gerecht in de punten 125 tot en met 129 van het bestreden arrest ten overvloede overwogen dat zelfs indien de Commissie in strijd had gehandeld met artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011, de betrokken termijn toereikend was gebleken, zodat een mogelijke schending van die bepaling niet tot de nietigverklaring van de litigieuze verordening zou leiden.

43. Ik wijs er nog op dat Tilly-Sabco in haar verzoekschrift in hogere voorziening weliswaar stelt dat er in casu ter rechtvaardiging van een snelle behandeling geen urgentie was aangevoerd, maar dat haar specifieke argument inzake het in het standaardreglement van orde gebezigde begrip „spoedeisend geval” (zie punt 36 van deze conclusie) in dat verzoekschrift niet voorkomt en dus tardief is voorgedragen, daar de memorie van antwoord van de Commissie rekwirante geen enkele aanleiding gaf om dat argument in haar repliek te berde te brengen.⁽²⁰⁾ Maar ook indien dat specifieke argument wel ontvankelijk was, zou het hoe dan ook falen, aangezien particulieren zich niet op een dergelijk reglement van orde kunnen beroepen, zoals ik verderop in deze conclusie zal toelichten.

44. Thans ga ik in op artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2001, waarin drie afzonderlijke regels zijn geformuleerd.

45. Ten eerste dient volgens deze bepaling de Commissie, „behalve in naar behoren gemotiveerde gevallen”, het Beheerscomité bijeen te roepen ten minste 14 dagen nadat de ontwerpuitvoeringshandeling en de ontwerpagenda aan dit comité zijn voorgelegd (hierna: „eerste regel”).

46. Ten tweede moet het Beheerscomité advies over de ontwerpuitvoeringshandeling uitbrengen binnen een termijn die de Commissie kan vaststellen „naargelang van de urgentie van de aangelegenheid” (hierna: „tweede regel”).

47. Tot slot dient die termijn „in verhouding” te staan tot het vereiste dat de leden van het Beheerscomité „snel en daadwerkelijk” de ontwerpuitvoeringshandeling kunnen onderzoeken en hun standpunt kenbaar kunnen maken (hierna: „derde regel”).

48. Uit de bewoordingen van artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011 blijkt al meteen dat er geen sprake is van een dwingende termijn. Zelfs wanneer er een bepaalde termijn wordt vermeld – zoals bij de eerste regel het geval is –, kan daarvan worden afgeweken. Ik ben het dan ook met het Gerecht eens dat artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011 in beginsel niet eraan in de weg staat dat een ontwerpuitvoeringshandeling tijdens een vergadering van het Beheerscomité wordt ingediend.

49. Het is zonder meer waar dat de eerste twee regels, die voorzien in specifieke positieve verplichtingen waaraan de Commissie respectievelijk het Beheerscomité binnen een bepaalde termijn moeten voldoen, de mogelijkheid van het hanteren van korte termijnen lijken in te perken. Hetzelfde kan worden gezegd van de als algemeen beginsel geformuleerde derde regel.

50. Alle drie de regels zijn echter „onvolmaakt”: verordening nr. 182/2011 maakt nergens duidelijk wat er wordt bedoeld met „naar behoren gemotiveerde gevallen”, „urgentie”, „in verhouding” of „snel en daadwerkelijk”. Die regels hebben dan ook meer weg van een beleidsverklaring dan dat het harde regels zijn. Meer bepaald is het volgens mij volledig van de omstandigheden afhankelijk of er sprake is van een „naar behoren gemotiveerd geval” waarin het volgens de eerste regel is toegestaan om de termijn voor de voorlegging van de ontwerpuitvoeringshandeling en de ontwerpagenda aan het Beheerscomité te verkorten, en of de termijn die dit comité is gesteld om zijn advies uit te brengen, „in verhouding” staat in de zin van de derde regel.

51. Wat de tweede regel betreft, wijs ik erop dat deze bepaling feitelijk helemaal niet doelt op dringende omstandigheden, maar in plaats daarvan de uitdrukking „naargelang van de urgentie van de aangelegenheid” gebruikt, wat iets geheel anders is. Deze uitdrukking sluit zelfs niet de mogelijkheid uit dat in dringende omstandigheden een lange termijn en in minder dringende omstandigheden een korte termijn wordt vastgesteld. Hoe dan ook is volgens de tweede regel een snelle behandeling niet uitsluitend in dringende omstandigheden mogelijk. Dit wordt door andere bepalingen van verordening nr. 182/2011 bevestigd.

52. Vanuit contextueel oogpunt wordt namelijk de mogelijkheid om in dringende – of liever gezegd bijzonder dringende – omstandigheden snel te handelen, in een andere bepaling van verordening nr. 182/2011 genoemd, te weten artikel 8, lid 5.⁽²¹⁾ Het is in dit verband veelzeggend dat de in deze bepaling genoemde termijn niet kan worden verlengd.

53. Ook artikel 7 van verordening nr. 182/2011, waarbij wordt afgeweken van artikel 5, leden 3 en 4, van deze verordening, voorziet in een bijzondere procedure waarbij de Commissie een ontwerpuitvoeringshandeling kan aannemen indien deze „onverwijld moet worden vastgesteld” om een aanzienlijke verstoring van de landbouwmarkten of een risico voor de financiële belangen van de Unie te vermijden. Deze bepaling zou aan betekenis inboeten of zelfs nutteloos worden indien volgens de tweede regel de Commissie alleen bij urgente aangelegenheden van het Beheerscomité zou mogen verlangen dat het binnen een zeer korte termijn advies uitbrengt over een ontwerpuitvoeringshandeling.

54. Voorts bieden de van een intentie getuigende bewoordingen van artikel 196 van verordening nr. 1234/2007 („Organisatie van het beheerscomité”), volgens welke „[b]ij de organisatie van de vergaderingen van het [...] beheerscomité [...] met name rekening [wordt] gehouden met de draagwijdte van zijn verantwoordelijkheden, de specifieke kenmerken van het te behandelen onderwerp en de noodzaak een beroep te doen op passende deskundigheid”, steun aan het standpunt dat de in artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011 genoemde termijnen soepel zijn en dat de Commissie bij de vaststelling ervan over een zekere armslag beschikt.

55. Verder beoogt verordening nr. 182/2011 vanuit teleologisch oogpunt te verzekeren dat de procedures voor de controle door de lidstaten van de uitoefening van de uitvoeringsbevoegdheden door de Commissie duidelijk en doeltreffend zijn en in verhouding staan tot de aard van de uitvoeringshandelingen, en dat in die procedures de institutionele vereisten van het VWEU alsook de bij de toepassing van besluit 1999/468 opgedane ervaring en de daarbij gangbare praktijk tot uiting komen. Meer bepaald moet de onderzoeksprocedure ervoor zorgen dat uitvoeringshandelingen door de Commissie niet kunnen worden vastgesteld indien zij niet stroken met het advies van het Beheerscomité.⁽²²⁾ Die procedure is daarentegen niet bedoeld om ervoor te zorgen dat uitvoeringshandelingen door de Commissie niet kunnen worden vastgesteld indien particuliere marktdeelnemers daartegen bezwaar maken.

56. Ik zou hier een parallel durven trekken. Het Hof heeft immers verklaard dat lidstaten zich op schending van een reglement van orde kunnen beroepen⁽²³⁾ en dat instellingen niet van hun reglement van orde kunnen afwijken zonder dit reglement te wijzigen.⁽²⁴⁾ Het heeft echter eveneens herhaaldelijk geoordeeld dat het reglement van orde van een instelling tot doel heeft, de interne werking van de diensten te regelen met het oog op een goed bestuur. Hieruit volgt dat particulieren zich niet kunnen beroepen op schending van de in een dergelijk reglement van orde opgenomen regels, die niet ter bescherming van hen zijn vastgesteld.⁽²⁵⁾ Alleen wanneer een in een dergelijk reglement van orde opgenomen voorschrift het karakter heeft van een wezenlijk vormvoorschrift dat tot doel heeft de rechtszekerheid te waarborgen – zoals de authentisatie van handelingen –, kan schending van dit voorschrift aanleiding geven tot een beroep tot nietigverklaring.⁽²⁶⁾ Dat is in casu niet het geval.

57. Zoals ik in punt 50 van deze conclusie heb opgemerkt, zijn de in alle drie de regels van artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011 gebruikte begrippen onnauwkeurig. Om die reden moeten die begrippen naar behoren worden uitgewerkt in een specifiek reglement van orde.⁽²⁷⁾ Dat is in het reglement van orde van het Beheerscomité gebeurd. De in het voorgaande punt genoemde rechtspraak dreigt naar mijn mening dan ook te worden omzeild indien wordt aanvaard dat particulieren harde regels kunnen afleiden uit bepalingen van hogere rang zoals artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011, bij de formulering waarvan de Uniewetgever, naar mag worden aangenomen doelbewust, voor vage en soepele bewoordingen heeft gekozen.

58. Dit doet niet af aan het feit dat de voorschriften van verordening nr. 182/2011 ingevolge artikel 288 VWEU zowel verbindend als rechtstreeks toepasselijk zijn en dat particulieren zoals rekwirante zich dus in beginsel voor de Unierechters op dergelijke voorschriften kunnen beroepen teneinde de geldigheid van in strijd daarmee vastgestelde instrumenten te betwisten. Zo kunnen zij bijvoorbeeld bezwaar maken tegen het feit dat er in het geheel geen bijeenkomst heeft plaatsgevonden. Dit verandert echter evenmin iets aan de omstandigheid dat, bij gebreke van specifieke andersluidende bepalingen, de comitologieregels gewoonlijk geen rechten toekennen aan particulieren.⁽²⁸⁾ In casu zijn de in artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011 genoemde termijnen te onnauwkeurig om aan particulieren een recht te verlenen waarop zij zich zouden kunnen beroepen.⁽²⁹⁾ Deze vaststelling betekent niet dat rekwirantes rechten uit hoofde van artikel 47 van het Handvest worden geschonden.

59. Wat de door het Gerecht verrichte toetsing betreft, ben ik het met deze rechterlijke instantie eens dat het Hof in het arrest Duitsland/Commissie heeft uitgemaakt dat het in een comitologieprocedure aan de Commissie is om te beslissen of er een dringende noodzaak bestaat om snel maatregelen te treffen, en dat de rechterlijke toetsing zich dan beperkt tot de beoordeling of er sprake is van een kennelijke beoordelingsfout of misbruik van bevoegdheid.⁽³⁰⁾ Die beslissing was echter gebaseerd op de uitlegging van het reglement van orde van het specifieke comité waarom het ging in die zaak, waarin een lidstaat – en niet een particulier – bezwaar maakte tegen het standpunt van de Commissie ten aanzien van de urgentie van de aangelegenheid. Dat arrest is dan ook niet rechtstreeks relevant voor de onderhavige hogere voorziening, hoewel het wel relevant had kunnen zijn geweest in het kader van het door de Franse Republiek ingestelde beroep tot nietigverklaring van de litigieuze verordening. Veelzeggend genoeg had die lidstaat echter ter ondersteuning van dat beroep noch schending van artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011, noch schending van het reglement van orde van het Beheerscomité aangevoerd.⁽³¹⁾

60. Ik ben dan ook van mening dat het Gerecht terecht heeft vastgesteld dat de Commissie niet in strijd heeft gehandeld met artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011. Geen van de door rekwirante aangevoerde argumenten kan aan deze vaststelling afdoen.

61. De door rekwirante in het kader van de eerste drie onderdelen van het eerste middel aangevoerde argumenten kunnen namelijk haar conclusies niet schragen, aangezien een exporteur – in de omstandigheden van de onderhavige zaak – niet met een beroep op artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011 bezwaar kunnen maken tegen de wijze waarop de Commissie invulling geeft aan de interactie met het Beheerscomité.

62. Bovendien stelt rekwirante in het derde onderdeel van het eerste middel ten onrechte dat het Gerecht over voldoende gegevens beschikte om tot de vaststelling te komen dat aan het Beheerscomité niet alle informatie was verstrekt die nodig was om zijn beslissing te kunnen nemen. Volgens artikel 3, lid 3, van verordening nr. 182/2011 hoeft de Commissie uitsluitend de ontwerpuitvoeringshandeling en de ontwerpagenda aan dat comité voor te leggen, en geen andere documenten. De Commissie was dan ook strikt genomen niet verplicht om haar hypothetische berekening van het bedrag van de uitvoerrestituties, gebaseerd op het verschil tussen de prijzen op de markt van de Unie en de prijzen op de wereldmarkt (hierna: „hypothetische berekening”), aan het Beheerscomité ter hand te stellen.⁽³²⁾ Zoals ook uit de punten 107 en 108 van deze conclusie zal blijken, stelt rekwirante ten onrechte dat uitvoerrestituties bedoeld zijn om het gebrek aan evenwicht tussen de markt van de Unie en de wereldmarkt te compenseren door marktdeelnemers in staat te stellen te exporteren, wat veronderstelt dat de Commissie en het comité rekening houden met de situatie van exporteurs.

63. Het vierde onderdeel van het eerste middel faalt eveneens, aangezien het ook omgekeerd werkt: zoals de Commissie tijdens de terechtzitting heeft verklaard, achtte zij haar praktijk immers rechtmatig en een wijziging van de comitologieregels niet noodzakelijk, ongeacht de duur van die praktijk.

64. Het vijfde onderdeel van het eerste middel heeft geen betrekking op de vraag of het Beheerscomité voldoende tijd had om zich over de ontwerpverordening te buigen, maar veeleer op een beweerde tegenstrijdigheid tussen de gekozen procedure en de overwegingen van de litigieuze verordening. Deze kwestie houdt eerder verband met het derde middel, dat ik in de punten 78 en volgende van deze conclusie zal behandelen. Wat hiervan ook zij, feit is dat het Gerecht in punt 149 van het bestreden arrest niet zijn eigen standpunt maar dat van de Commissie tot uitdrukking heeft gebracht. Het kan zichzelf dan ook niet hebben tegengesproken door zich bij het standpunt van de Commissie aan te sluiten. Hoe dan ook kan een marktsituatie zowel actueel (bestaand) als nog voortdurend zijn, en ik acht deze termen dan ook niet met elkaar in tegenspraak.

65. Aangezien kortom geen van de vijf onderdelen van het eerste middel kan worden aanvaard, dient dit middel in zijn geheel te worden afgewezen.

66. Gelet op deze gevolgtrekking acht ik het bovendien niet noodzakelijk om na te gaan of de uitvoerrestitutiebedragen wellicht anders zouden zijn uitgevallen indien het Beheerscomité meer tijd had gekregen om de ontwerpverordening te bestuderen.⁽³³⁾

1. Argumenten van partijen

67. Tilly-Sabco stelt dat het Gerecht in punt 200 van het bestreden arrest haar standpunt dat de litigieuze verordening geen „periodiek landbouwinstrument” was, van de hand heeft gewezen zonder dat het dit begrip heeft onderzocht, ook al gold de aan de directeur-generaal verleende subdelegatie voor dergelijke instrumenten. Aangezien de litigieuze verordening niet door een nieuwe verordening werd vervangen, kon zij, wat daarvan ook de reden was, niet als een onder de subdelegatie vallend „periodiek landbouwinstrument” worden aangemerkt. Volgens rekwirante heeft het Gerecht de litigieuze verordening dan ook ten onrechte als een dergelijk instrument beschouwd. In haar repliek betoogt rekwirante dat het feit dat er voor de litigieuze verordening geen nieuwe verordening in de plaats kwam, het resultaat was van een vooropgezet plan, alsook dat het Gerecht het feit dat de Commissie geen rekening had gehouden met „de vooruitzichten” in de zin van artikel 164, lid 3, onder a), van verordening nr. 1234/2007 – noch tijdens de vergadering van het Beheerscomité van 18 juli 2013, noch door dit comité bijeen te roepen voor een vergadering in oktober 2013, teneinde de bedragen van de uitvoerrestituties opnieuw te beoordelen – onbestraft heeft gelaten.

68. De Commissie bestrijdt deze argumenten.

2. Beoordeling

69. Dit middel moet worden afgewezen.

70. Om te beginnen ben ik het met de Commissie eens dat de precieze strekking van dit middel onduidelijk is. Algemeen gezegd is het betoog van rekwirante soms al met al niet zozeer gericht tegen het bestreden arrest, als wel tegen de litigieuze verordening.

71. Wat hiervan ook zij, voor zover Tilly-Sabco het Gerecht met dit middel verwijt dat het artikel 164, lid 2, van verordening nr. 1234/2007 heeft geschonden door niet te onderzoeken of de litigieuze verordening een onder de betrokken subdelegatie vallend „periodiek landbouwinstrument” was, noch de consequenties van die kwalificatie te beoordelen, kan worden volstaan met op te merken dat dit begrip in die bepaling niet wordt genoemd. Het feit dat in artikel 164, lid 3, onder a), van verordening nr. 1234/2007 wordt gesproken van „de vooruitzichten”, doet hieraan niet af. Het is dan ook irrelevant of het Gerecht heeft nagelaten dat begrip te onderzoeken.

72. Bovendien mag het Gerecht dan in punt 200 van het bestreden arrest rekwirantes argument dat de litigieuze verordening geen „periodiek landbouwinstrument” was, van de hand hebben gewezen, dit betekent nog niet dat het die maatregel a contrario als zodanig heeft gekwalificeerd, noch dat het de juridische waarde van dat begrip heeft erkend. Het Gerecht heeft enkel het argument afgewezen dat de litigieuze verordening geen „periodiek landbouwinstrument” was omdat er geen andere verordening voor in de plaats was gekomen.

73. Hoe dan ook is rekwirantes uitlegging van artikel 164, lid 2, van verordening nr. 1234/2007 onjuist. Terwijl volgens de eerste volzin van die bepaling „[d]e Commissie [...] de restituties vast[stelt]”, bepaalt de tweede volzin dat de uitvoerrestituties ofwel „periodiek”, ofwel „door middel van een openbare inschrijving” kunnen worden vastgesteld. In het eerste geval wordt volgens de derde volzin het bedrag van de restitutie „ten minste eenmaal per drie maanden vastgesteld”, met dien verstande dat het „gedurende meer dan drie maanden op hetzelfde niveau gehandhaafd [kan] blijven”. Het was de Commissie dan ook toegestaan het vastgestelde bedrag langer dan drie maanden te handhaven. Artikel 164, lid 2, van verordening nr. 1234/2007 schrijft niet voor hoe zij in een dergelijk geval te werk dient te gaan. Hoewel zij dus in de litigieuze verordening een vervaldatum had kunnen opnemen, was zij daartoe op grond van die bepaling niet verplicht, aangezien de verordening zonder een dergelijke datum gewoon van toepassing zou blijven en daarmee het vastgestelde bedrag zou handhaven.⁽³⁴⁾

74. Voor zover rekwirante betoogt dat het een vooropgezet plan was om de litigieuze verordening niet door een nieuwe verordening te vervangen, heeft zij tijdens de terechtzitting duidelijk gemaakt dat zij haar standpunt in wezen baseert op twee gegevens. Ten eerste zou het Beheerscomité tijdens zijn vergadering van oktober 2013 niet hebben gesproken over de handhaving of vervanging van de litigieuze verordening. Ten tweede zou uit de notulen van de vergadering van het Beheerscomité van 18 juli 2013 blijken dat de vaststelling van uitvoerrestituties was beëindigd.

75. Om te beginnen kunnen de van na de vaststelling van de litigieuze verordening daterende contacten tussen de Commissie en het Beheerscomité niet afdoen aan de geldigheid van die verordening, die moet worden beoordeeld aan de hand van de feitelijke situatie en de rechtssituatie op de datum waarop de verordening werd vastgesteld.⁽³⁵⁾ Voorts vergen de door rekwirante aangevoerde gegevens een onderzoek van de feiten van de zaak, wat niet de taak is van het Hof in het kader van een hogere voorziening. Tot slot heeft rekwirante hoe dan ook op beide punten ongelijk. De Commissie heeft namelijk tijdens de terechtzitting onweersproken gesteld dat een van de agendapunten voor de vergadering van het Beheerscomité van oktober 2013 was dat dit comité mogelijkerwijs zou worden gevraagd zijn standpunt kenbaar te maken over een ontwerpverordening waarbij uitvoerrestituties voor de sector vlees van pluimvee werden vastgesteld. Dit wordt bevestigd door de notulen van die vergadering, die op 17 oktober 2013 heeft plaatsgevonden.⁽³⁶⁾ Bovendien wordt – daargelaten welke interpretatieve waarde de notulen van een vergadering van een comité kunnen hebben voor de geldigheid van de tijdens die vergadering genomen besluiten – in de notulen van de vergadering van 18 juli 2013 niet gesproken van een „beëindiging” of een „schorsing”, zoals rekwirante betoogt. In die notulen staat juist enkel dat „de Commissie heeft voorgesteld om de resterende restituties op 0 EUR vast te stellen”. Het is in de niet-officiële Franse vertaling van die notulen, die rekwirante als bijlage bij haar verzoekschrift in eerste aanleg heeft overgelegd, dat ten onrechte vermeld staat dat „la Commission a proposé de supprimer les restitutions” („de Commissie heeft voorgesteld om de restituties te beëindigen”).

76. Tot slot heeft rekwirante in haar verzoekschrift in hogere voorziening niet betoogd dat het Gerecht heeft nagelaten vast te stellen dat uitsluitend op grond van artikel 162 van verordening nr. 1234/2007 tot de feitelijke schorsing van de vaststelling van uitvoerrestituties kon worden besloten, en dat de verleende subdelegatie niet kon gelden voor de litigieuze verordening.⁽³⁷⁾ Bovendien heeft rekwirantes raadsman tijdens de terechtzitting erkend dat het betoog dat de litigieuze verordening geen periodiek landbouwinstrument was, een andere vraag betrof dan die of de Commissie de litigieuze verordening kon vaststellen op de grondslag van artikel 164, leden 2 en 3, van verordening nr. 1234/2007. Het valt dan ook te betwijfelen of rekwirante het op schending van artikel 162 van verordening nr. 1234/2007 gebaseerde argument tijdig aan de orde heeft gesteld, in aanmerking genomen dat het niet aan het Hof is om de rechtsgrondslag van de litigieuze verordening ambtshalve te onderzoeken.⁽³⁸⁾

77. Mocht het Hof niettemin van oordeel zijn dat dat argument besloten ligt in het tweede middel, dan dient het naar mijn mening van de hand te worden gewezen. Artikel 162, lid 1, van verordening nr. 1234/2007 verleent namelijk geen enkel orgaan van de Unie de bevoegdheid om een stelsel van uitvoerrestituties in te voeren, te regelen of te beëindigen. Hoe dan ook houdt het besluit om het bedrag van uitvoerrestituties op 0 EUR vast te stellen, op zichzelf geen beëindiging in. Die nulvaststelling is slechts een bijzondere wijziging of aanpassing van het in een bepaalde situatie gerestitueerde bedrag. Dat de Commissie ervoor heeft gekozen om het bedrag voor een bepaalde periode op 0 EUR vast te stellen, laat onverlet dat zij bevoegd is om het bedrag van de uitvoerrestituties (opnieuw) vast te stellen, laat staan dat daaruit zou blijken dat zij de uitvoerrestitutieregeling op onrechtmatige wijze heeft afgeschaft. Uit de rechtspraak blijkt dat het Hof eerder heeft geoordeeld dat de Commissie niet kon worden verweten dat zij, in plaats van de schorsing van een premie voor de denaturering van suiker voor voederdoeleinden aan te kondigen, had gemeend haar, „volgens een in het belastingrecht gebruikelijke en in het [Unierecht] overgenomen methode”, op nihil te bepalen.⁽³⁹⁾

1. Argumenten van partijen

78. Met het eerste onderdeel van het derde middel stelt rekwirante dat het Gerecht in punt 245 van het bestreden arrest artikel 296 VWEU heeft geschonden en in de punten 226 tot en met 231 van dat arrest de relevante rechtspraak verkeerd heeft uitgelegd. Zij is van mening dat de motivering van een verordening tot vaststelling van uitvoerrestituties niet identiek kan zijn aan die van eerdere verordeningen wanneer het bedrag van de restituties wordt gewijzigd, met name wanneer dat bedrag op nihil wordt gesteld.

79. Met het tweede onderdeel van het derde middel stelt Tilly-Sabco dat uit de punten 241, 291, 293, 300 en 398 tot en met 401 van het bestreden arrest blijkt dat het Gerecht het recht heeft geschonden door de berekeningswijze van de Commissie toe te passen op een wijze waardoor rechterlijk toezicht daarop, waaronder de beoordeling of er kennelijke beoordelingsfouten zijn gemaakt, onmogelijk wordt. Rekwirante verwijt het Gerecht bovendien dat het in de punten 320 en 321 van het bestreden arrest bepaalde aan het Beheerscomité overgelegde documenten verkeerd heeft uitgelegd, waardoor dat arrest in haar ogen tegenstrijdig is, het recht op rechterlijke toetsing beperkt en de feiten verdraait.

80. Met het derde onderdeel van het derde middel verwijt rekwirante het Gerecht dat het zichzelf in de punten 253 tot en met 255 van het bestreden arrest heeft tegengesproken door te verklaren dat de door de litigieuze verordening aangebrachte wijziging niet structureel verschilde van de eerdere wijzigingen, en tegelijkertijd op te merken dat die wijziging paste in het kader van de gestage daling van het bedrag van de uitvoerrestituties. Tilly-Sabco stelt bovendien dat het Gerecht in punt 259 van het bestreden arrest ten onrechte heeft opgemerkt dat de Commissie niet had beweerd dat zij het bedrag van de restituties op grond van een internationale verbintenis op 0 EUR had vastgesteld.

81. Met het vierde onderdeel van het derde middel stelt Tilly-Sabco dat het bestreden arrest een tegenstrijdigheid laat zien tussen enerzijds de punten 53 en 54, waarin wordt erkend dat exporteurs geen uitvoerrestituties zullen aanvragen wanneer het restitutiebedrag op 0 EUR is vastgesteld, en anderzijds de punten 267 en 268, waarin wordt opgemerkt dat het niet onmogelijk is dat de nationale autoriteiten uitvoerrestituties toekennen waarvan het bedrag op 0 EUR is vastgesteld, ook al zullen dergelijke restituties normaal gesproken niet worden aangevraagd.

82. De Commissie bestrijdt deze argumenten.

2. Beoordeling

83. De strekking van de verschillende onderdelen van het derde middel is niet geheel duidelijk. Als ik het goed zie, verwijt Tilly-Sabco het Gerecht in wezen dat het de Commissie niet heeft bestraft voor het feit dat zij haar motiveringsplicht heeft verzaakt (eerste en derde onderdeel), dat het in verschillende passages van het bestreden arrest zichzelf heeft tegengesproken en/of zich heeft vergist (tweede, derde en vierde onderdeel), en dat het het niveau van het rechterlijk toezicht onrechtmatig heeft verlaagd (tweede onderdeel). Ik zal deze drie punten achtereenvolgens onderzoeken.

1. Argumenten van partijen

115. Met het eerste onderdeel van het vierde middel verwijt Tilly-Sabco het Gerecht dat het zichzelf heeft tegengesproken bij zijn beoordeling of de Commissie naar behoren rekening had gehouden met de in artikel 164, lid 3, van verordening nr. 1234/2007 genoemde aspecten, doordat het in de punten 301 en 302 van het bestreden arrest een in de Verenigde Staten van Amerika in 2013 opgetreden prijsdaling heeft vergeleken met de marktsituatie in Brazilië in de periode van 2009 tot en met 2013. Zij stelt ook dat het Gerecht de laatst beschikbare gegevens in aanmerking had moeten nemen.

116. Met het tweede onderdeel van het vierde middel stelt rekwirante dat het Gerecht artikel 164, lid 3, onder b), van verordening nr. 1234/2007 heeft geschonden door in punt 289 van het bestreden arrest in te stemmen met het oordeel van de Commissie dat het prijsverschil met pluimvee uit Brazilië niet tot de toekenning van uitvoerrestituties noopte. Volgens rekwirante heeft het Gerecht die bepaling ook geschonden door zijn toetsing te beperken tot de situatie op de wereldmarkt, zonder daarbij de situatie op de markt van de Unie in aanmerking te nemen.

117. Met het derde onderdeel van het vierde middel verwijt Tilly-Sabco het Gerecht dat het in punt 366 van het bestreden arrest heeft nagelaten de Commissie te bestraffen voor het feit dat zij geen rekening had gehouden met de precieze omvang van de vraag naar kip, en dat het zichzelf in punt 368 van dat arrest heeft tegengesproken. Zij stelt bovendien dat het Gerecht in punt 350 en volgende van het bestreden arrest heeft nagelaten rekening te houden met het effect van de prijsstijging van diervoeders op de marges van de producenten. Rekwirante verwijt het Gerecht tevens dat het geen consequenties heeft verbonden aan de in de punten 350 tot en met 356, 360 en 361 van het bestreden arrest vastgestelde vergissingen van de Commissie, alsook dat het in punt 369 van dat arrest bewijs waaruit haars inziens blijkt dat de vraag naar pluimveevlees in 2013 een neerwaartse trend vertoonde, onjuist heeft opgevat.

118. De Commissie bestrijdt deze argumenten.

2. Beoordeling

119. De drie onderdelen van dit middel behelzen in wezen een reeks uiteenlopende punten van kritiek op de wijze waarop het Gerecht de uitoefening door de Commissie van haar beoordelingsbevoegdheid uit hoofde van artikel 164, lid 3, van verordening nr. 1234/2007 heeft getoetst. Ik acht geen van die kritiekpunten gerechtvaardigd en zal ze stuk voor stuk behandelen.

120. Om te beginnen zijn de punten 300 en 301 van het bestreden arrest niet, zoals Tilly-Sabco stelt, met elkaar in tegenspraak: het feit dat het Gerecht bij de beoordeling van de prijsontwikkeling inzake verse kip voor de Verenigde Staten van Amerika uitsluitend heeft gekeken naar het jaar 2013, betekent niet dat het zichzelf heeft tegengesproken door voor Brazilië een langere periode in aanmerking te nemen. Niets in de bewoordingen van artikel 164, lid 3, van verordening nr. 1234/2007 wijst erop dat de Commissie zich bij haar vergelijking van prijsontwikkelingen tot bepaalde perioden zou moeten beperken (ook al kan worden betoogd dat het haaks staat op het doel van een vergelijking om dat niet te doen). Hoewel rekwirante terecht erop wijst dat in artikel 164, lid 3, onder a), van verordening nr. 1234/2007 uitsluitend wordt gesproken van de „situatie” op de markt van de Unie en op de wereldmarkt, staat het de Commissie, zoals ik in punt 108 van deze conclusie heb opgemerkt, vrij om een bijzonder gewicht toe te kennen aan andere in artikel 164, lid 3, genoemde aspecten, wat zij volgens het Gerecht in het onderhavige geval heeft gedaan. Hoe dan ook zijn de punten 300 en 301 van het bestreden arrest niet met elkaar in tegenspraak, aangezien het Gerecht in beide punten verklaart dat de prijsdaling in de genoemde landen pas tegen het einde van 2013 is opgetreden.

121. Voorts kan niet worden ingestemd met het betoog van Tilly-Sabco dat het Gerecht heeft nagelaten vast te stellen dat de Commissie een kennelijke beoordelingsfout had gemaakt door geen uitvoerrestituties toe te kennen in het licht van het – in punt 289 van het bestreden arrest erkende – verschil tussen de prijzen voor kip op de interne markt en de prijzen voor pluimvee uit Brazilië, dat op 44,73 EUR per 100 kilogram werd geraamd. De verklaring voor dat prijsverschil zou namelijk kunnen zijn dat het bij de vergeleken producten niet om pluimvee uit de Unie en uit Brazilië ging, maar om kip en pluimvee. Tilly-Sabco maakt ook geen melding van het feit dat volgens hetzelfde punt van het bestreden arrest de Commissie erop had gewezen dat de prijzen voor kip op de interne markt hoog waren.⁽⁵⁹⁾ Op basis daarvan heeft het Gerecht in – het door rekwirante niet betwiste – punt 292 van het bestreden arrest verklaard dat de Commissie gerechtigd was te oordelen dat het niet nodig was om uitvoerrestituties van een positief bedrag vast te stellen teneinde de stabiliteit van de markt te waarborgen. En terecht: zoals in punt 107 van deze conclusie is opgemerkt, zijn uitvoerrestituties immers niet bedoeld om de exporteur een behoorlijk inkomen te verzekeren. Marktdeelnemers kunnen dan ook niet van de Commissie verlangen dat zij de restituties op een bepaald bedrag vaststelt.

122. Met betrekking tot het argument dat het Gerecht artikel 164, lid 3, onder b), van verordening nr. 1234/2007 heeft geschonden door zich bij zijn beoordeling te beperken tot één markt, of dit nu de interne markt dan wel de wereldmarkt was⁽⁶⁰⁾, wijs ik erop dat die twee markten uitsluitend in artikel 164, lid 3, onder a) en onder i), worden genoemd. Het Gerecht heeft evenwel vastgesteld dat de Commissie bijzonder gewicht had toegekend aan het bepaalde onder b), waarin niet aan die twee markten wordt gerefereerd.⁽⁶¹⁾

123. Wat het derde onderdeel van het vierde middel betreft, ben ik van mening dat rekwirante het Gerecht ten onrechte verwijt in punt 366 van het bestreden arrest te hebben miskend dat artikel 164, lid 3, van verordening nr. 1234/2007 van de Commissie verlangt dat zij nauwkeurig op de hoogte is van de ontwikkeling van de vraag naar kip op de markt van de Unie en op de wereldmarkt. Het Gerecht heeft integendeel terecht overwogen dat de prijs wordt bepaald door vraag en aanbod, en dat bij een analyse van de prijsontwikkeling noodzakelijkerwijs rekening wordt gehouden met de vraag. Wat voorts rekwirantes tegenargument betreft dat een prijsverhoging een verstoring van het evenwicht bij de ontwikkeling van aanbod en/of vraag weerspiegelt, wijs ik erop dat het heel goed mogelijk is dat in de prijzen een geplande ontwikkeling van aanbod en vraag tot uitdrukking komt. Dat argument faalt dan ook, evenals het argument dat de punten 366 en 368 van het bestreden arrest met elkaar in tegenspraak zijn, wat enkel het geval zou zijn indien rekwirantes zienswijze ten aanzien van het verband tussen prijs en vraag werd aanvaard.

124. Verder is het argument van rekwirante dat het Gerecht in punt 350 en volgende van het bestreden arrest heeft nagelaten uit de prijsstijging van diervoeders passende conclusies te trekken voor de marges van de producenten, ongefundeerd, aangezien dat nu juist is wat het Gerecht in punt 351 heeft gedaan.

125. In de voorlaatste plaats kan het argument van rekwirante dat uit de punten 350 tot en met 356 en 360 en 361 van het bestreden arrest duidelijk blijkt dat de Commissie aan het Gerecht andere gegevens heeft overgelegd dan zij aan het Beheerscomité had verstrekt, niet afdoen aan de wettigheid van de litigieuze verordening, die immers niet moet worden beoordeeld aan de hand van de door de Commissie aan het Gerecht verstrekte informatie, maar aan de hand van de feitelijke situatie en de rechtssituatie op de datum waarop die verordening werd vastgesteld. Dat argument is dan ook ondeugdelijk. Hetzelfde geldt voor het feit dat het Gerecht het in punt 360 van het bestreden arrest noodzakelijk heeft geacht om de door de Commissie in haar verweerschrift gemaakte opmerkingen over de prijs van diervoeders te nuanceren. De irrelevantie van die omstandigheden wordt hoe dan ook bevestigd door het feit dat, zoals de Commissie heeft verklaard, rekwirante niet is opgekomen tegen de tweede en de derde volzin van punt 361 van het bestreden arrest, waarin het Gerecht onder meer overweegt dat het tijdstip waarop de diervoeders in prijs zijn gestegen, niet doorslaggevend is geweest.

126. Wat tot slot de stelling betreft dat het Gerecht in punt 369 van het bestreden arrest bewijs onjuist heeft opgevat door te oordelen dat de Commissie met name rekening had gehouden met een stijging van de vraag naar kip, wijs ik erop dat dat punt slechts de zienswijze van rekwirante weergeeft en geen feitelijke vaststellingen bevat. Het Gerecht kan daarin dan ook niet van de beweerde onjuiste opvatting blijk hebben gegeven. Voor zover rekwirante in verband met de door haar gestelde onjuiste opvatting van bewijs in punt 369 van het bestreden arrest kritiek uitoefent op punt 371 van dat arrest, merk ik op dat zij niet heeft aangetoond dat het Gerecht in dat punt het betrokken bewijs verkeerd opgevat dan wel blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting. Zoals de Commissie terecht opmerkt, komt rekwirante niet op tegen punt 370 van het bestreden arrest, waarin het Gerecht vaststelt dat rekwirantes beweringen inzake een vertraging van de toename van de productie en de consumptie van pluimveevlees betekenden dat de productie en de vraag nog steeds een stijgende lijn vertoonden en dat er een groei van de productie werd verwacht, zij het in mindere mate dan voorheen.

127. Dit laatste middel is ongegrond en moet dan ook worden afgewezen. Bijgevolg moet de hogere voorziening in haar geheel worden afgewezen.